مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی: گذرگاه های عبور دزدان دریایی مسدود می شود

ماجراي دزدان دريايي هر روز پيچيده تر مي شود. برخورد با دزدان دريايي به عنوان يكي از محورهاي فعاليت سازمان جهاني دريانوردي و سازمان ملل مورد اجماع عمومي اعضا قرارگرفته است. مهندس عطاءالله صدر مديرعامل سازمان بنادر و دريانوردي در گفت وگوي خود با سامانه خبري سازمان بنادر و دريانوردي ، به بيان آخرين تحولات مربوط به دزدان دريايي پرداخته است.

طي هفته​هاي گذشته اخبار بسياري در مورد افزايش دزدي دريايي منتشر شده​است. اين اخبار خيلي ها را نگران كرده​است. به موازات اين نگراني شرايطي ايجاد شده تا ناوهاي بيگانه در منطقه براي ايجاد امنيت حضور پيدا كنند. همزماني توامان اين دو اتفاق اين تحليل را ايجاد كرده كه شايد ماجراي دزدي دريايي ابعاد پيچيده تري داشته باشد. يك تحليل اين است كه تلاش هايي مي​شود تا امنيت در اين مناطق برقرار نباشد. شما اين را قبول داريد؟

بايد در اين مورد بحث كنيم. با اين شدتي كه شما گفتيد نه ولي به هر حال شواهد نشان مي​دهد كه ماجراي دزدي دريايي به شكل گسترده آن قدري پيچيده​تر از حضور تنها تعدادي دزد در منطقه است. ما براساس مسوليتي كه داريم نظر شفاف و صريح خودمان را در سازمان جهاني دريانوردي اعلام كرده​ايم. وقتي كشورهاي مشخصي اين نظر را قبول نكردند ديگر نمايان مي​شود كه آنها دنبال چه اهدافي هستند. دزدان دريايي كه در سومالي هستند از قماش مختلف اند. نمونه​هاي معمولي را كاري نداريم ولي آنهاي كه ابزار و لجستيك بالا يك تنگه را مي​بندند حتما حمايت​هايي هم مي​شوند.

يعني چي؟

يعني خواستگاه و رفتارهاي آنها اساسا با هم فرق مي​كند. به طور نمونه يكسري از اين دزدان دريايي افرادي بسيار معمولي هستند كه به طور نمونه يك شناور را گرفته​اند و با تجهيزات خيلي ساده اقدام به راهزني دريايي مي​كنند. برخورد با اين گونه دزدان دريايي بسيار ساده است. اگر يكبار با آنها برخورد محكمي صورت گيرد آنها هم ديگر اقدام به دزدي نمي​كنند. اينها دزد دريايي به معناي رعب انگيز آن نيستند. بلكه بيشتر افراد فقيري هستند كه از درماندگي چنين كاري مي​كنند. يكسري ديگر ولي رفتار متفاوتي دارند. گروه دوم، يك كشتي را تسخير كرده​اند و در يك منطقه از دريا مستقرمي شوند. اينها از همان نقطه به عنوان پايگاه عمليات دزدي دريايي را هدايت مي​كنند. اين گروه تجهيزات لجستيكي بسيار قوي هم همراه خود دارند.اينها حتي اسلحه​هاي بسيار سنگين هم در اختيار دارند و از قايق​هاي تندرو هم استفاده مي​كنند. اينها باند دزدان دريايي به شمار مي آيند كه با گروه اول بسيار متفاوت است. اين گروه شايد از طرف برخي محافل هم حمايت شوند.

محفلي كه از اينها حمايت مي​كند و آنها را تقويت مي​كند چه سودي دارد؟

توجه داشته باشيد حضور دزدان دريايي يعني ناامني منطقه. در اين شرايط يك كشور مي​تواند ادعا كند به دليل ايجاد امنيت براي تردد كشتي​ها ناوهايش را به منطقه ناامن مي​فرستد. ناامني براي او سود دارد. اين يك استراتژي مي​تواند باشد. آنها براي حضور در منطقه، آب​ها را ناامن مي​كنند و سپس خودشان براي ايجاد امنيت به منطقه مي آيند. البته اين يك تحليل است.

اگر اينطور باشد، چطور ايران مي​خواهد امنيت كشتي ها را تامين كند؟

دزدي دريايي در سازمان جهاني دريانوردي به صورت شديدي مورد انتقاد تمام اعضا است. بنابراين اجماع جهاني برمبارزه با دزدي دريايي است. دنيا مقابل اين پديده است. ما هم براساس همين اجماع بين المللي نيروي دريايي خودمان را به آب​هاي بين المللي مي​فرستيم. در حال حاضرنيروي دريايي ما با قدرت در منطقه حضور دارد و اجازه تعرض به كسي را نمي​دهد. بعيد است كه كشوري به صورت رسمي دزدي دريايي را تاييد كند و مقابل تمام دنيا قرار گيرد.

بعضي مواقع دزدان دريايي پول مي​گيرند و كشتي​ها را آزاد مي​كنند. قيمت اين رفتار آنها معمولا چقدر است و آيا ايران هم دچار اين مشكل شده​است؟

فقط يكبار اين اتفاق براي كشتيراني رخ داد. عدد و رقم هم نبايد در اين مورد اعلام شود چراكه وقتي شما عددي را به عنوان قيمت اعلام مي​كنيد اين خودش مبناي قيمت گذاري بعدي براي دزدان دريايي مي​شود. بنابراين رقمي گفته نمي​شود.

ايران دزد دريايي هم دستگير كرده​است؟

بله، اخيرا هم سه دزد دريايي دستگير كرده​ايم كه تصور مي كنم سوماليايي باشند.

دزدان دريايي فقط سوماليايي هستند؟

خير، در بعضي مواقع گزارش​هايي هم شده است كه افرادي از كشورهاي ديگر به سومالي براي اين كار رفته​اند ولي اكثرا از ابتاع سومالي يا مناطق اطراف هستند. به هر ترتيب موقعيت ما از نظر بين المللي بسيار مستحكم و خوب است. ما در منطقه تلاش كرديم كه با دزدان دريايي مقابله كنيم. نيروي دريايي هم تلاش كرده تا از حضور دزدان دريايي در منطقه جلوگيري كند. به هر حال برخي مواقع دزدان دريايي هم حمله مي​كنند ولي تلاش براين است كه حضور آنها به اندازه صفر برسد. البته در آب​هاي ايران دزد دريايي نفوذ نكرده و حضور هم ندارد ولي برخي مواقع از قايق ها و شناورهاي ايران در آب​هاي بين المللي دزدي مي​شود ولي در آب​هاي ايران دزدي دريايي نداريم.

هيچ موردي؟

ببنيد وقتي مي​گويم دزدي دريايي يعني كشتي كه يك آب راه بين المللي را مسدود مي​كند. حالا ممكن است يك دزدي در بنادر ما هم باشد ولي مانند اين است كه خودرويي از پاركينگ يك ساختمان دزديده شود. اين با دزدي دريايي فرق دارد.

طي هفته​هاي اخير كه اخبار در مورد دزدي دريايي زياد شده شما برنامه​ جديدي طراحي نكرده​ايد؟

برنامه ما اين بوده كه راه​هاي دزدي دريايي را مسدود كنيم. اگر ناامني در آب هاي بين المللي افزايش يابد ما هم سعي مي​كنيم اقدامات پيشگيرانه داشته باشيم. به طور نمونه حتي شايد برخي شناورها را مسلح هم بكنيم. اما تلاش اصلي ما براين محور استوار است كه از طريق راهكارهاي بين المللي و براساس اجماع جهاني با دزدي دريايي برخورد كنيم. مواضع كشورهاي ديگر در سازمان جهاني دريانوردي هم نشان مي​دهد آنها با ايران موافق بوده​اند. در همين اجلاس اخير سازمان جهاني دريانوردي از مواضع ايران در مورد مبارزه با دزدان دريايي استقبال شديدي شد.

اما از نظر قوانين هم دچار مشكل هستيم. در حال حاضر دادگاهي براي امور دريايي وجود ندارد به دنبال آن اگر دزدي دريايي هم صورت بگيرد و دزد هم دستگير بشود بازهم دادگاهي براي آن نيست. در اين مورد اقدامي نكرده​ايد؟

براي حل اين مشكل مذاكرات بسيار گسترده و مفيدي را با مجلس و قوه قضاييه صورت داديم كه خوشبختانه به نتيجه هم رسيده​است. قاضي كه قوانين دريايي را بداند، نداريم ولي سال گذشته مجلس تصويب كرد كه محاكم تخصصي دريايي داشته باشيم. محاكم تخصصي دريايي با محاكم عمومي تفاوت​هايي دارند. در محاكم تخصصي نظر كارشناس تخصصي ملاك است. سال گذشته بحث اين محاكم مطرح شد و ما موفق شديم نظر مساعد مجلس را كسب كنيم. خوشبختانه قوه قضاييه موافقت كرده كه در بنادر محاكم قضايي تشكيل شود. براين اساس قاضي هم براساس نظر كارشناس تخصصي نظر مي دهد. بنابراين عملا راي​هاي مربوط به دريا براساس نظر تخصصي خواهد بود. در اين دادگاه​ها كارشناس​ها متناسب با قوانين بين المللي اعلام نظر مي​كنند. قانوني داريم كه دزدان دريايي را براساس آن مجازات كنيم؟

ما مي توانيم دزدان دريايي را محاكمه كنيم. البته قانوني براي محاكمه دزدان دريايي نداريم ولي به طور نمونه مي​گويم اين دزد دريايي به ما خسارت وارد كرده و برهمين اساس هم محاكمه مي ​شود ولي قانوني به صورت جداگانه براي محاكمه دزدان دريايي نداريم. براي محاكمه دزدان دريايي مي گويم كه او به اموال ايران آسيب وارد كرده​است. ما چند دزد دريايي هم دستگير كرده​ايم كه براساس همين قوانين محاكمه مي​شود.

حداكثر مجازاتي كه به اين دزدان دريايي مي​دهند، چيست؟

اين موضوع به تشخيص قاضي مربوط است. اين موارد به جرايم عمومي ربط دارد. فعاليت دزدان دريايي، خسارت كلان به كشور وارد مي​كند. جرايم اجتماعي مجازات سنگين​تري دارند. اگر قاضي در مورد دزد دريايي، بحث فساد و به خطر افتادن امنيت دريانوردان را در نظر بگيرد، به طور حتم حكم سنگيني مي​دهد. به هر حال در حال حاضر براي عبور كشتي​هاي ايران از مناطق پرخطر بايد هزينه​هاي بسياري صرف شود. به طور نمونه يك ناو بايد همراه كشتي​ها باشد تا امنيت برقرار باشد. بنابراين اعتقاد داريم كه دزدان دريايي، اين مشكلات را ايجاد مي​كنند و بايد مجازات سنگيني داشته​باشند.

شما اين موضوع را پيگيري مي​كنيد كه چنين مجازات​هايي براي دزدان دريايي در نظر گرفته شود؟

تلاش مي​كنيم كه مستندات خوبي به قضات بدهيم تا آنها براساس اين مستندات حكم بدهند. يعني مي​گويم كه هزينه​هاي حضور ناو ايران در آب​هاي خليج عدن خسارت كلي به نظام است كه دزدان دريايي سبب آن بوده​اند. البته اين را هم بگويم كه ما در مورد دزدان دريايي اعتقاد داريم كه اصل كار بايد در كشور سومالي انجام شود. يعني اگر به حكومت سومالي كمك شود شايد بهتر باشد. حكومت سومالي اگر قدرت داشته باشد، به طور حتم دزدي دريايي در سواحل اين كشور ايجاد نمي​شود. قدرت حاكميت دولت سومالي درآب​هاي تحت حاكميتش بايد تقويت شود.

چطور؟

روش هاي مختلفي وجود دارد. به طور نمونه مي​توان از نيروهاي چند مليتي مانند نيروهاي سازمان ملل استفاده كرد يا سازمان جهاني دريانوردي در اين زمينه كمك كند و يا حتي كشورهاي دوست سومالي وارد عمل شوند. در صورتي كه حاكميت سومالي در آب​هاي ساحلي اين كشور تقويت شود به طور حتم از آمار دزدي هاي دريايي هم كاسته مي​شود.

3939