خبرآنلاین - ترجمه: علی‌رضا خراسانی - کریم فهیم، رئیس دفتر استانبول و خبرنگار واشنگتن پست در خاورمیانه در مقاله‌ای به خاورمیانه جدید ترامپ اشاره می‌کند که در آن اعراب خواستار حفظ رابطه با ایران و مهار رژیم اسرائیل هستند.
وی در این مقاله می‌نویسد:
عربستان، امارات و دیگر کشورهای منطقه در سال‌های اخیر به امید ایجاد ثبات، به دنبال روابط نزدیک‌تر با ایران بوده‌اند اما حمله موشکی ایران به پایگاه هوایی ایالات متحده در قطر می‌توانست تلاش این کشورها در سال‌های اخیر را با هدف کاهش انزوای تهران و امن‌تر کردن منطقه به خطر بیاندازد.
حمله ایران به قطر به تلافی حمله آمریکا به تاسیسات هسته‌ای همراه با هشدار از قبل با ۱۹ موشک انجام شد که آسیبی هم نرساند.
اگرچه این حمله محکومیت‌های شدید کشورهای خلیج فارس را به دنبال داشت، اما بیشتر از آن، نشان داد روابط گرم آنها با ایران ممکن است ادامه یابد.
محمد بن عبدالرحمن آل ثانی، نخست‌وزیر قطر، به صراحت در واکنش به این حمله تاکید کرد آل ثانی گفت که منبع اصلی بی‌ثباتی منطقه‌ای «درگیری در غزه» است.
وی به خبرنگاران گفت: «امیدوارم روابط خوب با ایران هر چه زودتر به حالت عادی برگردد.»
البته وی این حمله را محکوم کرد ولی تاکید کرد: «مردم ایران همسایه ما هستند و ما برای آنها صلح، رشد و توسعه آرزو می‌کنیم.»
این ماجرا به روشنی نشان می‌دهد که چگونه دیدگاه کشورهای خلیج فارس نسبت به تهدیدات منطقه‌ای در مقایسه با اولین دوره ریاست جمهوری ترامپ تغییر کرده است، زمانی که ترس از ایران باعث شد تا برخی از این کشورهای عربی دست به عادی‌سازی روابط با اسرائیل بزنند.
اما ترامپ اکنون با واقعیت متفاوتی روبرو است، زیرا دولت او برای توافق‌های بیشتر از این دست، از جمله بین عربستان سعودی و اسرائیل، فشار می‌آورد.
دلایل تغییر نگرش کشورهای عربی به ایران
اولاً، خطری که زمانی کشورهای خلیج فارس از جانب ایران احساس می‌کردند، کاهش یافته است. با وجود سابقه طولانی رقابت و انزجار، کشورهای خلیج فارس در چند سال گذشته سعی کرده‌اند ایران را به خود نزدیک‌تر کنند، با این ایده که تعامل می‌تواند تهدید ناشی از شبکه شبه‌نظامیان نیابتی را کاهش دهد و مزایای اقتصادی را به همراه داشته باشد.
در عین حال، تحلیلگران می‌گویند برخی از پادشاهی‌های عربی به طور فزاینده‌ای نسبت به رژیم صهیونی محتاط شده‌اند و آن را به عنوان یک بازیگر منطقه‌ای متخاصم و غیرقابل پیش‌بینی می‌بینند، همان طور که رفتار این رژیم را در غزه، لبنان، سوریه و جاهای دیگر پس از حملات حماس به اسرائیل در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ مشاهده کردند.
اچ. ای. هلیر، پژوهشگر ارشد مطالعات ژئوپلیتیک، امنیت بین‌الملل و خاورمیانه در موسسه سلطنتی RUSI در لندن، گفت: «برای مدت طولانی، کشورهای خلیج فارس ایران را بزرگترین نیروی بی‌ثبات‌کننده در منطقه و تهدیدی می‌دانستند که باید با آن مقابله کنند.»
وی گفت: «این محاسبه تغییر کرده است. بی‌ثبات‌کننده‌ترین بازیگر، رژیم اسرائیل است» و این به دلیل اقدامات نظامی آن در سراسر منطقه است. این نگرانی‌ها تا حدی تحت تأثیر «مقاومت کم و توانمندسازی زیاد» اقدامات رژیم اشغالگر از سوی ایالات متحده و اروپا است. او گفت که این امر کشورهای خلیج فارس را «به شدت» نگران کرده است.
محمد بهارون، مدیرکل مرکز تحقیقات «بحوث» در دبی گفت که او توافق‌نامه‌های عادی‌سازی با اسرائیل، از جمله توافق‌نامه‌ای که توسط امارات در دوره اول ریاست جمهوری ترامپ امضا شد را به دلایل مختلف، از جمله چشم‌انداز اینکه امارات می‌تواند به تشکیل کشور فلسطین کمک کند، مثبت می‌دانسته است.
اما وقایع دو سال گذشته، که منجر به حمله ۱۳ ژوئن به ایران شد، «حداقل به من نشان داد که اسرائیل به صلح نگاه نمی‌کند، بلکه به امنیت نگاه می‌کند.» او گفت که عملیات نظامی مداوم رژیم صهیونی در منطقه - در غزه، لبنان، سوریه، یمن و ایران - بی‌سابقه بوده است.
جنگ رژیم اشغالگر در غزه و مخالفت با تشکیل کشور فلسطین، تلاش‌های ایالات متحده برای عادی‌سازی روابط با عربستان را با مشکل مواجه کرده است. این پادشاهی بارها گفته است که در صورت عدم پیشرفت در جهت تأسیس یک کشور فلسطینی، روابط خود را با رژیم صهیونی عادی نخواهد کرد.
اما پس از آتش‌بس با ایران، مقامات آمریکایی و صهیونیست اظهار داشتند که سود ناشی از صلح وجود خواهد داشت. استیو ویتکاف، فرستاده ترامپ به خاورمیانه گفت به زودی می‌توان توافق‌های عادی‌سازی بیشتری را اعلام کرد.
نتانیاهو، در پستی در ایکس از همکاری با ترامپ برای «گسترش سریع دایره صلح» نوشت. اظهارات خوش‌بینانه آنها منعکس‌کننده این ارزیابی است که حملات به ایران می‌تواند منجر به پیشرفت شود.
اما به گفته بهارون این حملات به احساس اضطراب، حداقل در خلیج فارس دامن زده است. آنها همچنین مذاکرات هسته‌ای که قرار بود در عمان بین ایران و ایالات متحده از سر گرفته شود را مختل کردند - «دیداری که بسیاری از مردم آن را یک نقطه عطف می‌دانستند.»
کشورهای خلیج فارس که آنها نیز از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای می‌ترسند، از موفقیت مذاکرات حمایت کرده‌اند. بهارون گفت که حمله رژیم اسرائیل به ایران نه تنها با هدف ایجاد اختلال در مذاکرات، بلکه «تلاشی» برای ایجاد وقفه در توسعه روابط تهران با کشورهای خلیج فارس بوده است.
هلیر در این باره گفت: «ایالات متحده درگیر یک فرآیند مذاکره بود و اسرائیلی‌ها در بحبوحه این فرآیند شروع به بمباران کردند. این پیام خاصی را به کشورهای خلیج فارس می‌فرستد.»
در حالی که ترامپ گفته است دولتش به مذاکرات بازخواهد گشت، تهران موضع سختگیرانه‌تری را نشان داده و گفته است که ایران همکاری با دیدبان هسته‌ای سازمان ملل را تا زمانی که تضمین‌هایی مبنی بر ایمن بودن تأسیسات و دانشمندان هسته‌ای ایران دریافت نکند، به حالت تعلیق در خواهد آورد.
کشورهای جنوب خلیج فارس به دلایل خاص خود به دنبال روابط با تهران بوده‌اند. تلاش عربستان سعودی که چهار سال پیش به طور جدی آغاز شد اما تحت تاثیر حملاتی به این پادشاهی در سال ۲۰۱۹ قرار گرفت که آن را به ایران نسبت می‌داد.
بهارون با اشاره به استراتژی اولویت دادن به روابط با دولت‌ها، صرف نظر از دیدگاه آنها، در حالی که به شدت با جنبش‌های غیردولتی مانند گروه اسلام‌گرای اخوان المسلمین مخالفت می‌کند، گفت: «ارتباط امارات با ایران با ترجیح آن برای سرمایه‌گذاری در دولت مطابقت دارد.»
او معتقد است رویکرد کشورهای خلیج فارس به ایران به منزله «معکوس کردن راهبردی است که ایالات متحده به مدت ۳۰ سال روی آن سرمایه‌گذاری کرده است، راهبردی که همانا انزوا است» و به هیچ دستاوردی نرسیده است.
قرار بود سیاست انزوای ایران «برنامه هسته‌ای را متوقف کند؛ این برنامه در حال افزایش است. قرار است تأثیر برنامه موشکی ایران را محدود کند. اما این اتفاق نیفتاد. قرار است اتکای ایران به نیروهای نیابتی را کاهش دهد»، اما «در عکس آن در حال رخ دادن است.»
او گفت: «ما نیاز داریم که ایران با ما همانطور که با سایر کشورها برخورد می‌کنیم، رفتار کند.»
او خاطرنشان کرد که حتی پس از حمله به قطر، دوحه به سرعت به میانجیگری بین ایران و ایالات متحده برای دستیابی به آتش‌بس روی آورد.
مسعود پزشکیان، رئیس جمهور ایران، نیز تلاش کرد تا هرگونه احتمال قطع روابط را کم‌اهمیت جلوه دهد. پزشکیان در اظهاراتی که توسط خبرگزاری تسنیم ایران منتشر شد، به امیر قطر گفت که حمله موشکی ایران «نباید به عنوان رویارویی بین جمهوری اسلامی ایران و همسایه دوست و برادر آن، قطر، تفسیر شود.»
آنا جیکوبز، پژوهشگر غیرمقیم در موسسه کشورهای خلیج فارس گفت محکومیت‌های کشورهای خلیج فارس پس از این حمله «بسیار مهم» است. او گفت که احتمالاً یک «دوره آرامش» وجود خواهد داشت، اما کشورهای خلیج فارس «به روابط با ایران برای کاهش تنش منطقه‌ای بسیار متعهد» هستند.
وی افزود: «من فکر می‌کنم آنها واقعاً معتقدند که استراتژی درست حفظ روابط و گفت و گو به ویژه هنگامی که منطقه در چنین موقعیت خطرناکی قرار دارد، است.»
۴۲
نظر شما