مدیر عامل بانک کارآفرین: من بودم آن حجم ال سی را نمی خریدم/ بهترین فرصت برای رفع نواقص سیستم بانکی است

محمد هیراد حاتمی:

زمان زیادی از تولد اختلاس 3 هزار میلیاردی در فضای اقتصاد ایران نمی گذرد. موضوعی که آنقدر با اهمیت جلوه داده شد که پای وزیر اقتصاد را برای استیضاح به مجلس باز کرد. در کنار حواشی اختلاس سه هزار میلیاردی در جمع دولتی ها، فعالان بخش خصوصی نیز نگرانی های زیادی را در این رابطه مطرح کرده اند. نمود عینی این نگرانی را می توان در نشست های اخیر پارلمان بخش خصوصی ایران و تهران مشاهده کرد. برخی از فعالان بخش خصوصی روایت می کنند اختلاسی که اخیرا در سیستم بانکی کشور اتفاق افتاده سبب شده تا دریافت خدمات برای آنان با مشکل مواجه شود. در همین رابطه ولی الله سیف، مدیرعامل بانک کارآفرین اعتقاد دارد نباید فقط وجه منفی اختلاس 3 هزار میلیاردی را مد نظر داشت و باید به جنبه های فرصت این موضوع هم توجه شود. متن گفت و گو با ولی الله سیف، مدیر عامل کنونی بانک کارآفرین که با مدارک دکترای حسابداری و امور مالی از دانشگاه علامه طباطبایی، دارای سوابقی در عضویت هیات مدیره در بانک های ملی ،‌ سپه، ملت و صادرات بوده و مدتی هم مدیرعامل بانک ملی بوده است را در ادامه خواهید خواند:

اتفاقی که اخیرا در سیستم بانکی کشور به وقوع پیوسته با واکنس های مختلفی همراه بوده است. شما هم به عنوان یک مدیر بانکی اگر بخواهید این اتفاق را توجیه کنید از چه ادبیاتی استفاده می کنید؟

واقعیت این است شرایطی که در رابطه با اختلاس 3 هزار میلیاردی به وجود آمده، بسیار شرایط ناگواری است و به هیچ وجه نمی توان آن را توجیه کرد. این اتفاق تحت هیچ شرایطی نمی تواند توجیه شود و نشان از ضعف کنترل های داخلی در نظام بانکی کشور دارد. البته باید به این نکته اشاره کرد که این دست اتفاق ها ممکن است حتی در محیط هایی با کنترل بیشتر هم به وقوع بپیوندد و نمی شود با قطعیت عنوان کرد که به طور کامل جلوی این دست رویداد ها گرفته شده و امنیت کامل در سیستم حکم فرماست؛ اما عموما کنترل هایی که در سیستم ها تعبیه می شود بنا به تجربیاتی است که در عمل به وجود می آید. این شرایط یک سری نقاط ضعف در کنترل های داخلی نظام بانکی ما را نمایش داده است که به طور مسلم مسئولان نظام بانکی باید در صدد باشند از این فرصت استفاده کنند و نقاط ضعف موجود را بر طرف کنند.

التهاب هایی که از این اتفاق شکل می گیرد قابل کنترل است؟

یکی از بحث هایی که در کنار این موضوع مطرح است التهاب های مخربی است که در این زمینه به وجود آمده و باید هم کنترل شود. به نظر می آید در شرایط حاضر مهم ترین اقدام، « مدیریت » این بحران است؛ به نحوی که بتوان ضرر های آن را به حداقل ممکن رساند. شاید یکی از اقداماتی که می تواند خیلی کمک کند تا افکار عمومی آرامش پیدا کند این است که محاسبه شود میزان کسری ای که وجود دارد و خسارتی که به وجود آمده چه قدر است. ارزیابی دارایی هایی که از اختلاس کنندگان مشخص شده است را به دست بیاورند و آن را با عددی که بانک ها طلبکار هستند مقایسه کنند. این عدد نمایش می دهد که میزان خسارت چه قدر است. برخی در اظهاراتی که مطرح کرده اند به این نکته اشاره داشته اند که این موضوع به طور کامل پوشش پیدا می کند اما بهتر این است که هر چه سریع تر یک مرجع رسمی این موضوع را اعلام کند. در مرحله دوم باید به این نکته توجه کرد که اگر کسری هم وجود دارد هر کدام از این بانک ها چه روش های عملی داشتند و در فعالیت های آنان چه نقاط ضعفی وجود داشته است. این نقاط ضعف در واقع مبنای این باشد که اگر خسارتی وارد شده، در آن خسارت سهمی به آنان تعلق بگیرد.

 به طور خاص  نقدی که به اختلاس اخیر سیستم  بانکی وارد است  نحوه گشایش ال سی است.  این موضوع را چگونه تحلیل می کنید؟  

اصولا مشخص است که یکی دیگر از دلایلی که این شرایط را به وجود آورده ، شرایط حاکم بر ال سی های داخلی است. اعتبارات اسنادی داخلی در مقایسه با اعتبار های اسنادی که در فعالیت های تجارت خارجی استفاده می شود نقاط ضعف خیلی زیادی دارد که عمدتا به زیر ساخت های لازم برای اعتبار های اسنادی بر می گردد. اعتبار های اسنادی اصولا تکیه بر یک سری اسناد و مستندات قوی و مطمئن دارد که در تجارت خارجی عبارت اند از برنامه های معتبر قابل قبول در سطح جهانی و همچنین تشریفات گمرکی ورود کالا به کشور که این مستندات نشان دهنده ورود واقعی کالا به کشور است. به عبارت دیگر نقل و انتقال واقعی کالا بین خریدار و فروشنده را نشان می دهد. در اعتبار های اسنادی داخلی این مکانیسم ها به هیچ وجه اینگونه وجود ندارد. در نتیجه می توان آن را جز نقاط ضعفی حساب کرد که مشکلاتی را به وجود آورده است.

در یک جمع بندی کلی راهکاری که باید در رابطه با اختلاس اخیر به کار بست به نظر شما چیست؟   
در یک جمع بندی کلی باید گفت که بهتر است از التهابی که وجود دارد بهترین و مثبت ترین استفاده ها را کرد. جلوی انحراف آن، رفتن به سمت شایعات و روش هایی که منجر به خسارت های بیشتر در رابطه با این قضیه می شود را گرفت. باید به نحو مطلوب این موضوع مدیریت شود و آن را به فرصت تبدیل کنیم. مدیریت مناسب همین است. هر چند بحرانی به وجود آمده است، اما اگر در این شرایط تهدید هایی که به دنبال آن ایجاد می شود را با مدیریت صحیحی که اعمال می کنیم به فرصت تبدیل کنیم اقدام بسیار خوبی صورت پذیرفته است.
بر همین اساس باید گفت که تمام عوامل باید هم جهت و منسجم در جهت بهره برداری مثبت و مطلوب از این قضیه استفاده کنند. طبیعی است که باید با افراد متخلف هم به شدت برخورد کرد. خوشبختانه مرجع قضایی هم این اقدام را به خوبی دارد انجام می دهد . به نظر من بانک مرکزی نیز همزمان به عنوان متولی مسئول در حفظ سپرده های مردم باید وارد عمل شود و نوع عمل بانک ها را مورد بررسی قرار دهد و بر اساس استنباطی که دارد در جهت تقویت محیط های کنترلی در فعالیت های بانک ها تصمیم های لازم را بگیرد و بخشنامه های احتمالی مورد نیاز را صادر کند. یکی از موارد ی که در دنیا پیشرفت بسیار زیادی کرده است استاندارد های مورد نیاز برای حاکمیت شرکتی است. ما لازم است اصول حاکمیتی شرکتی را در کشورمان هر چه سریع تر نهایی کنیم. این اصول در دنیا سبب می شود محیط ها امن تر بتوانند فرآیند های مالی را به جریان بیاندازند و کار در آن سیستم ها با سهولت بیشتری به فرجام برسد. در این شرایط هر گونه تضاد منافع و تضاد مسئولیت ها به حداقل می رسد. لازم است که این اقدام را در کشورمان صورت دهیم. خوشبختانه icc پیش قدم شده و یک جلساتی بین مجموعه بانک مرکزی و وزارت اقتصاد در حال انجام است که بتوان به دنبال آن پیش نویس اصول حاکمیتی شرکتی تعیین شود. قاعدتا پس از تدوین، برای نظر خواهی از فعالان بخش اقتصادی و نهاد های مسئول استفاده خواهد شد. پس از تصویب هم مبنای بر قراری محیط های امن تری در فعالیت های اقتصادی کشورمان می شود.
 

شما به عنوان مدیر عامل بانک کار آفرین اگر همچین حجم ال سی را در سیستم بانکی که تحت نظارت شماست مشاهده می کردید چه واکشنی به آن داشتید؟ آن را تنزیل می کردید؟

 برای فردی که در زمینه اقتصادی فعالیت می کند یکی از مبانی تصمیم گیری سودی است که می تواند کسب کند اما یکی دیگر هم ارزیابی خطر و ریسکی است که در این فعالیت اقتصادی وجود دارد. با تلفیق این دو موضوع است که می توان تصمیم گرفت. اسنادی که یک بانک پشت آن ایستاده است و خودش را مسئول پرداخت آن در سر رسید مقرر می داند قاعدتا اسناد معتبری است و ریسک آن کم است اما یک اصل دیگر هم در نظام بانکی وجود دارد و آن هم  تحت عنوان ریسک تمرکز در یک معامله است. بانک معمولا باید ترکیب مناسبی از اقلام مختلفی را در دارایی های خودش داشته باشد. نمی تواند بیشتر از 90 درصد دارایی های یک بانک تماما از یک نوع دارایی باشد . آن هم اسناد بانکی خاص و یک شعبه خاص که تخفیف گرفته است و منتظر است در سر رسید آن را وصول کند. شاید اگر این سیاست در بانک ها به کار گرفته می شد این قضیه به این ترتیب پییش نمی آمد. هنوز اطلاعات کامل در این رابطه ندارم اما آنچه شنیده ام حکایت از این دارد که بانک هایی که این ال سی را تنزیل کرده اند از بانک صادر کننده آن یعنی بانک صادرات تاییده گرفته اند. اگر این موضوع واقعیت داشته باشد باید بررسی کرد که تاییده بر اساس تایید صدور اعتبار اسنادی بوده یا اینکه کالای آن هم لحاظ شده است. چون تمامی این ها قابل توجه است. بانک کارآفرین در این سطح و حجم  ال سی نمی خرید حتی اگر مطمئن بود همه اش درست است.

/39/39