به گزارش پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ،حجت‌الاسلام والمسلمین نجف لکزایی، عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) در سیصدوهشتمین نشست از سلسله نشست‌های حکمرانی در قرآن کریم با اشاره به اهمیت بنیادی انتخاب میان عقل و جهل در حیات فردی و اجتماعی انسان، اظهار کرد: عقل مورد نظر در حکمت اسلامی، قرآن کریم و روایات، مفهومی فراتر از عقل ابزاری است و ویژگی‌هایی دارد که در سلسله جلساتی به بررسی آن خواهیم پرداخت و در جلسه گذشته، با استناد به دیدگاه صدرالمتألهین، عقل انسانی را ابزاری برای پیش‌بینی و مقابله با تهدیدات دنیوی و اخروی دانستیم؛ به‌گونه‌ای که اوج آن اتصال به مبدأ اعلی و رسیدن به مقام لقاءالله است.
بنابر روایت ایکنا، رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با اشاره به آیه ۷۶ سوره بقره، رفتار نفاق‌آمیز اهل کتاب را مورد تحلیل قرار داد و افزود: در این آیه نیز عقل به عنوان ابزار ادراک معرفی شده و تأکید می‌کند که چرا اسرار دینی خود را بی‌تأمل فاش می‌کردند: «أفلا تعقلون».
وی ادامه داد: در آیه ۱۶۴ سوره بقره، مجموعه‌ای از پدیده‌های طبیعی به عنوان نشانه‌هایی برای صاحبان عقل معرفی می‌شود و کسانی که عقل خود را به فعلیت رسانده‌اند، از این پدیده‌ها به درک توحیدی می‌رسند و خلقت را تجلی فعل الهی می‌دانند.
حجت الاسلام والمسلمین لکزایی با اشاره به آیه ۱۷۰ همین سوره، پیروی کورکورانه از سنت‌های آبا و اجداد را مصداق بی‌عقلی دانست و گفت: خداوند در این آیه، دو معیار را برای پذیرش سنت‌های پیشینیان مطرح می‌کند؛ یکی اینکه آن سنت‌ها با عقل سازگار باشند و دوم اینکه انسان را به سوی هدایت سوق دهند.
وی خاطرنشان کرد: عقل نعمتی عظیم است که اگر در انسان به فعلیت برسد، نوع نگاه او به طبیعت، دین و زندگی تغییر یافته و مسیر حرکت او به سوی کمال و لقاءالله هموار می‌شود.
عقلانیت؛ شاخص اصلی ارزیابی سنت‌ها، فرهنگ‌ها و امنیت اجتماعی از منظر قرآن
رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با اشاره به جایگاه عقل در قرآن کریم گفت: تعقل و عقلانیت، شاخص ارزیابی سنت‌ها و فرهنگ‌های گذشته است و پیروی مطلق از گذشتگان بدون بررسی عقلی، از منظر قرآن مردود است.
حجت‌الاسلام والمسلمین لکزایی با تأکید بر اهمیت کاربست عقل در درک تهدیدات فردی و اجتماعی، اظهار کرد: قرآن در آیات متعددی، عقل را به عنوان ابزار ادراکی و معرفتی معرفی کرده که می‌تواند جامعه را از سقوط در گمراهی نجات دهد.
وی با استناد به آیات ۱۷۰ و ۱۷۱ سوره بقره، خاطرنشان کرد: این آیات نشان می‌دهد که تبعیت بی‌چون‌وچرا از نیاکان، در صورتی که عقل در آن به کار نرود، فاقد اعتبار است. در آیه ۱۷۱، خداوند کسانی را که تعقل نمی‌کنند به کسانی تشبیه کرده که تنها صداهایی را می‌شنوند، اما قدرت ادراک و تحلیل ندارند.
حجت‌الاسلام والمسلمین لکزایی همچنین به آیه ۲۴۲ همین سوره اشاره کرد و افزود: خداوند آیات خود را تبیین می‌کند تا مردم تعقل کنند، یعنی از عقل درک‌کننده برای شناخت نشانه‌های الهی بهره ببرند.
وی در ادامه با بررسی آیات ۶۵ و ۱۱۸ سوره آل‌عمران گفت: در این آیات نیز به کارکرد عقل در تحلیل مسائل اجتماعی و امنیتی تأکید شده است، به‌ویژه در آیه ۱۱۸ که مؤمنان را از افشای اسرار خود به بیگانگان نهی می‌کند، عقلانیت به عنوان ابزار تشخیص تهدیدات امنیتی معرفی شده است.
رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی ادامه داد: قرآن تأکید دارد که مؤمنان نباید غیر مؤمنان را محرم اسرار خود کنند، چرا که این افراد، خواهان آسیب رساندن به جامعه اسلامی هستند که این هشدار، ناظر بر استفاده راهبردی از عقل در مواجهه با دشمنان است.
وی با استناد به آیه ۵۸ سوره مائده، افزود: کسانی که اذان و شعائر دینی را مسخره می‌کنند، در واقع عقل خود را به کار نمی‌گیرند. از نگاه قرآن، جامعه‌ای که شعائر الهی را تحقیر کند، جامعه‌ای بی‌عقل معرفی شده است.
وی با اشاره به آیه ۱۰۳ سوره مائده گفت: کسانی که به دروغ، احکام الهی را جعل می‌کنند نیز دچار فقدان عقلانیت هستند، زیرا بدون بهره‌گیری از عقل، اقدام به جعل دین می‌کنند.
حجت‌الاسلام والمسلمین لکزایی با اشاره به آیه ۳۲ سوره انعام خاطرنشان کرد: مقایسه حیات دنیا با آخرت نشان می‌دهد که عقل فعال، انسان را از سرگرمی‌های بیهوده دنیوی بازمی‌دارد و به سوی سعادت ابدی راهبری می‌کند.
نظر شما