«جویباره‌گردی» در دل نصف‌جهان/محله‌ای که نماد زندگی مسالت آمیز ادیان توحیدی است

خبرآنلاین اصفهان- فاطمه کازرونی: محلات تاریخی در دل کوچه پس کوچه های اصفهان، از جمله ظرفیت هایی است که می تواند به محورهای گردشگری اصفهان اضافه شود و ماندگاری گردشگر در اصفهان را افزایش دهد.

در این گزارش قصد داریم یکی از محلات بسیار زیبای نصف جهان را که بناهای تاریخی آن، یادآور یک شهر با سبقه زندگی مردمانی معتقد به ادیان توحیدی و ابراهیمی مختلف در کنار یکدیگر هست، را معرفی کنیم.

محله تاریخی جویباره در شمال شرقی اصفهان، در یکی از قدیمی ترین هسته‌های مرکزی شهر اصفهان واقع شده است و قدمت آن به دوره هخامنشی برمی گردد.

از جلوه های کهن این منطقه حضور یهودیان به عنوان پیروان حضرت موسی (ع) در کنار مسلمانان است.

بنا بر نقل قولی قدیمی در زمان هخامنشیان، کوروش برای آن که یهودیان را از زیر یوغ ظلم فردی به نام بخت النصر نجات دهد، آنها را به اصفهان آورد و در این محله ساکن کرد به نوعی که اکنون از ۲۱ کنیسه اصفهان، ۱۶ کنیسه در محله جویباره قرار دارند که معروف ترین آنها ملانیان، استراخاتون و گلبار است.

«جویباره» از میدان عتیق و مسجد جامع اصفهان اصفهان آغاز می شود و زمانی که در دل محله وارد شویم به تدریج بناهای تاریخی از جمله مجموعه کنیسه‌ها، مقبره کمال الدین ، دو منار دارالضیافه رخ می نمایاند، سپس از مسیر خیابان و پارک کمال الدین اسماعیل به منار ساربان و بازارچه میرزا باقر و از آنجا به منار چهل دختران می رسیم که قدمت برخی از مناره‌ها به دوره سلجوقی می‌رسد.

این محور از قدیمی‌ترین محورهای اصفهان بوده است که در دوره سلجوقیان مسیر دسترسی به دروازه اصفهان قدیم را فراهم می ساخته است و به دلیل اینکه در کنار در جوی آبی بزرگ قرار داشته است، به جویباره معروف شده است.

مناره دارالضیافه: مناره‌های دارالضیافه مربوط به سدهٔ ۸ ه‍.ق است و شامل سردر و دو گلدسته زیبای آجری است که به مقرنس‌کاری و کاشی معرق رنگین آذین‌بندی شده‌است و دارای پوششی از کاشی فیروزه‌ای در بافت شطرنجی و آجری است، دیده می‌شود.

مناره ساربان: در شمال محله جوباره (محلهٔ یهودی‌نشین اصفهان) واقع شده‌است و از زیباترین مناره‌های عهد سلجوقی می‌باشد که دارای تزئینات آجری و کاشی‌کاری است و در سده ششم هجری، میان سال‌های ۵۲۵ و ۵۵۰ هجری قمری، ساخته شده‌است.

مناره حدود ۵۴ متر بلندی دارد و دارای ۱۳۵ پله است. از بلندای آن، درون و پیرامون شهر به خوبی مشاهده می‌شود و معرف سبک خاص معماری دوران سلجوقی در اصفهان است.

این مناره با آجر چینی برجسته و همچنین آجرهای تراشیده و کاشیکاری معرق به سبک خط کوفی ریحان تزئین شده‌است، کتیبه‌های موجود در مناره ساربان سه عدد هستند که با خط کوفی نوشته شده‌اند.

مناره چهل دختران: این مناره که با نام گارلند نیز شناخته می‌شود؛ تزئینات این مناره آجری است و به سه کتیبه مزین است که دو تای آن به خط کوفی و یکی به خط نسخ است، مناره چهل دختران در محله جوباره قرار گرفته و از نظر قدمت دومین مناره تاریخ داری است که در ایران شناخته شده‌است.

این مناره رفیع که از آجر ساخته شده میله ای مدور به ارتفاع ۲۴ متر است که با پایه جمعاً ۲۹ متر ارتفاع دارد.

داستان‌های جالبی در مورد این منار بیان می‌شود، گویا در گذشته اهالی اصفهان اعتقاد داشته‌اند که این منار بخت دختران را باز می‌کند، رسمی در گذشته رواج داشته به این شکل که دختران دم بخت یا یه کم از زمان بختشون گذشته مقداری گردو می‌خریدند و در پای و پله‌های این منار گردوها را شکسته و همراه کشمش به عابران و مردم تعارف می‌کردند تا بختشان برای ازدواج باز شود.

شاعری که حافظ از وی یاد می کند

مقبره کمال الدین: کمال الدین اسماعیل او یکی از شاعران بزرگ قرن هفتم بوده و تنها شاعری است که حافظ از او در ابیاتی یاد می کند: ور باورت نمی کند از بنده این حدیث/ از گفته کمال دلیل بیاورم؛ گر برکنم دل از تو و بردارم از تو مهر/ این مهر بر که افکنم این دل کجا برم” یاد کرده است.

وی با بیان اینکه کمال الدین اسماعیل در سال ۶۳۵ هجری قمری به دست مغولان به قتل می رسد، بیان داشت: دیوان این شاعر بزرگ بارها در ایران و هند تجدید چاپ شده و آخرین دیوان این شاعر بزرگ به تصحیح محمدرضا ضیا، پژوهشگر اصفهانی توسط بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار به چاپ رسیده است.

تورهای گردشگری محله جویباره

اداره گردشگری شهرداری اصفهان نیز در این راستا، تورهایی برای آشنایی شهروندان و گردشگران با محورهای ناشاخته گردشگری اصفهان ترتیب می دهد که حضور در آنها خالی از لطف نیست.

در این علیرضا مساح رئیس اداره گردشگری شهرداری اظهار کرد: مدت زمانی است که تور گردشگری «جویباره‌گردی» در محله جویباره توسط اداره گردشگری شهرداری اصفهان برگزار می‌شود.

وی افزود: در این برنامه از مکان‌های مقبره ساروتقی، کنیسه آقا شکرالله، مسجد پنجشنبه‌دین، مدرسه آلیانس و دو مناره دارالضیافه بازدید و توسط راهنما توضیحاتی ارائه می‌شود.

محله جویباره اصفهان محدود به این بناها نیست، گرشد در این محله زیبا نیم روزی زمان می خواهد و البته اگر همراه با راهنمای تور به این گردش درون شهری بروید، جاذبه های زیادی از این محله قدیمی برای کشف وجود دارد که می تواند روزی دلنشین را برای علاقه مندان به گردشگری و میراث فرهنگی رقم بزند.

46