الهه جعفرزاده: رأی اخیر دیوان عدالت اداری مبنی بر لغو ممنوعیت انجام اعمال جراحی زیبایی توسط پزشکان عمومی، موجی از واکنش‌ها را در جامعه پزشکی و رسانه‌ها به دنبال داشته است. این رأی که به دلیل نقص شکلی در مصوبه وزارت بهداشت صادر شده، در نظر برخی افراد به‌گونه‌ای تفسیر شده که گویی راه را برای فعالیت پزشکان عمومی در حوزه جراحی‌های زیبایی باز کرده است. این سوءتفاهم، نگرانی‌هایی را درباره ایمنی بیماران و استانداردهای حرفه‌ای در این حوزه حساس ایجاد کرده است.
دکتر ابوالفضل عباس‌زاده، فوق تخصص جراحی پلاستیک و عضو کمیته صنفی انجمن جراحان پلاستیک و زیبایی ایران، در این‌باره به خبرآنلاین می‌گوید: «قانون جدیدی تصویب نشده است؛ بلکه مصوبه کمیته صلاحیت بالینی وزارت بهداشت به دلیل عدم رعایت تشریفات قانونی، از جمله نبود نماینده سازمان نظام پزشکی در جلسه تصمیم‌گیری، باطل شده است. این رأی به معنای صدور مجوز برای انجام جراحی‌های زیبایی توسط پزشکان عمومی نیست.»
رأی دیوان عدالت اداری؛ رفع ابهام یا ایجاد سوءتفاهم؟
عباس‌زاده توضیح می‌دهد: «مصوبه‌ای در سال ۱۴۰۲ توسط کمیته صلاحیت بالینی وزارت بهداشت تصویب شد که برخی اعمال جراحی را برای گروه‌های خاصی از پزشکان، از جمله پزشکان عمومی، ممنوع کرده بود. با این حال، به دلیل عدم حضور نماینده سازمان نظام پزشکی در جلسه تصویب این مصوبه، تشریفات قانونی رعایت نشده بود و این شد که دیوان عدالت اداری اخیراً آن را باطل اعلام کرد. این رأی به منزله تغییر در قوانین و آیین‌نامه‌های کلی یا صدور مجوز برای انجام جراحی‌های زیبایی توسط پزشکان عمومی نیست و صرفاً به نقص شکلی مصوبه مربوط است.»
دکتر محمدعلی شهاب‌الدین، فوق تخصص جراحی پلاستیک، نیز ضمن تأیید موارد فوق، در گفت‌وگو با خبرآنلاین توضیح می‌دهد: «صلاحیت حرفه‌ای پزشکان به اقداماتی محدود می‌شود که در دوره‌های دانشگاهی آموزش دیده‌اند و به طور قانونی مجاز به انجام آن‌ها هستند. به‌دلیل برخی تداخل‌ها میان رشته‌های مختلف پزشکی، کمیته‌ای در وزارت بهداشت تشکیل شد تا حدود صلاحیت‌ها را مشخص کند. در سال ۱۴۰۲ ممنوعیت انجام اعمال جراحی توسط پزشکان عمومی مصوب شد، اما این مصوبات اخیراً توسط دیوان عدالت اداری به‌دلیل نقص در روند قانونی لغو شده‌اند. این لغو به‌منزله مجاز بودن پزشکان عمومی برای انجام جراحی زیبایی نیست، بلکه همچنان باید در چارچوب آموزش‌های دانشگاهی عمل کنند، که هم منطقی است و هم قانونی.»
پزشک عمومی در چه صورت مجاز به انجام جراحی زیبایی است؟
طبق گفته عباس‌زاده، «تفسیرهای نادرست رسانه‌ای از این رأی می‌تواند به سوءتفاهم منجر شود و برخی تصور کنند پزشکان عمومی اکنون مجاز به انجام چنین جراحی‌هایی هستند؛ چنین نیست.
طبق ماده ۳۱ آیین‌نامه انتظامی سازمان نظام پزشکی، شاغلان حرفه پزشکی می‌توانند منحصراً به درمان آن گروه از بیماران بپردازند که در دوران تحصیل، دوره آموزشی آن را سپری کرده‌اند و یا مدارک لازم را از مراکز مجازی که به تایید وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی رسیده باشد، اخذ کرده باشند.
به بیان ساده‌تر، پزشکان عمومی تنها در صورت گذراندن دوره‌های مصوب وزارت بهداشت و اخذ مجوزهای لازم ضروری، مجاز به انجام چنین جراحی‌هایی هستند. اگر جامعه قانون‌مند باشد و همه به قانون پایبند باشند، نه‌تنها در حوزه پزشکی و زیبایی، بلکه در کل جامعه شرایط بهبود می‌یابد.»
اهمیت تعیین صلاحیت‌ها از منظر قانونی
بنا به اظهارات شهاب‌الدین، جدا از بحث‌های حقوقی و لزوم تعیین محدوده‌ی صلاحیت‌ها -که هرکدام در جایگاه خود نیازمند بررسی دقیق هستند- به طور طبیعی هر فردی برای انجام جراحی زیبایی تلاش می‌کند به متخصصان آن حوزه مراجعه کند، نه پزشکان عمومی. اما به هرجهت، نبود قوانین دقیق، شفاف و محکم می‌تواند زمینه را برای دور زدن قانون فراهم سازد.
با وجود این بدیهیات، چرا بحث تعیین صلاحیت‌ها از منظر قانونی تا این اندازه اهمیت پیدا می‌کند؟
او در پاسخ به این پرسش می‌گوید: «اهمیت این موضوع، به مرحله پس از انجام جراحی مربوط می‌شود؛ یعنی زمانی که جراحی صورت گرفته و به هر دلیلی، عارضه‌ای بروز کرده است. اگر پزشک مسئول در در غیاب نظارت قوی دستگاه‌ها و نهادهای مربوطه، در محدوده خارج از صلاحیت خویش اقدام به جراحی کرده باشد، بی‌تردید با عواقب و پیامدهای سنگین‌تری مواجه خواهد شد. بنابراین، وجود قوانین صریح، دقیق و قاطع در این زمینه نه‌تنها منطقی است، بلکه کاملاً ضروری به نظر می‌رسد.»
شغلی تحت عنوان «جراح زیبایی» نداریم/ زیباجویان فریب عناوین جعلی را نخورند
با وجود اهمیت بالای سلامت فردی، هنوز این پرسش مطرح است که چگونه برخی افراد برای جراحی‌های زیبایی به پزشکانی مراجعه می‌کنند که فاقد تخصص لازم در این حوزه هستند. در حالی که سلامت جسمی برای هر فردی حیاتی است و کمتر کسی حاضر به پذیرش ریسک بی‌جا در این زمینه می‌شود، چنین مراجعاتی همچنان اتفاق می‌افتد.
شهاب‌الدین در تشریح این مسئله عنوان می‌کند: «ممکن است برخی، دلیل آن را در هزینه‌ی کمتر بدانند؛ اما من با اطمینان می‌گویم اغلب چنین مراجعاتی نتیجه‌ی ناآگاهی است. بسیاری از کسانی که به پزشک فاقد صلاحیت مراجعه کرده‌اند، باور داشته‌اند که آن فرد متخصص یا فوق تخصص جراحی زیبایی است. علت این تصور اشتباه کاملاً روشن است؛ تبلیغات فریبنده.
کافی است به صفحات اینستاگرامی حوزه‌ی زیبایی نگاهی بیندازید؛ با انبوهی از عناوین جعلی مواجه خواهید شد که مخاطب را به اشتباه می‌اندازند؛ عناوینی که از نظر دانشگاهی وجود خارجی ندارند، مانند «پزشک زیبایی»، «جراح زیبایی»، «متخصص جراحی زیبایی» و حتی گاه «جراح پلاستیک». این عناوین، برخلاف عنوان «فوق تخصص جراحی پلاستیک» که بار حقوقی دارد، از منظر قانونی قابل پیگیری نیستند و همین مسئله، راه را برای سوءاستفاده هموار می‌کند. متأسفانه، هیچ نظارت قوی و مؤثری هم در این زمینه (صحت‌سنجی این ادعاها) وجود ندارد.»
ضرورت افزایش آگاهی عمومی/ «مدرک» لزوماً نشان‌دهنده مهارت نیست
در شرایطی که ظاهر فریبنده برخی تبلیغات مجازی گاه جای دانش و تجربه را می‌گیرد، آگاهی‌بخشی به مردم از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. از همین رو شهاب‌الدین با تأکید بر اهمیت آگاه‌سازی عمومی، می‌گوید: «وجود یک صفحه پرطرفدار با عناوین جذاب، به‌هیچ‌وجه برای اعتماد کافی نیست. فرد در وهله نخست باید آگاه باشد که جراحی توسط چه کسی، با چه مدرکی و بر اساس چه تخصصی انجام می‌شود؛ و سپس با دید باز تصمیم بگیرد.»
*بررسی این موضوع بسیار ساده است؛ کافی‌ست به سایت سازمان نظام پزشکی (https://www.irimc.org) مراجعه کرده و از بخش «جستجوی پزشک»، نام مورد نظر خود را وارد کنید تا عنوان کامل و مدرک واقعی آن پزشک برای شما نمایش داده شود.
او اضافه می‌کند: «البته مدرک تنها نشان‌دهنده مهارت نیست و لازم است با حضور در مطب، مشاوره و تحقیقات کامل، تصمیم نهایی را لحاظ کنید. در این میان یک نکته‌ی مهم باید موردتوجه قرار گیرد: جراحی توسط افراد فاقد صلاحیت، نه فقط به‌ندرت و در مناطق دورافتاده، بلکه هر روز در تهران و دیگر شهرها، در کلینیک‌ها و حتی بیمارستان‌ها انجام می‌شود، بیش از آنچه تصور کنید.»
۴۷۲۳۲
نظر شما