چه کسانی بیشتر در ایران معتاد می شوند؟

امید سلیمی بنی: تصورات قدیمی از معتادان را باید دور ریخت. سیمای معتادان ایران نشان می دهد بیشتر آنها متاهل و شاغل هستند. یعنی نیروهای مولد و فعال جامعه، اکنون بیشتر از مجردها و بیکاران در دام اعتیاد گرفتار شده اند.

یکی از مسئولان ستاد مبارزه با مواد مخدر به خانواده ها هشدار می دهد نسبت به اعتیاد اعضاء خود، حساس تر باشند، زیرا به طور متوسط هر فرد معتاد می تواند اعتیاد خود را تا 5 سال از سایر اعضای خانواده، مخفی کند.

مدیرکل دفتر توسعه مشارکت‌های مردمی و سازمان‌های مردم‌نهاد ستاد مبارزه با مواد مخدر توضیح می دهد: "امروزه 50 درصد خانواده‌ها با تاخیر پنج ساله متوجه اعتیاد اعضای خانواده خود می‌شوند، و این نشان می دهد خانواده‌ها اطلاعاتی راجع به اعتیاد ندارند."

بنا به اظهارات محمد صادق فتح الهی، اکنون رفتارهای معتاد با گذشته متفاوت شده است که در این زمینه باید نگاه مردم را نسبت به اعتیاد تغییر داد. زیرا دیگر نمی توان با استفاده از تغییرات ظاهری افراد مانند لاغر شدن سریع، تغییر در رنگ پوست چهره و یا بدخلقی وی، پی به معتادبودنش برد.

بیکاری و تجرد، بیگناهند

اکنون کارشناسان به این نتیجه رسیده اند عوامل زندگی نابسامان افراد مانند مجرد بودن، از دست دادن همسر و یا آسیبهای خانوادگی مانند طلاق، چندان در شیوع اعتیاد موثر نیست، بلکه مطالعات نشان می دهد 65 درصد معتادان، متاهل هستند.

وضعیت اشتغال آنها نیز نشان می دهد 70 درصد معتادان کار ثابت و درآمد مکفی دارند و می توانند از پس هزینه های اعتیاد خود برآیند. پیش از فتح الهی نیز، پلیس مبارزه با مواد مخدر تاکید کرده بود 78 درصد معتادان می توانند مواد مخدر مصرفی خود را به سادگی از بازار عرضه این مواد تهیه کنند، چون توان مالی آن را دارند.

پس چگونه می توان اعتیاد را در ایران، ریشه کن کرد؟ آیا با شناخت عوامل به وجود آمدن اعتیاد و تمایل افراد به مصرف مواد مخدر، می توان جلوی رشد اعتیاد را گرفت؟ هنوز کارشناسان به درستی، پاسخی برای این پرسش نداده اند. آنها علاوه بر اینکه می گویند مشکلات زندگی مانند وضعیت نابسامان خانوادگی و یا فقر، عامل تمایل افراد به اعتیاد نیست، باز هم تاکید می کنند این باور که اعتیاد فرد کاملا آگاهانه و از سر دلخوشی بوده است، نیز غلط است. یعنی نه تنها شوربختی باعث تمایل افراد برای سوء مصرف مواد مخدر نیست، بلکه سرخوشی و کسب لذت بیشتر نیز عامل اصلی و نهایی نشستن مردم پای بساط مواد مخدر نیست.

برخی از کارشناسان، ضعیف بودن باورهای دینی در بین مردم را به عنوان عامل اصلی تمایل افراد به مصرف مواد مخدر می دانند. این در حالی است که به جز اقلام اندکی از مواد مخدر مانند حشیش، باورهای دینی و احکام شرعی، به صراحت درباره حرام بودن مواد مخدر، حکمی را صادر نکرده است.

با این وجود، این کارشناسان با استناد به "حرمت ضرر رساندن" و قاعده "لاضرر و لاضرار" به ضعیف بودن باروهای دینی مردم درباره جلوگیری از اعتیاد، اشاره می کنند.

در مقابل، عده ای از کارشناسان، مسئولیت گریزی افراد را در مقابل پیامدهای سوء مواد مخدر، از اصلی ترین عوامل اعتیاد مردم می دانند و معتقدند باید چاره ای اندیشیده شود تا افراد متاهل و شاغل که سهم 70 درصدی از جمعیت حرفه ای 2 میلیونی معتادان در کشور را دارند، احساس مسئولیت بیشتری نسبت به خانواده و فرزندان خود داشته باشند.

45/233