به گزارش پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ، پاسخ به سؤالِ یک پرسشگر از مرکز ملی پاسخگوئی به سوالات دینی ارائه شده است:
پاک و خالص شدن روح
به حکم آیۀ شریف قرآن: « فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتی فَطَرَ النَّاسَ عَلَیْها؛ (1) فطرتی که خداوند انسان ها را بر آن آفریده». خداوند همه را پاک آفریده ،اما به قول علامه حسن زادۀ آملی :« الهی تو پاک آفریدهای ما آلوده کردهایم». (2)
لذا اگر در زندگی خود اعمالی انجام داده ایم که باعث آلودگی و تیرگی روح مان شده باید ابتدا توبه کنیم و بعد خود را ملتزم به تکالیف شرعی و انجام واجبات و ترک محرمات نماییم.
برای خالص کردن خود نیاز به خود سازی و تزکیۀ نفس داریم که قرآن کریم می فرماید:« قد افلح من تزکی؛ (3) هر کس خود را تزکیه کرد، رستگار شد» ودر آیه دیگر می فرماید: «قد أفلح من زکّاها و قد خاب من دسّاها؛ (4) همانا رستگار شد کسی که خود را تزکیه کرد و زیان کار است کسی که فریب نفس خود را خورد».
تهذیبنفس جهادی است که مشکلتر از جنگیدن با کفّار است.علی علیه السلام فرمود: «أشجع الناس من غلب هواه؛ (5) شجاعترین وقدرتمندترین مردم کسی است که بر هواهای نفسانیاش غالب آید».
با توجه به این مقدمات می گوییم که: تهذیب نفس در دو مرحله انجام می گیرد: 1) تخلیه، 2) تحلیه.
مراد از تخلیه، بیرون کردن صفات رذیله و ناپسند از دل است و مراد از تحلیه، پرورش فضایل و تحصیل صفات پسندیده است.
آن چه علمای اخلاق در این امر مؤثر میدانند سه چیز است:
1- مشارطه،
2- مراقبه،
3- محاسبه،
گام اول: مشارطه است؛ یعنی هر روز با خود شرط کند که گناه مرتکب نشود.
گام دوم: مراقبه است، یکی از عوامل مهم خودسازی و تهذیب نفس، مراقبت و توجه به نفس است. کسی که اعمال و رفتار خود را در محضر خدا ببیند همواره مراقب و مواظب نفس خود خواهد بود. قرآن مجید بر این نکته تأکید می کند این مراقبت از تدبر در قرآن و اعتقاد به حساب در قیامت به دست میآید. خداوند میفرماید: « ما یَلْفِظُ مِنْ قَوْلٍ إِلاَّ لَدَیْهِ رَقیبٌ عَتید؛ (6) هیچ سخنی را بر زبان نیاورد جز این که برای ثبت آن فرشتهای حاضر و مراقب است».
گام سوم: محاسبه نفس است، چه بسا انسان به دلیل غفلت به وظیفهاش عمل نمیکند در این جا لازم است در پایان هر روز به حساب خویش برسد تا کاستیها را جبران نماید. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به ابوذر فرمود: «ای اباذر! پیش از این که در قیامت به حساب تو برسند در همین دنیا به حساب نفس خود برس، چون حساب امروز از حساب فردای قیامت آسانتر است». (7)
مراقبت و حسابرسی برای تزکیه نفس ضروری و اجتناب ناپذیر است.
توصیۀ و نکتۀ پایانی اینکه مهمترین چیزی که روح انسانی را ناپاک و آلوده می کند گناه و غفلت از خداست لذا مواظب اعمال خود باشید و خود را در همه حال از گناه محفوظ بدارید و این آیه را نصب العین خود قرار دهید« إِنَّ اللَّهَ کانَ عَلَیْکُمْ رَقیباً؛خداوند دائماً مراقب شماست». (8)
برای مطالعۀ بیشتر به کتاب "چهل حدیث" امام خمینی و "مقالات" آیت الله محمد شجاعی مراجعه نمایید.
پی نوشت ها:
1. روم (30) آیه30.
2. حسن حسن زاده آملی، الهی نامه ،ص 18 ، رجاء، 1364ش، چ 2.
3. اعلی(87) آیه 14.
4. الشمس (91) آیه 9.
5. علامه مجلسی،بحارالانوار، ج 67، ص 76 ، اسلامیه، تهران، مکرر.
6. ق (50) آیه18.
7. وسائل الشیعه، ج 11، ص379.
8. نساء (4) آیه 1
نظر شما