ناصر تقوایی درباره «قیچی سانسور» چه می‌گفت؟

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، امروز، سه‌شنبه ۲۲ مهر، ناصر تقوایی، فیلم‌ساز، نویسنده و عکاس مؤلف و تأثیرگذار در تاریخ سینمای ایران، درگذشت. مرضیه وفامهر، همسر او، با انتشار پیامی در صفحه اینستاگرامش نوشت: «ناصر تقوایی، هنرمندی که دشواری آزاده زیستن را برگزید، به رهایی رسید. پروازش را به خاطر بسپاریم.» او در ادامه علاقه‌مندی تقوایی به گیاهان، نور، ادبیات و سینما را مرور کرد و از همگان خواست که با عمل و هنر، یاد او را گرامی بدارند.

تقوایی پیش‌تر در یک مصاحبه‌ای تصویری درباره تجربه هنرمند در جوامع مختلف گفته بود: «من دو نوع هنر بیشتر نمی‌شناسم؛ هنری که در جوامع سانسورزده تولید می‌شود و هنری که در جوامع بدون سانسور تولید می‌شود. در جامعه‌ای که سانسور ندارد، مثل جامعه غرب، نویسندگان، فیلم‌سازان و هنرمندان می‌توانند هرچه روشن‌تر و شفاف‌تر عقاید خود را از طریق آثارشان نشان دهند. اما در جوامع سانسورزده، ماجرا برعکس است. هنرمند چون نمی‌تواند حرف و عقایدش را مستقیم بیان کند، باید از راه غیرمستقیم حرفش را با نگفتن یا نمایش ندادن بیان کند؛ وگرنه اولین کسی که وارد کار می‌شود، قیچی سانسور است.»

تقوایی که در ۲۲ تیر ۱۳۲۰ در آبادان متولد شد، فعالیت حرفه‌ای خود را با مستندسازی آغاز کرد و سپس در تلویزیون به خلق آثار ماندگار پرداخت. مجموعه تلویزیونی «دایی‌جان ناپلئون» (۱۳۵۵)، بر اساس اثر ایرج پزشکزاد، او را به شهرتی گسترده رساند و هنوز پس از گذشت دهه‌ها در حافظه فرهنگی ایرانیان زنده است.

از آثار برجسته سینمایی او می‌توان به «ناخدا خورشید» (۱۳۶۵)، «آرامش در حضور دیگران» (۱۳۴۷)، «صادق کرده» (۱۳۵۱)، «نفرین» (۱۳۵۲)، «ای ایران» (۱۳۶۸) و «کاغذ بی‌خط» (۱۳۸۰) اشاره کرد، آثاری که نگاه اجتماعی، انتقادی و تجربه‌گرای او را به خوبی نشان می‌دهند.

با وجود دهه‌ها سکوت و محدودیت‌های موجود، ناصر تقوایی همواره به عنوان یکی از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین فیلم‌سازان مؤلف ایران شناخته می‌شد و میراث هنری او همچنان الهام‌بخش نسل‌های بعدی سینماگران است.

242244