خبرآنلاین - محمد عارف معزی: سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در نخستین سفر دو جانبه خود به جمهوری آذربایجان عصر روز یکشنبه وارد باکو شد.
وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در شرایطی به باکو سفر کردهاست که در طول سالهای اخیر روابط جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان با فراز و نشیبهای بسیار مواجه شدهاست و به ویژه پس از جنگ ۱۲ روزه تحمیلی اسرائیل و آمریکا علیه ایران، اتهامهای زیادی به جمهوری آذربایجان در خصوص همکاری با اسرائیل برای حمله به ایران وارد شدهاست. مقامهای باکو قاطعانه هرگونه همکاری با اسرائیل در تهاجم با ایران را رد کردهاند.
صبح روز یکشنبه و پیش از سفر عراقچی به باکو، اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه در نشست خبری هفتگی خود با خبرنگاران در خصوص اهداف این سفر گفت: «رابطه ما با آذربایجان رابطهای بسیار مهم است؛ دو کشور همسایه، همکیش، همفرهنگ و دارای مشترکات تاریخی بسیار عمیق هستیم. تلاش ما این است که از طریق این رفتوآمدها و سفرهای دیپلماتیک بتوانیم روابط را گسترش دهیم و به تقویت تفاهم، صلح و ثبات در منطقه قفقاز که برای ما نیز بسیار حائز اهمیت اسـت، کمک کنیم.»
در همین راستا، خبرگزاری خبرآنلاین برای بررسی زوایای مختلف سفر سیدعباس عراقچی به آذربایجان به گفتگو با حسن بهشتیپور کارشناس مسائل قفقاز پرداخته است.
در ادامه مشروح گفتگوی «خبرآنلاین» را با حسن بهشتیپور می خوانید:
ایران بر روی مرزهای خود حساس است/ گسترش روابط دوجانبه در دستورکار دو کشور است
*** اهمیت سفر سیدعباس عراقچی به باکو در شرایط فعلی خاورمیانه را چطور ارزیابی میکنید؟
این سفر در راستای توسعه روابط ایران با کشورهای همسایه انجام شده است. هدف از این سفر گسترش روابط دوجانبه ایران و باکو و مناسبات آنها است که در چند سال اخیر مشکلاتی متعددی داشته است. از طرف دیگر این امکان وجود دارد که ایران نقشی مشخص در گذرگاهی که میان آذربایجان و ارمنستان قرار است ایجاد شود، ایفا کند. زیرا ایران نسبت به مرزهای خود حساس است. ظاهر طرحی که ترامپ مطرح کرده، این است که حاکمیت ملی ارمنستان نقض نخواهد شد و مرز ما نیز از بین نخواهد رفت.
ایران برای اینکه بتواند از مرز خود با ارمنستان برخوردار شود، معتقد است که هرچقدر فاصله این گذرگاه با مرز ایران بیشتر باشد، برای ایران بهتر است. از طرفی دیگر، می توان از زیرگذر برای ارتباط ایران با مرزهای شمالی و یا گرجستان استفاده شود. این مباحث ممکن است در این سفر بررسی شود ولی عمده گفتگوها به نظر بنده درخصوص روابط دوجانبه دو کشور و گسترش آن است.
باید همکاری های جدید با آذربایجان تعریف کرد/ اسرائیل از خاک آذربایجان برای حمله به ایران استفاده کرد
*** زمینههای توسعه همکاری میان ایران و جمهوری آذربایجان کدامند؟
اولین و مهمترین آن، راه ارتباطی ایران به روسیه از طریق آذربایجان و مسیر شمال به جنوب است. زیرا ارمنستان با روسیه مرز مشترک ندارد و باید از مسیرهای زمینی و یا شمال قفقاز استفاده شود در نتیجه ایران باید با آذربایجان همکاری های جدید تعریف کند. این همکاری ها میتواند ریلی، جادهای و شامل سایر دیگر موارد باشد، در کل ایران باید همکاری های جدیدی را با آذربایجان تعریف کند تا بتواند همکاری با روسیه، قفقاز شمالی و کل منطقه اوراسیا را تقویت کند.
با اینکه آذربایجان هچنان عضو اتحادیه اوراسیا نشده، اما ایران مشتاق است تا این اتفاق بیافتد. زیرا معافیتهای گمرکی زیادی وجود دارد و توسعه همکاری میان ایران، روسیه و قزاقستان نیز از این طریق میتواند گسترش پیدا کند.
البته که مهمتر از این موضوع، بحث امنیت مرزهای شمالی است. در زمان جنگ ۱۲ روزه این اخبار منتشر می شد که اسرائیل برای حمله به ایران از خاک آذربایجان استفاده کرده است. البته که جمهوری آذربایجان این موضوع را بشدت تکذیب کرده و آن را قبول ندارد. در این رابطه میتوان برداشت کرد که این حمله بدون اطلاع آذربایجان اتفاق افتاده، مانند اتفاقی که در عراق افتاد و شاهد این بودیم که از آسمان عراق برای حمله به ایران استفاده شد، بدون اینکه حتی به دولت عراق اطلاع داده شود. به هرحال این موضوع در روابط دوجانبه بسیار قابل بحث است.
مشکل ایران ارتباط آذربایجان با اسرائیل نیست/ شواهدی وجود ندارد که اثبات کند آذربایجان با اسرائیل همکاری کرده!
*** اختلافهای دو کشور به ویژه در حوزه روابط آذربایجان و اسرائیل و کریدور زنگزور را چگونه ارزیابی میکنید؟ آیا آذربایجان در ایجاد اختلاف میان ایران و اسرائیل نقش داشته است؟
پرونده کریدور زنگزور بسته شده است و دیگر از واژه زنگزور استفاده نمیشود و به آن گذرگاه ترامپ میگویند. آذربایجان ادعا می کرد که این مسیر بخشی از آذربایجان بوده و ارامنه اینجا را در طول تاریخ گرفته اند. درکل پرونده این کریدور بسته شده و به آن گذرگاه ترامپ میگویند. اگر واقعا حاکمیت ملی ارمنستان نقض نشود و ارمنستان همچنان به این مناطق مرزی با ایران دسترسی داشته باشد، هیچ مشکلی برای توسعه روابط آذربایجان و ارمنستان ندارد. ایران نیز باید از این اتفاق استقبال کند و توسعه همکاری می تواند جلوی اختلافات و حتی جنگ را بگیرد.
در سال ۱۳۷۰ که آذربایجان استقلال یافت، اسرائیل جز اولین کشورها بود که آذربایجان را به رسمیت شناخت و در آنجا حضور پیدا کرد و تلاش کرد تا از آنجا به عنوان یک پایگاه بر علیه ایران استفاده کند و اعتراض ایران نیز این است که اسرائیل نباید از این مرزها به عنوان یک سلاح بر علیه ایران استفاده کند. به همین منظور استفاده از خاک آذربایجان بر علیه ایران، مشکل ساز است وگرنه آذزبایجان نیز مانند دیگر کشورهایی است که با اسرائیل رابطه دارند و با ایران نیز در ارتباط اند. مشکل ارتباط با اسرائیل نیست، مشکل جایی است که اسرائیل از این رابطه بر علیه ایران استفاده میکند.
اینکه استفاده اسرائیل از خاک و آسمان آذربایجان با اجازه و رضایت آذربایجان است، بسیار محل تردید است. بنده به عنوان یک پژوهشگر هنوز به این موضوع پی نبرده ام که آذربایجان در این موضوع نقشی داشته و خودش رضایت داشته است. مانند مثال عراق و آمریکا. بنابراین جمهوری آذربایجان نیز اجازه ندارد که بتواند جلوی اسرائیل را بگیرد یا موشک ها و پهپاد های اسرائیلی را رهگیری یا سرنگون کند. ولی در ایران گفته میشود که آذربایجان عامل اسرائیل است. اما چون شواهدی وجود ندارد نمی توان گفت صد درصد این اتفاق افتاده است.
اختلاف ایران با اسرائیل قبل از این بوده که آذربایجان اسقلال پیدا کند، زیرا ما با موجودیت اسرائیل مشکل داشتیم و آنها را به رسمیت نمی شناسیم. آذربایجان به عقیده بنده هیچ تاثیری در ایجاد اختلاف میان ایران و اسرائیل نداشته است. اما به اسرائیل خدمات داده است.
اسرائیل در موارد متعددی مانند ترور دانشمندان ایرانی، از خاک آذربایجان استفاده کرده است یا در حمله به نطنز نیز همینطور بوده است، اما باید بررسی کرد که آذربایجان در این حملات مشارکت داشته یا عمدا همکاری داشته با اسرائیل یا خیر. برخی دوستان در داخل کشور میگویند بله این اتفاقات با همکاری آذربایجان صورت گرفته اما به عقیده بنده بدون طرفداری از باکو میگویم شواهدی برای اثبات این ادعا وجود ندارد. چه بسا برعکس این اتفاق وجود داشته که آذربایجان دائما این اتفاقات را تکذیب کرده است.
برای ارتباط با روسیه هم که شده باید رابطهمان با آذربایجان را خوب کنیم
*** اهمیت آذربایجان در کریدور شمال جنوب در چه مواردی است؟
راه ارتباطی ایران با روسیه فقط از طریق آذربایجان است، مگر اینکه از طریق دریای خزر و دریایی و الا مسیرهای ریلی و زمینی از طریق آذربایجان است. برای دسترسی به روسیه و بازارهای اوراسیا باید ارتباط خودمان با آذربایجان را تقویت کنیم. قزاقستان از طریق ترکمنستان نیز می تواند با ما ارتباط داشته باشد اما روسیه اینگونه نیست. در کل باید این رابطه سه جانبه ایران، روسیه و آذربایجان را به دلیل منافع ملی تقویت کرد.
۲۱۹
نظر شما