غرامت جنگ جهانی دوم یا غرامت جنگ تحمیلی؟

یکی از مسائلی که معمولا در همه جنگ ها مورد نظر دولت و کشور مورد تجاوز قرار می گیرد، موضوع اخذ خسارت از کشور متجاوز است که البته این مساله در قطعنامه 598 شورای امنیت در مورد جنگ ایران و عراق هم مورد اشاره قرار گرفته است که پس از انجام آتش بس باید اقداماتی برای جبران خسارت انجام شود .

فارغ از این، قطعنامه 598 در مورد چگونگی خسارت و اینکه کدام کشور باید به کدام کشور خسارت پرداخت کند و به چه میزان، وارد بحث تفصیلی نشده است. در حالیکه در مورد جنگ عراق با کویت، شورای امنیت صراحتا عراق را متجاوز شناخته و به مساله پر داخت غرامت اشاره کرده و عملا مکانیسم اجرایی اخذ خسارت را از طریق فروختن نفت عراق به نفع کویت پیش بینی کرده است .

البته افراد منصف هیچ تردیدی ندارند که جنون صدام و علاقه مفرط او به کسب قدرت مطلق باعث حمله عراق به ایران شد. در واقع بدون تردید رژیم عراق دولت متجاوز محسوب می شود که مسلما از نظر موازین حقوق بین الملل مسئول بوده و باید خسارت تعیین شده را پرداخت کند . بدیهی است دولت فعلی عراق در این مورد جانشین دولت قبلی محسوب شده و کلیه حقوق و مطالبات و نیز بدهی ها و تعهدات دولت قبلی به دولت فعلی منتقل می شود. به عبارت دیگر، دولت های بعدی نمی توانند خود را از لحاظ مطالبات جانشین دولت بعث بدانند ولی از لحاظ تعهدات و  بدهی ها برای خود مسئولیتی قائل نباشند.

به عبارت دیگر، دولت های بعدی عراق پس از صدام نمی توانند شانه از زیر بار این مسئولیت خالی کنند و رابطه خوب بین دو دولت ایران و عراق هم نباید موجب شود تا حق مسلم ایران نادیده گرفته شود . بنابراین انتظار می رود که دولتمردان به جای اینکه سخن از اخذ خسارات وارده به ایران در طول جنگ جهانی دوم به میان بیاورند، که از وضوح و مبنای مشخصی برخوردار نیست، باید به این مساله نزدیک تر و مهم تر توجه کرده و با در پیش گرفتن یک دیپلماسی فعال نسبت به جبران حداقل بخشی از خسارت وارده به ملت ایران، که طبق تخمین ها بالغ بر هزار میلیارد تومان است، اقدام شایسته و بایسته انجام دهند.

این امر شاید بیش از اقدامات حقوقی نیازمند اتخاذ یک دیپلماسی فعال و بازسازی روابط ایران با کشورهای مختلف و نیز ورود به یک گفت وگوی سازنده با مسئولان دولت عراق باشد تا شاید از این رهگذر حقوق حقه ی مردم ایران تا حدودی تامین شود .

/29214