سنگ کیسه صفرا در بارداری و تأثیر آن بر سلامتی جنین

این مشکل با تجمع کلسترول و مواد دیگر در کیسه صفرا ایجاد می‌شود و می‌تواند با تشکیل سنگ‌های کوچک و سخت همراه شود. اگرچه سنگ کیسه صفرا به تنهایی شاید زیاد مضر نباشد، اما می‌تواند درد و مشکلات زیادی، به خصوص در زنان باردار، ایجاد کند. به علاوه ابتلا به سنگ کیسه صفرا در بارداری می‌تواند جنین را نیز تحت تاثیر قرار داده و منجر به عواقب شدید شود. به همین دلیل زنان باردار باید از عوامل خطرزا و نشانه‌های سنگ کیسه صفرا و همچنین تاثیر آن بر سلامت جنین آگاه باشند تا اقدامات مناسبی برای کنترل این مشکل و تضمین حداکثری سلامت مادر و فرزند انجام دهند.

علت ایجاد سنگ کیسه صفرا در بارداری

در این بخش اطلاعاتی درباره عوامل خطرزای موثر در تشکیل سنگ کیسه صفرا در بارداری آورده شده است:

• تغییرات هورمونی: افزایش سطح استروژن و پروژسترون در دوره بارداری می‌تواند از عوامل موثر روی انقباض کمتر کیسه صفرا، تشکیل مایع صفراوی و افزایش خطر تشکیل سنگ کیسه صفرا باشد. این هورمون‌ها روی ترکیب مایع صفراوی نیز تاثیر می‌گذارند و احتمال تشکیل سنگ کیسه صفرا را بالا می‌برند.
• سابقه خانوادگی: کسانی که در خانواده خود سابقه این مشکل را داشته باشند، بیشتر در معرض ابتلا به سنگ کیسه صفرا در بارداری هستند. بنابراین عوامل ژنتیکی را می‌توان یکی از دلایل بروز این مشکل دانست.
• اضافه وزن: چاقی یکی از عوامل شناخته شده تشکیل سنگ کیسه صفرا است و اضافه وزن ایجاد شده در دوره بارداری، این احتمال را بالا می‌برد.
• افزایش وزن سریع: افزایش وزن سریع در زنان باردار، احتمال ابتلا به سنگ کیسه صفرا را بالا می‌برد. دلیل این موضوع آن است که افزایش وزن سریع می‌تواند با افزایش میزان کلسترول در کبد و در نهایت تشکیل سنگ کیسه صفرا همراه شود.
• سابقه قبلی سنگ کیسه صفرا یا بیماری کبدی: زنانی که در گذشته با مشکل سنگ کیسه صفرا با بیماری کبدی مواجه بوده‌اند، بیشتر در معرض ابتلا به سنگ کیسه صفرا در بارداری خواهند بود.

علائم سنگ کیسه صفرا در بارداری

نشانه‌های سنگ کیسه صفرا در بارداری، مشابه بروز این مشکل در اوقات دیگر است. اما تشخیص آن در نتیجه همپوشانی نشانه‌های دیگری که در دوره بارداری شیوع پیدا می‌کنند، می‌تواند دشوار باشد. بعضی از نشانه‌های وجود سنگ کیسه صفرا در زنان باردار عبارتند از:

• درد: شایع‌ترین نشانه سنگ کیسه صفرا، وجود درد در قسمت بالا و راست شکم است که در مواقعی به سمت پشت و شانه‌ها منتشر می‌شود. این درد می‌تواند به صورت متوسط یا شدید باشد و ممکن است از چند دقیقه تا چند ساعت طول بکشد.
• حالت تهوع: حالت تهوع و دل‌پیچه، به خصوص بعد از خوردن غذا، یکی از نشانه‌های سنگ کیسه صفرا است.
• سوء‌هاضمه: بعضی زنان ممکن است در اثر سنگ کیسه صفرا با سوء‌هاضمه و نفخ مواجه شوند.
• زردی: سنگ کیسه صفرا در موارد نادری ممکن است با زردی (پوست و چشمان) همراه شود.

در صورت وجود هر یک از نشانه‌های بالا، ملاقات با پزشک ضروری است. سنگ کیسه صفرا، به خصوص در موارد بروز درد شدید یا مشکلات دیگر، به بررسی و درمان توسط پزشک نیاز خواهد داشت.

تشخیص سنگ کیسه صفرا هنگام بارداری

تصویربرداری اولتراسونیک رایج ترین آزمایش تشخیصی سنگ کیسه صفرا در بارداری محسوب می‌شود. در این روش از امواج صوتی برای تصویربرداری از داخل بدن و تشخیص وجود سنگ در کیسه صفرا استفاده می‌شود. شایان ذکر است نگرانی از قرارگیری جنین در معرض امواج باعث شده که استفاده از روش‌های تصویربرداری تشخیصی در دوره بارداری بسیار محدود باشد. به طور کلی، تصویرداری اولتراسوند با توجه به عدم استفاده از تشعشعات، در مقایسه با روش‌های دیگر برای تشخیص سنگ کیسه صفرا در بارداری ترجیح داده می‌شود و خطری برای مادر و جنین نخواهد داشت.

درمان سنگ کیسه صفرا در بارداری

درمان سنگ کیسه صفرا در بارداری به عوامل مختلفی شامل شدت نشانه‌ها، دوره بارداری و سلامت مادر و جنین بستگی دارد. سنگ کیسه صفرا عمدتاً با کوله‌سیستکتومی‌ (برداشتن کیسه صفرا) درمان می‌شود. پزشک‌تان با توجه به نشانه‌ها و عوامل خطرزا، می‌تواند نظارت دقیق بر وضعیت‌تان در دوره بارداری یا برداشتن کیسه صفرا را پیشنهاد کند. به طور کلی گزینه‌های درمانی سنگ کیسه صفرا در بارداری از بین موارد زیر هستند:

کنترل درد

داروهای مسکن بدون نسخه‌ای مثل استامینوفن یا تیلنول برای کمک به درد ناشی از سنگ کیسه صفرا توصیه می‌شود. اما باید از مصرف داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAID) مثل ایبوپروفن در دوره بارداری خودداری شود.

تغییر رژیم غذایی

داشتن یک رژیم غذایی کم چرب می‌تواند به کنترل نشانه‌های سنگ کیسه صفرا کمک کند. این مسئله می‌تواند به صورت محدود کردن یا قطع غذاهای پرچربی مثل غذاهای سرخ شده، گوشت چرب یا لبنیات پرچرب باشد. در عوض، زنان باردار مبتلا به سنگ کیسه صفرا باید بر خوردن پروتئین بدون چربی، غلات و مقدار زیادی میوه و سبزیجات متمرکز شوند.

نظارت دقیق

زنان باردار مبتلا به سنگ کیسه صفرای بدون نشانه، در مواردی به درمان نیازی ندارند و ممکن است با پیشنهاد پزشک‌شان مبنی بر نظارت وضعیتشان بدون نیاز به مداخلات پزشکی مواجه شوند. این موضوع به خصوص برای مراحل اولیه بارداری صادق است.

جراحی

اگر زن باردار با نشانه‌ها یا مشکلات شدید ناشی از سنگ کیسه صفرا مواجه شود، شاید انجام جراحی سنگ کیسه صفرا ضروری شود. اصولاً از انجام جراحی در سه ماه اول و سوم بارداری خودداری می‌شود، اما در صورت نیاز می‌توان آن را به سه ماهه دوم موکول کرد. در مواردی از روش‌های کم تهاجمی برای برداشتن کیسه صفرا استفاده می‌شود.

آیا وجود سنگ کیسه صفرا هنگام بارداری بر سلامت جنین تاثیر گذار است؟

ابتلا به سنگ کیسه صفرا در بارداری الزاماً با خطر برای جنین همراه نخواهد شد. اما در مواردی، مشکلات ناشی از این معضل می‌تواند سلامت مادر و فرزند را به خطر بیاندازد.

یکی از مشکلات احتمالی ناشی از سنگ کیسه صفرا، بروز کوله سیستیت است که منجر به التهاب و عفونت کیسه صفرا می‌شود. کوله سیستیت با درد شدید شکم، دل‌پیچه، حالت تهوع، تب و نشانه‌های دیگری همراه می‌شود که می‌تواند هم برای مادر و هم جنین خطرناک باشد. عدم درمان کوله سیستیت حاد می‌تواند به عفونت جدی، سپسیس و حتی مرگ منجر شود.

کلدوکولیتیازیس یک مشکل احتمالی دیگر است که با گیر کردن سنگ در مجرای اصلی صفراوی همراه می‌شود. این مشکل با زردی یا یرقان و زرد شدن پوست و سفیدی چشم همراه می‌شود و کلدوکولیتیازیس در موارد شدید به پانکراتیت منجر می‌شود که نوعی التهاب خطرناک و مرگ‌آور پانکراس است.

پیشگیری

اگرچه همیشه نمی‌توان جلوی ابتلا به سنگ کیسه صفرا در بارداری را گرفت، اما می‌توان با انجام اقداماتی، خطر بروز آن را کاهش داد. از جمله این اقدامات عبارتند از:

1. داشتن یک رژیم غذایی سالم: یک رژیم غذایی سالم و متعادل حاوی چربی اندک که به کاهش ریسک بروز سنگ کیسه صفرا در بارداری کمک می‌کند.
2. نوشیدن مایعات کافی: نوشیدن آب و مایعات کافی به جلوگیری از تشکیل و تجمع مایع صفراوی و نتیجتاً تشکیل سنگ کیسه صفرا کمک می‌کند.
3. برنامه تمرینی مرتب: ورزش به عملکرد مناسب کیسه صفرا و کاهش خطر بروز سنگ کیسه صفرا کمک می‌کند.
4. جلوگیری از کاهش وزن سریع: کاهش وزن سریع هم احتمال تشکیل سنگ کیسه صفرا را افزایش می‌دهد.
5. کنترل دیابت: احتمال ابتلا به سنگ کیسه صفرا در زنان باردار مبتلا به دیابت بالاتر است. کنترل سطح قند خون در سطح مناسب به کاهش این خطر کمک می‌کند.