خبرآنلاین - رسول سلیمی: حزب‌الله لبنان، به‌عنوان یک نیروی سیاسی-نظامی قدرتمند، از زمان تأسیس در دهه ۱۹۸۰ نقش کلیدی در سیاست و امنیت لبنان داشته است. پس از جنگ ویرانگر ۲۰۲۴ با اسرائیل، که منجر به ترور حسن نصرالله، تخریب زیرساخت‌های نظامی حزب‌الله، و تضعیف حمایت مردمی آن شد، دولت جدید لبنان به رهبری رئیس‌جمهور جوزف عون و نخست‌وزیر نواف سلام، تحت فشار آمریکا و متحدانش، خلع سلاح این گروه را در اولویت قرار داده است.این تلاش با استناد به قطعنامه ۱۷۰۱ شورای امنیت سازمان ملل (۲۰۰۶) و در شرایطی که ایران پس از جنگ با اسرائیل تضعیف شده، دنبال می‌شود.
این در حالی است که حزب‌الله در دهه ۱۹۸۰ در پاسخ به تهاجم اسرائیل به لبنان تأسیس شد و به‌تدریج به یک نیروی سیاسی-نظامی قدرتمند تبدیل شد.به گزارش الجزیره ، پس از جنگ داخلی لبنان (۱۹۷۵-۱۹۹۰)، توافق طائف (۱۹۸۹) خواستار خلع سلاح همه شبه‌نظامیان شد، اما حزب‌الله با استدلال مقاومت در برابر اشغال اسرائیل، سلاح خود را حفظ کرد. قطعنامه ۱۵۵۹ شورای امنیت (۲۰۰۴) و قطعنامه ۱۷۰۱ (۲۰۰۶) صراحتاً خلع سلاح حزب‌الله و دیگر گروه‌های مسلح را خواستار شدند، اما این قطعنامه‌ها به دلیل نفوذ سیاسی حزب‌الله و حمایت ایران و سوریه اجرایی نشدند.
این در حالی است که، جنگ ۳۳ روزه ۲۰۰۶ بین حزب‌الله و اسرائیل، که با قطعنامه ۱۷۰۱ پایان یافت، حزب‌الله را به‌عنوان نیرویی مقاوم در برابر اسرائیل تقویت کرد، اما این قطعنامه نتوانست خلع سلاح این گروه را تضمین کند. سید حسن نصرالله، رهبر وقت حزب‌الله، خلع سلاح را تا زمان وجود یک دولت قوی در لبنان رد کرد.
همچنین جنگ ۱۴ ماهه ۲۰۲۴ با اسرائیل، که با آتش‌بس شکننده در ۲۷ نوامبر ۲۰۲۴ پایان یافت، حزب‌الله را با چالش های سختی مواجه کرد. به گزارش تایمز آو اسرائیل، این جنگ منجر به ترور نصرالله و دیگر رهبران ارشد، تخریب ۵۰ تا ۷۰ درصد از زرادخانه موشکی، و آوارگی بیش از یک میلیون نفر شد. همچنین، سقوط رژیم بشار اسد در دسامبر ۲۰۲۴ مسیر اصلی تأمین تسلیحات به حزب‌الله را مختل کرد. این تحولات، همراه با انتخاب جوزف عون به عنوان رئیس‌جمهور در ژانویه ۲۰۲۵، زمینه را برای فشارهای جدید به‌منظور خلع سلاح فراهم کرد.
دلایل پیگیری خلع سلاح توسط دولت جدید لبنان
فشارهای بین‌المللی
به گزارش رویترز، آمریکا، با هدایت فرستاده ویژه مورگان اورتاگوس، فرستاده پیشین، و سفیر تام باراک، فشار بر دولت لبنان را برای اجرای قطعنامه ۱۷۰۱ افزایش داده و خلع سلاح حزب‌الله را شرط دریافت کمک‌های بین‌المللی، از جمله بازسازی اقتصاد لبنان، قرار داده است. این فشارها پس از جنگ ایران و اسرائیل در ژوئن ۲۰۲۵، که به تضعیف ایران و کاهش حمایت مالی و تسلیحاتی از حزب‌الله منجر شد، شدت گرفت.
تضعیف حزب‌الله
جنگ ۲۰۲۴ و ترور سید حسن نصرالله موقعیت حزب‌الله را با چالش مواجه کرد. این وضعیت به دولت جدید، که پس از دو سال خلأ سیاسی تشکیل شد، فرصتی برای پیگیری خلع سلاح داد.
نیاز به بازسازی و ثبات
از سوی دیگر لبنان با بحران اقتصادی شدیدی مواجه است که ۸۰ درصد جمعیت را به زیر خط فقر کشانده است. رئیس‌جمهور جوزف عون و نخست‌وزیر نواف سلام خلع سلاح حزب‌الله را پیش‌نیاز دریافت کمک‌های بین‌المللی و بازسازی کشور می‌دانند. عون اعلام کرده که انحصار سلاح باید در اختیار ارتش باشد، و سلام گزارش داده که ارتش بیش از ۵۰۰ پایگاه نظامی حزب‌الله در جنوب رودخانه لیتانی را تخریب کرده است.
تغییرات منطقه‌ای
سقوط بشار اسد و چالش های ایران پس از جنگ با اسرائیل، حزب‌الله را از حمایت‌های کلیدی محروم کرده است. به گزارش المانیتور ، مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا، که با تهدیدات نظامی ترامپ همراه است، ممکن است ایران را وادار به کاهش حمایت از حزب‌الله کند، که این امر به دولت لبنان انگیزه داده تا خلع سلاح را با جدیت دنبال کند.
واکنش حزب‌الله به طرح خلع سلاح
به گزارش الجزیره، حزب‌الله تصمیم کابینه لبنان برای خلع سلاح را «گناهی بزرگ» خواند و اعلام کرد که آن را «به‌عنوان چیزی که وجود ندارد» تلقی خواهد کرد. نعیم قاسم، رهبر جدید حزب‌الله، در سخنرانی ۵ اوت ۲۰۲۵ تأکید کرد که این گروه تا زمان خروج کامل اسرائیل از خاک لبنان، توقف حملات، و آزادی زندانیان لبنانی، سلاح خود را حفظ خواهد کرد. او خلع سلاح را به «دفاع استراتژیک لبنان» مشروط کرد و گفت که حزب‌الله آماده مذاکره در مورد استراتژی دفاعی ملی است، اما نه تسلیم.
از سوی دیگر حزب‌الله کمپین تبلیغاتی تحت عنوان «ما سلاح خود را تسلیم نمی‌کنیم» راه‌اندازی کرده و با توزیع شیرینی و میوه در مراسم عاشورا، پیام‌های طنزآمیزی مانند «سلاح نمی‌دهیم، هندوانه بگیرید» منتشر کرده است. این اقدامات تلاشی برای حفظ حمایت مردمی، به‌ویژه در میان جامعه شیعه، و نمایش اعتماد به نفس در برابر فشارهای داخلی و خارجی است.
چه آنکه حزب‌الله احتمال درگیری نظامی با ارتش لبنان را رد کرده و نماینده این گروه، علی عمار، بر «همکاری و تفاهم» با ارتش تأکید کرده است. تحلیلگران، مانند دیوید وود از گروه بحران بین‌المللی، معتقدند که حزب‌الله از درگیری داخلی اجتناب می‌کند، زیرا می‌داند اکثریت لبنانی‌ها در چنین سناریویی از ارتش حمایت خواهند کرد.
در همین راستا حزب‌الله تهدید کرده که در صورت فشار بیشتر، وزرای خود و متحدانش از جنبش امل را از کابینه خارج کرده و با تحریک هوادارانش، کار پارلمان را مختل کند. چه آنکه به گزارش الجزیره، چهار وزیر شیعه پیش از تصمیم کابینه برای خلع سلاح، جلسه را ترک کردند تا اعتراض خود را نشان دهند. این اقدام نشان‌دهنده تلاش حزب‌الله برای حفظ نفوذ سیاسی بدون توسل به خشونت است.
در مجموع خلع سلاح حزب‌الله پس از ترور حسن نصرالله و جنگ ایران و اسرائیل به یکی از چالش‌های اصلی دولت جدید لبنان تبدیل شده است. تضعیف نظامی و سیاسی حزب‌الله، همراه با فشارهای آمریکا و نیاز به بازسازی اقتصادی، دولت جوزف عون را به اجرای قطعنامه ۱۷۰۱ و خلع سلاح این گروه سوق داده است. با این حال، حزب‌الله با رد قاطعانه خلع سلاح، استفاده از کمپین‌های تبلیغاتی، و تهدید به اقدامات سیاسی، مقاومت نشان داده است. نقض مکرر آتش‌بس توسط اسرائیل، که تا ۸ مه ۲۰۲۵ بیش از ۱۱۰۰ مورد گزارش شده، موضع حزب‌الله را برای حفظ سلاح تقویت کردها است.
۲۱۳/۴۲
نظر شما