به گزارش پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ، مرحوم آیت‌الله حائری یزدی با بنیان‌گذاری حوزه علمیه قم، مکتبی را پایه نهاد که ستارگان درخشانی چون امام خمینی و آیت‌الله گلپایگانی از آن برخاستند.
بنابر روایت حوزه، از آنجایی که «آیت الله شیخ عبدالکریم حائری» حداقل در تجربۀ تأسیس و تجدید دو مدرسۀ علمیۀ اراک و قم نقش محوری داشت، نسلی از علمای شیعه تا همیشه وامدار خدمات علمی و اجرایی او خواهند بود.
از کسانی که مستقیماً از درس حاج شیخ بهره برده و چه در قم و چه در اراک در محضر او تلمذ کرده‌اند، می‌توان از کسانی چون «میرزا هاشم آملی»، «محمدعلی اراکی»، «سید احمد حسینی زنجانی»، «سید محمد داماد»، «سید احمد خوانساری»، «سید محمدتقی خوانساری»، «سید کاظم شریعتمداری»، «سید محمدرضا گلپایگانی»، «سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی»، «سید روح‌الله خمینی» و «سید صدرالدین صدر» نام برد.
هریک از افراد نام برده شده یا بزرگان علم و تقوا شده یا به مرجعیت شیعیان نائل شدند.
شیخ مرتضی حائری، فرزند مرحوم حائری نیز که سال‌ها در کنار پدر تجربه کسب کرده و علم آموخته بود، در دورۀ زعامت آیت‌الله بروجردی به عنوان نمایندۀ ایشان در واشنگتن به تبلیغ پرداخت.
تأسیس حوزۀ علمیه و پیچیدن آوازۀ آن در ایران و جهان موجب شد شیخ عبدالکریم از وجاهت قابل توجهی در ایران برخوردار شده و این‌گونه رضاشاه را که تقریباً همزمان با ورود او به قم به سلطنت رسیده بود، برای پیشبرد اهداف خود وابسته به شیخ سازد.
این وابستگی گرچه در پاره‌ای موارد کار اخذ موافقت دینی برای پروژه‌های تجددمآب رضاشاهی را تسهیل می‌کرد، اما اولاً فرصتی برای نهاد روحانیت و مرجعیت فراهم می‌آورد تا پس از تحولات مشروطیت، جایگاه خود را در جامعۀ ایران بازیابد و با اطمینان از حفظ کیان خود برای آینده برنامه‌ریزی نماید.
ثانیاً باعث می‌شد نهاد حوزۀ علمیه و متولیان و روحانیون متولی آن بتوانند در حاشیۀ سیاست و با اتخاذ رهیافتی نرم و فرهنگی و نه سیاسی و میدانی، از کج‌روی‌ها و طرح‌های ضد دینی رضاشاه جلوگیری نموده یا دست‌کم از سرعت آنها بکاهند.
منبع: کتاب طبقات اعلام شیعه؛ آقا بزرگ تهرانی، ۱۴۳۰ه.ق: ۱۱۵۸
نظر شما