از پاییز لندن تا خزان تهران

اما همین روزها، وقتی از قاب آن عکس زیبا چشم برمی‌دارم و به تهران خودمان نگاه می‌کنم، گویی از یک نقاشی رنگ‌روغن به طرحی سیاه‌قلم پر از سایه پرتاب می‌شوم. تهران، این کلان‌شهر خسته، پاییز ندارد، خزان دارد؛ خزانی که نه از جنس ریزش برگ، که از جنس فرسایش امید است.

آسمان خاکستری، بی‌باران و بی‌رحم، مثل سقفی کوتاه بر سر شهر خم شده است. هوای آلوده، نفس‌ها را کوتاه و قدم‌ها را سنگین می‌کند. ساختمان‌های بی‌روح و بی‌هویت، در میان مه دود گم می‌شوند و خیابان‌ها، زیر بار ترافیک، مثل ریه‌ای بیمار، به خس‌خس افتاده‌اند. ناوگان حمل‌ونقل عمومی، فرسوده‌تر از آن است که بتواند بار این شهر ۹ میلیونی را به دوش بکشد و تعطیلی‌های پی‌درپی، تنها مُسکّنی موقت برای شهری است که از اساس بیمار است.

در لندن، مردم زیر باران قدم می‌زنند؛  
در تهران، مردم زیر بار مشکلات سر در گریبان دارند.  
در لندن، پاییز فرصتی برای مکث است؛  
در تهران، پاییز یادآور تعلیق و اضطراب است.

و این مقایسه، نه برای ستایش لندن است و نه برای سرزنش تهران، بلکه یادآوری این واقعیت است که شهرها، محصول تصمیم‌های امروز و دیروز ما هستند. لندنِ امروز، نتیجه دهه‌ها برنامه‌ریزی، سرمایه‌گذاری، احترام به طبیعت، نظم در حمل‌ونقل و توجه به کیفیت زندگی شهروندان است و تهرانِ امروز نیز نتیجه همان چیزی است که سال‌ها کاشته‌ایم: مدیریت نمایشی، توسعه بی‌قاعده، اولویت‌دادن به خودروها، بی‌توجهی به معماری انسانی و نادیده‌گرفتن حق تنفس مردم. پاییز لندن زیباست، چون اجازه داده‌اند فصل‌ها در آن شهر نفس بکشند و پاییز تهران خزان‌زده است، چون سال‌هاست اجازه نداده‌اند شهر تنفس کند.

اما هنوز دیر نشده است؛ تهران می‌تواند دوباره رنگ بگیرد، اگر تصمیم‌گیران شهری، به جای مُسکّن‌های کوتاه‌مدت، به درمان‌های بلندمدت فکر کنند؛ اگر حمل‌ونقل عمومی را جدی بگیرند، اگر به معماری هویت‌مند بازگردند، اگر آلودگی هوا را مسئله‌ای حیاتی بدانند، اگر کیفیت زندگی مردم را نه یک شعار، که یک اولویت مهم ببینند، اگر به جای قطع و خشک‌کردن درختان، فضای سبز موجود را حفظ و تقویت کنند، اگر به جای وعده‌های واهی، اقدامات واقعی را اجرایی و عملیاتی کنند و اگر به جای نمایشِ کارکردن، واقعاً کار کنند.

پاییز، فصلی برای تغییر است؛ شاید وقت آن رسیده که تهران هم از خزان عبور کند و به فصلی برسد که در آن، مردم به جای فرار از حضور در شهر و تنفس در هوای آن، دوباره دلشان برای قدم‌زدن در خیابان‌ها، در میدان‌ها و در بوستان‌های شهرشان تنگ شود ...

کارشناس ارشد برنامه‌ریزی شهری

۲۳۳۲۳۳