به گزارش پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ، حضور روحانیت در کنار سایر متخصصان، تضمین‌کننده تعادل مادی و معنوی در جامعه است.
بنابر روایت حوزه، در دنیای مدرن امروز که همه چیز با سرعت در حال تغییر است، نقش روحانیت همچنان پررنگ و حیاتی باقی مانده است. بر همین اساس پرسش و پاسخی با موضوع «بررسی ضرورت وجود روحانیون در جامعه و تأثیر عمیق آنها بر سلامت معنوی و اخلاقی جامعه» می‌پردازیم که تقدیم شما فرهیختگان می شود.
پرسش:
دانشمندان و متخصصان مختلف هر کدام به جامعه خدمت می‌کنند. وجود یک روحانی که به تحصیل و بحث و درس خود مشغول است، چه ضرورتی داشته و چه تأثیری برای جامعه دارد؟
پاسخ:
نیازهای جامعه تنها در نیازهای مادی خلاصه نشده و در کنار آن نیازهای روحی، اخلاقی و معنوی نیز وجود دارد و دین ضمن توجه به نیازهای مادی، پاسخگوی نیازهای اخلاقی و معنوی انسان‌ها بوده و روحانیون به عنوان کارشناسان و متخصصان در علوم دینی، راهنمایان و مشاوران این بخش از نیازهای جامعه هستند.
همان‌گونه که برای درمان بیماری‌های جسمی و حفظ سلامت آن نیاز به پزشک وجود دارد، برای سلامت روح و روان و اخلاق و معنویت نیز نیاز به طبیبان روح است. کار روحانیت در امتداد کار انبیا و امامان: انسان‌سازی و زنده کردن جان‌ها است که قرآن کریم زنده گرداندن یک جان را در حکم احیای همه مردم دانسته:
«وَ مَنْ أَحْیاها فَکَأَنَّما أَحْیا النَّاسَ جَمِیعاً[۱]؛ هر کسی یک نفر را زنده کند، مانند این است که همه مردم را زنده کرده است.»
مراد از زنده کردن یک انسان در آیه، زنده کردن مرده نیست، بلکه منظور کاری است که در عرف عقلا احیا شمرده شود: خردمندان وقتی طبیب بیماری را معالجه می‌کند و یا غوّاص غریقی را از غرق نجات میدهد و یا شخصی اسیری را از دست دشمن رها میسازد، میگویند: فلان شخص را زنده کرد (و یا میگویند حق حیات بر او دارد)، خدا نیز در کلام مجیدش از این‌گونه تعبیرها دارد، مثلاً هدایت به سوی حق را احیا خوانده:
«أَوَ مَنْ کانَ مَیتاً فَأَحْییناهُ وَ جَعَلْنا لَهُ نُوراً یمْشِی بِهِ فِی النَّاسِ»[۲]؛ پس به حکم این آیه کسی که گمراهی را به سوی ایمان راهنمایی کند، او را زنده کرده است.[۳]
در پرتو دین و در نتیجه تلاش روحانیت انسان‌های شایسته و کارآمد و متخصصان مفید برای جامعه تربیت خواهند شد و به جامعه خدمت می‌رسانند و این وظیفه و نقش بسیار بزرگ و ارزشمندی است.
از آنجا که دین تحفه‌ای الهی است و برای همه زمان‌ها نازل شده، برای حفظ و تازگی آن و هماهنگی‌اش با موقعیت زمان، ضروری است گروهی، عمیقاً دین را مطالعه کنند، از سرچشمة زلال، آن را دریافت دارند و با عنایت به تفسیر مفسّران وحی، آن را همگام با نیازهای زمان تفسیر نمایند و این دلیل روشنی برای ضرورت اجتهاد در دین است که به عنوان بخش مهمی از وظایف روحانیت قلمداد می‌شود و تلاشی است که تنها به وسیلة خامة پرتلاش کسانی میسور و ممکن است که همة عمر خویش را وقف فهـم عمیـق دین نموده‌اند.
فهم دین در حدّ اجتهاد تنها یکی از وظایف مهم روحانیت می‌باشد. در جامعة دینی، به ویژه در عصرحاضر، علاوه بر کسب مدارج عالی در حدّ اجتهاد، که ضرورتی قطعی در همه تاریخ اسلام بوده و هست، برعهده گرفتن امر قضا، تدوین اقتصاد اسلامی، تنظیم روابط با دیگر کشورهای اسلامی بر اساس اصول اسلامی و... نیز مطالعه پیوسته، تحقیق و تفکر در علوم دینی و علوم مرتبط با دین، همزمان و پا به پای نیازهای جامعه و کشف گره‌های کور مشکلات جوامع معاصر و ارائه راه‌حل‌ّهای آن بر اساس دستورات دینی از وظایف قطعی و ضروری روحانیت می‌باشد.
استنباط احکام شرعی و حفظ قرآن، سنّت و مواریث انبیا بر عهدة علمای دین و روحانیت است. این امر در پرتو شناخت صحیح و درست روحانیون از اسلام و دریافت آن از منابع اصیل و سرچشمه زلال قرآن و سنت و عقل و ارائه و نشر آن در جامعه صورت می‌گیرد.
از آن‌رو که در جامعة پس از انقلاب، شاهد شکل گیری حاکمیت الهی هستیم، وظایف روحانیت نیز دو چندان شده: روشنگری مسائل حکومتی، چگونگی اداره جامعه توسط ولی‌ّ فقیه، تبیین فقه حکومتی، نظام ارزشی، نظام قضایی، اقتصاد اسلامی و مانند آن از جمله وظایف خطیر روحانیت در عصر حاضر است که تنها از عهده آنان برمی‌آید.
امروز بزرگ‌ترین وظیفه‌ای که بر دوش روحانیت سنگینی می‌کند، شناخت صحیح اسلام و شناساندن آن به قشر جوان و رفع شبهات و انحرافات عقیدتی و فکری است که از سوی دشمنان به جامعه تزریق می‌شود، نیز حفظ اسلامیت انقلاب و پاسداری از عقاید و معارف دینی و تبیین درست آن مطابق با وضع زمان و ایدئولوژی ناب اسلامی به عهده روحانیت است.
بنابراین، کار روحانیون را باید متناسب با وظیفه و مسئولیت ایشان ارزیابی کرد. کارهای مفید در جامعه تنها به کارهای مادی و آنچه دارای اثر مادی است، خلاصه نمی‌شود که در نقش روحانیت تردید شود.
به دنبال کاستن ارزش علوم تجربی و طبیعی و... نیستیم، اما نوع کار روحانیت متفاوت است و قضاوت باید به تناسب نوع کار آنها باشد.
نگاهی که در ضرورت وجود روحانیت و تأثیر آن در جامعه تردید می‌کند، دانسته یا نادانسته برآمده از نگاه سکولار به انسان و جامعه بوده، نیازهای جامعه را در نیازهای مادی خلاصه کرده، دین و اخلاق و معنویت را از عرصه عمومی جامعه کنار نهاده؛ همان رویکردی که غرب دنبال کرده و امروز گرفتار بحران‌های فراوانی شده است.
پی نوشت ها:
[۱]. سوره مائده، آیه۳۲.
[۲]. سوره انعام، آیه ۱۲۲.
[۳]. طباطبایی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان، ترجمه سید باقر موسوی همدانی، قم: دفتر انتشارات اسلامی، ۱۳۷۴، ج ۵، ص ۵۱۹.
منبع:
منبع: مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات حوزه علمیه قم
نظر شما