شاید استارت مناقشه در روابط اسرائیل و ترکیه از همان زمانی زده شد که رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه در حاشیه اجلاس داووس شیمون پرز رئیس‌جمهوری اسرائیل را مورد حمله قرار داد و اقدامات این رژیم در جنگ غزه را جنایات جنگی خواند، اکنون ماه‌ها پس از آن واقعه و بعد از آنکه ریچارد گلدستون گزارشگر سازمان ملل متحد نیز اسرائیل را به جنایات جنگی در غزه متهم کرد، مناقشه اسرائیل- ترکیه بار دیگر شدت گرفت. تلویزیون دولتی ترکیه با پخش فیلمی اعتراض صهیونیست‌ها را برانگیخت و پس از آن آنکارا، اسرائیل را از مانور نظامی مشترک با آمریکا و ناتو حذف کرد. به دنبال افزایش دامنه اختلافات خبر در گفت‌وگو با دکتر علی بیگدلی استاد دانشگاه شهید بهشتی موضوع را به بحث و بررسی گذاشته است.
*اختلافات اخیر ترکیه- اسرائیل در حالی افزایش یافته است که برخی کارشناسان این اختلاف را موردی ارزیابی کرده و معتقدند روابط این دو کشور دوباره عادی خواهد شد. شما در این باره چه ارزیابی دارید؟
مدتی است که فشارهای همه‌جانبه جهانی علیه اسرائیل وارد می‌شود. نمونه بارز آن گزارش ریچارد گلدستون است که در تاریخ اسرائیل سابقه نداشته است. فضای افکار عمومی جهانیان و همچنین سیاست دولت‌های اروپایی و آمریکا به زیان اسرائیل است و رویکرد جهانی به سمت امتیازدهی به جهان عرب و ایجاد وفاق و وحدت بین گروه‌های فلسطینی است. اقدام ترک‌ها نیز در همین راستا قابل تحلیل است از همان زمانی که اردوغان در داووس با شیمون پرز مجادله کرد، ترک‌ها خود را وارد این ماجرا کردند چرا که ترکیه از زمان روی کار آمدن حزب عدالت و توسعه به دنبال افزایش نفوذ در جهان اسلام بود و در همین راستا تاکنون چندین بار نیز در مناقشات منطقه‌ای میانجیگری کرده است، مثلاً یک بار میان پرویز مشرف و نخست‌وزیر هند میانجیگری کرد و اخیراً نیز نشست‌هایی را جهت حل مناقشه سوریه و عراق برقرار کرد. در حال حاضر به نظر می‌رسد ترکیه برای بالا بردن نقش خود در منطقه با اسرائیل چنین رفتاری را در پیش گرفته است.
*یعنی شما معتقدید رفتار دولت ترکیه در قبال اسرائیل تغییر خواهد کرد؟
در اسرائیل دولت افراطی روی کار است و اروپا و آمریکا به دنبال تغییر رفتار این دولت مغرور هستند. اقدامات ترکیه نیز قطعاً با موافقت اتحادیه اروپا و
آمریکا انجام گرفته است. ترک‌ها این روند را از داووس شروع کردند و همین طور ادامه دادند. به نظر من این سیاست‌ها، موقت است و به طور کامل با حمایت آمریکا و اروپا انجام می‌شود. اروپا و آمریکا با چراغ سبز به ترکیه در صدد هستند فشار‌ها را بر اسرائیل افزایش دهند. ترک‌ها نیز منافع خود را از این بازی می‌برند. نخست این که به بازیگر مورد اعتماد غرب در منطقه تبدیل می‌شوند. در ضمن به عنوان یک کشور اسلامی الگو در جهان شناخته می‌شوند. همچنین زمینه پیوستن سریع ترکیه به اتحادیه اروپا فراهم می‌شود. این وضعیت برای حزب عدالت و توسعه نیز منفعت دارد به این معنا که این حزب علاوه بر این که در جهان اسلام محبوبیت می‌یابد با حل مسئله ارمنستان و همچنین عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا به محبوبیت داخلی خود نیز می‌افزاید.
*آیا این رویه موجب تغییر رویکرد اسرائیل خواهد شد؟
اسرائیلی‌ها فهمیدند که تحت فشار قرار دارند. تاکنون سابقه نداشته است که قعطنامه‌ای علیه اسرائیل صادر شود و فرانسه و انگلیس هم با آن همراهی کنند، فقط یک بار در زمان ماجرای کانال سوئز اتفاق مشابهی افتاد چنین رفتاری از سوی غرب برای اسرائیل معنا‌دار است. غرب استراتژی جدیدی را اتخاذ کرده است. استراتژی عبارت است از برقرار‌کردن یک نسبت بین ابزار قدرت و منافع ملی، اسرائیل در حوزه انفعال قرار گرفته و این انفعال موقتی است. حتماً زمامداران اسرائیلی برای خروج از انزوا مشی خود را تغییر خواهند داد. فشارهای جهانی به اسرائیل موجب خواهد شد، نتانیاهو هم فشار‌ها بر هم‌پیمانان افراطی خود را افزایش دهد و احتمالاً اسرائیل در سیاست‌هایی چون شهرک‌سازی تجدید نظر کند.
نظر شما