مجلس به چه میزان در وعده‌هایی که به مردم داده موفق عمل کرده است؟ آیا عملکرد اصولگرایان در مجلس و دولت به شکلی بوده که سرمایه اجتماعی اصولگرایان را افزایش بدهد؟چرا در حالی که برجام می‌توانست در پایان دولت حسن روحانی به نتیجه برسد چنین نشد؟ آیا تلاش اصولگرایان برای احیای برجام در نهایت به سود منافع ملی خواهد بود و آنها امتیازهای بیشتری نسبت به دولت روحانی به دست خواهند آورد؟
برای پاسخ به این سوالات با حجت‌الاسلام احمد مازنی، نماینده سابق مجلس شورای اسلامی گفت‌وگو شده است. مازنی معتقد است: «واقعیت این است که مدت‌هاست که مجلس در تصمیمات مهمی که در کشور گرفته می‌شود تاثیرگذاری خود را نداشته است. نکته مهمی که در این زمینه وجود دارد این است که در جلسات سران قوا که با حضور روسای قوای سه گانه برگزار می‌شود تصمیماتی می‌گیرند که در برخی موارد برخلاف مصوبات مجلس است. از سوی دیگر جایگاه ریاست مجلس به سخنگویی مجلس تقلیل پیدا کرده است.» در ادامه ماحصل این گفت‌وگو را می‌خوانید.
اصولگرایان در دولت گذشته انتقادات زیادی به عملکرد دولت داشتند و مدعی بودند عملکرد دولت حسن روحانی باعث کاهش سرمایه و اعتماد اجتماعی شده است. آیا از زمانی که اصولگرایان مجلس و دولت را در اختیار گرفته‌اند سرمایه و اعتماد اجتماعی افزایش پیدا کرده است؟
در شرایط کنونی اگر در کوچه و خیابان از مردم سوال شود که آیا از وضعیت اقتصادی موجود راضی هستند یا خیر پاسخی که مردم می‌دهند این است که از وضعیت موجود رضایت ندارند. پژوهش‌های داخلی و خارجی نیز نشان می‌دهد که میزان رضایت مردم از عملکرد دولت و مجلس کاهش پیدا کرده است. این نارضایتی از انتخابات مجلس یازدهم آغاز شد و پس از آن در انتخابات ریاست‌جمهوری سیزدهم و در سال۱۴۰۰ ادامه پیدا کرد. نکته مهمی که در این زمینه وجود داشت این است که اصولگرایان و برخی از جریان‌های سیاسی بر این باور بودند که اگر قوای سه گانه در اختیار یک جریان سیاسی قرار بگیرد شرایط برای تصمیم گیری‌های سخت و دشوار در کشور بهتر خواهد شد. این در حالی است که در عمل چنین اتفاقی رخ نداده است. امروز ما در زمینه تصمیم گیری در مسائل داخلی و خارجی با مشکلاتی مواجه هستیم. از سوی دیگر نه معضلات فرهنگی و اجتماعی کاهش پیدا کرده و نه مشکلات اقتصادی و معیشتی مردم حل شده است. اگر به صورت واقع‌بینانه به موضوع نگاه کنیم حتی مشکلات اقتصادی افزایش نیز پیدا کرده است. در شرایط کنونی مردم برای تأمین معیشت خود دچار مشکلاتی هستند. نکته مهم در این زمینه این است که توضیحات علمی مبتنی بر علم اقتصاد یا اقتصاد سیاسی نیز به مردم داده نشده که این گرانی‌ها معلول چه عوامل داخلی و خارجی هستند. به هر حال آنچه که تصور می‌شد در عمل رخ نداده است. اگر واقع‌بینانه به وضعیت کنونی نگاه کنیم میزان سرمایه و اعتماد اجتماعی نسبت به گذشته افزایش پیدا نکرده است.
اصولگرایان در شرایطی اکثریت مجلس را در اختیار گرفتند که به دنبال تغییر وضعیت سیاسی و اقتصادی کشور بودند. با این وجود هنوز شاهد تغییر وضعیت موجود و تأثیرگذاری مجلس در تغییر شرایط کنونی کشور نبوده‌ایم. آسیب‌شناسی شما از رفتارشناسی نمایندگان مجلس یازدهم چیست؟
شرایط شکل‌گیری مجلس یازدهم شرایط ویژه‌ای بود. در انتخابات مجلس یازدهم برخی چهره‌های اصلاح‌طلب به دلایل مختلف ردصلاحیت شدند و به همین دلیل اصولگرایان بدون رقیب جدی وارد مجلس شدند. در ابتدا نیز نمایندگانی که وارد مجلس شده بودند عنوان می‌کردند که مجالس گذشته عملکرد قابل قبولی نداشته و ما در مجلس یازدهم به صورت انقلابی عمل می‌کنیم و وضعیت را تغییر می‌دهیم. بسیاری از افراد متخصص و متعهد که دارای تجربه و تحصیلات کافی برای حضور در مجلس بودند به دلایل مختلف امکان حضور در مجلس را پیدا نکردند. واقعیت این است که عملکرد اصولگرایان در مجلس به صورتی بوده که قاطبه مردم را با خود همراه نکرده است. اگر مجلس در راستای دغدغه‌های مردم حرکت کند پایگاه اجتماعی مجلس روز به روز قوی‌تر می‌شود. با این وجود این اتفاق در عمل رخ نداده است. عدم مشارکت حداکثری در انتخابات دلیلی شد که برخی از چهره‌های توانمند که می‌توانستند در مجلس حضور تأثیرگذاری داشته باشند رأی نیاورند. امام(ره) بارها عنوان کردند مجلس در رأس امور است و تصمیم‌گیری‌های مهم باید در مجلس صورت بگیرد. این در حالی است که در شرایط کنونی مجلس درجایگاه واقعی خود قرار نگرفته است.
بیشتر بخوانید :
چرا معتقدید مجلس از جایگاه واقعی خود فاصله گرفته است؟
واقعیت این است که مدت‌هاست که مجلس در تصمیمات مهمی که در کشور گرفته می‌شود تاثیرگذاری چندانی ندارد. نکته مهمی که در این زمینه وجود دارد این است که در جلسات سران قوا که با حضور قوای سه گانه برگزار می‌شود تصمیماتی می‌گیرند که در برخی موارد برخلاف مصوبات مجلس است. از سوی دیگر جایگاه ریاست مجلس به سخنگویی مجلس تقلیل پیدا کرده و کاری که آقای قالیباف انجام می‌دهد بیش از آنکه در چارچوب وظایف رئیس مجلس باشد بیشتر در چارچوب سخنگوی مجلس است. عملکرد رئیس مجلس در زمینه اعتماد مردم به مسئولان تأثیرگذار است. در مجلس یازدهم افراد دلسوز که دارای تعهد و تخصص هستند نیز وجود دارند که تلاش می‌کنند از موقعیتی که دارند به سود مردم استفاده کنند. با این وجود گاهی افرادی در مجلس اظهاراتی را مطرح می‌کنند که به تعبیر بازیگر یکی از سریال‌های طنز که عنوان می‌کرد من اشتباهی هستم. اظهارنظرهای این افراد به شکلی است که در بین افکار عمومی واکنش ایجاد می‌کند.
یکدستی قوا باعث بروز اختلاف‌هایی در بین طیف‌های مختلف جریان اصولگرایی شده است. با توجه به سرمایه اجتماعی اصولگرایان در جامعه و همچنین عملکرد دولت و مجلس به چه میزان این احتمال وجود دارد که اختلاف‌ها جریان اصولگرایی در آینده افزایش پیدا کند؟
اختلاف بین جریان اصولگرایی در عمل رخ داده و این جریان در شرایط کنونی با چالش‌های درونی مواجه شده است. هنگامی که برخی از اصلاح‌طلبان از فرایند رقابت انتخابات کنار گذاشته شدند و انتخابات بین نیروهای یک جریان سیاسی برگزار شد احتمال افزایش اختلاف‌ها محتمل بود. این در حالی است که همه نیروهای اصولگرا نیز در رقابت‌های انتخاباتی حضور نداشتند و برخی از نیروهای معتدل جریان اصولگرایی نیز به دلایل مختلف از حضور در رقابت‌های انتخاباتی بازماندند. در چنین شرایطی این احتمال وجود داشت که این جریان به دو دو، سه و یا چهار گروه و دسته تقسیم شود. اتفاقی که در شرایط کنونی رخ داده است. امروز کار به جایی رسیده که نیروهای موسوم به انقلابی نیروهای معتدل جریان اصولگرایی را قبول ندارند و دیدگاه‌های آنها را برنمی‌تابند. دوستان انقلابی در جبهه انقلابی شبیه سازی‌هایی درباره شرایط امروز و صدر اسلام انجام می‌دهند و یکی را طلحه و دیگری را زبیر نام‌گذاری می‌کنند و برخی از نیز عمار می‌نامند. بنده تمایلی ندارم که این شبیه سازی‌ها را انجام بدهم. همین عامل نیز باعث می‌شود که در آینده بین اصولگرایان اختلاف ایجاد شود. واقعیت تلخی که امروز در مجلس یازدهم وجود دارد این است که تندروهای مجلس دهم در مجلس یازدهم نیروهای معتدل به شمار می‌روند که این موضوع نشان می‌دهد برخی در درون مجلس رویکردی را در پیش گرفته‌اند که بیشتر ناشی از هیجان و سلایق سیاسی خاص است. برخی که در بیرون از مجلس هستند نیز از همین روش استفاده می‌کنند. به همین دلیل می‌توان این پیش‌بینی را کرد که اختلاف‌های اصولگرایان با وضعیتی که در شرایط کنونی وجود دارد روز به روز بیشتر خواهد شد و در آینده این اختلاف‌ها به صورت جدی‌تری خود را نشان خواهد داد.
طیف تندرو جریان اصولگرایی منتقد جدی برجام بود و در شرایطی که برجام می‌توانست در پایان دولت روحانی به نتیجه برسد کار را به دولت سیزدهم کشاندند. با این وجود دولت سیزدهم هنوز و پس از فراز و نشیب‌های زیاد و فرسایشی شدن مذاکرات نتوانسته به یک جمع بندی و توافق با کشورهای غربی برسد. چرا اصولگرایان هنوز نتوانسته‌اند در زمینه برجام به یک جمع بندی نهایی دست پیدا کنند؟این رویکرد چه پیامدهایی برای کشور خواهد داشت؟
ما باید در هر اتفاقی سهم عوامل مختلف را به صورت منصفانه مورد تجزیه و تحلیل قرار بدهیم. مهم‌ترین دلیلی که برجام به کشور و مردم آسیب وارد کرد خارجی بود. اقدام ترامپ برای خارج شدن از برجام مهم‌ترین عاملی بود که پیامدهای بعدی منفی برای دولت حسن روحانی و کشور به‌همراه داشت. ما درکنار کارشکنی‌هایی که در داخل صورت می‌گرفت هیچ گاه نباید این دشمن بی‌منطق را فراموش کنیم. مشکلات اقتصادی که از سال۹۷ به بعد در کشور به وجود آمد همه ناشی از خارج شدن ترامپ از برجام بود. بخشی از این اتفاقات نیز به دلیل کارشکنی‌هایی بود که برخی در داخل کشور انجام دادند. اتفاقی که افتاد این بود که برخی به دنبال این بودند که اگر قرار است برجام امضا شود این اتفاق توسط دولت و مجلسی انجام نشود که با آنها از نظر سیاسی همسو نیست. این در حالی است که هنوز مشخص نیست این گروه بتوانند در موضوع احیای برجام امتیازهای بیشتری از برجام بگیرد و حتی این احتمال وجود دارد که امتیازهای کمتری نیز به دست بیاورند. به دلیل رویکردی که این عده در پیش گرفتند امروز وضعیت اقتصادی و معیشتی مردم در وضعیت نابسامانی قرار گرفته و اگر برجام در دولت روحانی احیا می‌شد دولت سیزدهم می‌توانست از مواهب آن در راستای کاهش مشکلات مردم استفاده کند که چنین اتفاقی رخ نداد.
۲۱۲۲۰
نظر شما