به گزارش پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ، تاریخ مرجعیت تشیع در هزار سال منتهی به دوران آیت‌الله بروجردی، ۵۸ مرجع بزرگ را به خود دیده که اکثراً ایرانی و تحصیل‌کرده عراق بوده‌اند. در دوره آیت‌الله بروجردی، با اقدامات نوآورانه ایشان در زمینه‌های آموزشی، انتشاراتی و ارتباطات بین‌المللی، حوزه علمیه قم وارد مرحله جدیدی از توسعه و نوسازی شد.
بنابر روایت حوزه، در خلال هزار سال تا زمان آیت الله بروجردی مجموعاً، «۵۸ مجتهد» به عنوان مرجع بزرگ تقلید به رسمیت شناخته شدند که «۳۴ نفر از آنان ایرانی بودند و ۲۴ نفر عرب زبان» بودند.
از مراجع عرب شانزده نفر اهل عراق و هفت نفر از سوریه و یک نفر از عمان بودند؛ از این ۵۸ مجتهد چهل نفر در عراق و چهارده نفر در ایران تحصیل کردند و چهار نفر دیگر معلوم نیست کجا آموزش دیدند.
* ۲۰۰۰ طلبه حوزه علمیه قم در سال ۱۳۲۶
همچنین از این ۵۸ مجتهد، «هجده نفر در ایران، شش نفر در سوریه و بقیه در عراق» می زیستند.
گفتنی است فقط ۳۱ نفر از این افراد از خانواده روحانی برخاستند که ۴۸ نفر آنان شهری و بقیه از روستاها بودند که هر یک از آنان اگرچه در استراتژی یعنی حفظ و اجرای احکام اسلامی قدر مشترک داشتند، در تاکتیک و چگونگی اجرا با هم متفاوت بودند.
شیوه های ایت الله بروجردی در اداره حوزه علمیه را می توان این گونه توصیف کرد که با آغاز مرجعیت وی، حوزه قوامی تازه گرفت.
طلاب جوانی که پس از شهریور بیست به قم و نجف آمده بودند، به تدریج آموزش دیده و در زمره فضلا در می آمدند؛ به گونه ای که می توانستند سخنرانی کنند، مقاله بنویسند و حتی مجله تأسیس کنند.
در گزارشی آمده است تعداد طلاب حوزه علمیه قم در سال ۱۳۲۶؛ دو هزار نفر بود.
* فعالیتها و اقدامات آیت الله بروجردی در امر حوزه علمیه
رسول جعفریان در مقاله «مرجعیت سیاسی شیعه» از فعالیتها و اقدامات آیت الله بروجردی در امر حوزه علمیه این گونه گزارش میدهد.
۱. در بخش تصحیح و نشر کتاب که ابزار پیشرفت حوزه بود، با تشویق مرحوم بروجردی شماری از کتابهای اساسی که به کار طلاب می آمد، چاپ شد و در اختیار آنان قرار گرفت.
۲. از لحاظ آمار بر تعداد طلاب افزوده میشد و پرداخت شهریه منظم، زمینه را برای تحصیل بهتر و بیشتر طلاب و ماندن در قم برای رشد علمی بیشتر و رسیدن به مراتب عالیتر فراهم میکرد که البته مقدارش کمتر از آن بود که بتواند زندگی طلاب را تأمین کند.
همین موضوع، باعث مهاجرت برخی از آنان به شهرهای دیگر یا استخدام در آموزش و پرورش و دانشگاه شد.
۳.ایجاد ارتباط با شیعیان خارج از کشور و اعزام نمایندگانی به برخی از کشورهای اروپایی از جمله «آقای محمد محققی» به آلمان و آقای «مهدی حائری» به آمریکا، خود نشان از رشدی داشت که حوزه علمیه به آن دست یافته بود.
۴. تأسیس «مجله حکمت»، «مکتب اسلام» و «مکتب تشیع» که هر سه نقش قابل توجهی در به راه انداختن فعالیتهای مطبوعاتی داشتند در همین دوره صورت گرفت.
۵. ایجاد ارتباط با علمای مصر و شرکت در تأسیس دارالتقریب و حضور عالمی به نام محمدتقی قمی در آن مرکز نشان از جهانی شدن اندیشه دینی و مذهبی روحانیت داشت که تا این زمان قدرت فعالیت نداشتند.
این امر در ایجاد اندیشه وحدت شیعه و سنی در حوزه های روحانیت شیعه موثر افتاد. بنیاد این تفکر از آن آیت الله بروجردی بود که در سده های اخیر، آن هم در سطح مرجعیت، کم سابقه بود.
۶. از همه اینها مهمتر «تقویت جایگاه دین و مذهب در جامعه» بود که از یک دوره آسیب شدید در عصر رضاخان اکنون ترمیم یافته و مرجعیت که طی سه چهار دهه در اثر تبلیغات منورالفکرها و با حمایت استبداد تضعیف شده بود، بار دیگر تقویت شد.
۷. تربیت نسلی از فضلا که در دوره بعد شمار زیادی از آنان هم به لحاظ علمی و هم سیاسی نقش فعالی را در حوزه علمیه عهده دار شدند. یکی از اقداماتی بود که در این دوره صورت گرفت در این باره «درس تفسیر و فلسفه علامه طباطبایی و مرحوم سید محمد محقق داماد و نیز امام خمینی» بسیار موثر بود.
استاد شهید مرتضی مطهری و امام موسی صدر تنها دو دست پرورده همین حوزه علمیه هستند که مشابهان فراوانی دارند. مرحوم آیت الله بروجردی به کار تقویت حوزه های علمیه در شهرستانها نیز پرداخت حتی مدرسه ای در نجف تأسیس کرد.
منبع: استقلال حوزه و دولت جمهوری اسلامی ایران، ص ۱۴۴
نظر شما