زن مسلمان امروز به چه الگویی نیاز دارد؟

تربیت زن مسلمان بر پایه الگوگیری از زنان نمونه اسلام، زمانی کارآمد خواهد بود که سیره حضرت فاطمه زهرا(س) نه‌فقط به‌عنوان یک شخصیت تاریخی، بلکه به‌مثابه الگویی عملی در حوزه‌های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی مورد توجه قرار گیرد.

به گزارش پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ، اگر جامعه اسلامی بتواند زنان را با الگوی اسلامی تربیت کند، یعنی الگویی زهرایی، الگویی زینبی، زنان بزرگ، زنان باعظمت، زنانی که می توانند دنیایی و تاریخی را تحت تأثیر خود قرار دهند، آن وقت زن به مقام شامخ حقیقی خود نائل آمده است.(۱)

بنابر روایت الشیعه، یکی از مهمترین روش ها در تربیت، روش الگویی است؛ زیرا تأثیر شخصیت الگو در شکل گیری رفتار و منش تربیت شونده به مراتب بیشتر از موارد دیگر است. اسلام نیز به این روش، اهمیت زیادی داده است و قرآن کریم بخشی از آیات مبارک خود را به معرفی مردان و زنان موحد و ثابت قدمی اختصاص داده است که در شرایط گوناگون، صلاحیت و شخصیت خود را بروز داده و حق محوری خویش را به اثبات رسانده اند.

از زنان پاکدامن و عفیفی چون مریم(س)، آسیه همسر فرعون(س) و دختران شعیب که الگوی زنان در شرایط مختلف می باشند تجلیل و ستایش کرده است. فاطمه(س) اسوه زنان مسلمان یکی از عالیترین الگوهای قابل پیروی برای انسان ها به ویژه زنان، حضرت صدیقه طاهره، فاطمه زهرا(س) است.

درباره زندگانی حضرت زهرا(س) کتاب ها و مقالات بسیاری به رشته تحریر درآمده اما بررسی کاربردی و ارائه الگوهای رفتاری آن حضرت کمتر مورد توجه قرار گرفته است. که در این نوشتار به طور مختصر به برخی از این الگوهای رفتاری اشاره می شود.

زمانی که سخن از الگوی رفتاری زن و فعالیت زنان به میان می آید، برخی از اذهان معطوف به شخصیت های بانوان بزرگ اسلام، همچون فاطمه زهرا(س) و زینب کبرا(س) می گردد و از طریق طرح شخصیت آرمانی این بزرگواران سعی می شود سمت و سوی مثبت و مشخصی به حضور مثبت و مؤثر بانوان در جامعه اسلامی داده شود.

در عین تأکید بر اهمیت الگو قرار دادن شخصیت های بی بدیل، همچون بزرگان یاد شده و تأکید بر جامعیت این عزیزان و اینکه از طریق طرح حیات فردی و اجتماعی آنان می توان نسخه های روشی حیاتبخش برای زن موفق در هر عصر و زمان یافت، بسنده نمودن به چنین امری با این سؤال جدی روبروست که چگونه می توان بستر عینی را ایجاد نمود تا جریان عینی جامعه به چنین سمتی حرکت کند و آیا می توان بدون برنامه ریزی و بدون قرار دادن نهاده ای مختلف در جای خود و بدون تقسیم وظایف و بدون تعریف کارکرد ویژه زنان در جامعه و مسئولیت های متنوعی که متناسب با توانمندی خود می توانند از عهده آن برآیند، به چنین مهمی نائل آمد؟ به عبارت دیگر، آیا می توان از همه زنان به طور یکسان انتظار داشت تا خود را به چنان قله های رفیعی نزدیک نمایند؟

توجه به نکته یاد شده، ما را به طرح این احتمال رهنمون می سازد که طرح الگو و شخصیت آرمانی به عنوان الگوی مطلوب زنان، لازم اما ناکافی است. کمال چنین امری به ترسیم ترکیب مطلوب از فعالیت زنان در جامعه حاضر و در هر عصر، متناسب با همان زمان می باشد که یک فرد به تنهایی قادر به اجرای همه آنها نیست.

به عبارت دیگر، سعی در این معنا که مجموعه فعالیت هایی که عموم زنان در هر عصر به انجام می رسانند، با الگوی شخصیتی فاطمه زهرا(س) یا حضرت زینب(س) تطبیق داده شود. به عبارت ساده تر، مبتنی بر شخصیت های آرمانی، جامعه ای آرمانی تعریف گردد تا با درک صحیح از شرایط زمانه، نیل به چنین مطلوبی فراهم آید.(۲)

البته تذکر این نکته ضروری است که الگویی می تواند تمام ابعاد لازم، نظیر رفتارهای فردی، روابط خانوادگی و حقوق مدنی، الگوی روابط میان مرد و زن، الگوی شخصیت اخلاقی، الگوی مشارکت اجتماعی، الگوی مناسبات اقتصادی، الگوی آموزش و تحصیل و … را دارا باشد که:

اولاً: این الگو، برخاسته از مجموعه ای از توصیفات عینی و دیدگاه های ارزشی و ایدئولوژیک باشد یعنی بر مبانی انسان شناختی و هستی شناختی و معرفت شناختی استوار گردد.

ثانیاً: در عین توجه به نقطه مطلوب به گونه ای طرح نشده باشد که فراسوی آرزوهای انسانی قرار گیرد بلکه باید کارکرد مهم آن، رساندن وضعیت موجود به نقطه مطلوب باشد، لذا همواره این الگو باید متناسب با شرایط و ظرفیت های زمانی و مکانی تنظیم گردد. این معنا بدون آنکه باعث شود شرایط بر الگو تحمیل گردند، انعطاف لازم را برای همراهی با تحولات رو به توسعه جامعه انسانی در الگو فراهم می آورد؛ انعطافی که مقصد خود را تغییر اوضاع موجود به سمت کمال و ترقی انسانی قرار داده است.

ثالثاً: این الگو به جهت اینکه باید در تمام ابعاد هماهنگ و منسجم باشد به ناچار باید از یک نظام فکری برگرفته شود.(۳)

آنچه در این نوشتار نویسنده درصدد تبیین آن است رفتارهای شخصیت تاریخی حضرت زهرا(س) می باشد. به دلیل اینکه رفتارهای حضرت در ابعاد مختلفی قابل تصور است، قبل از تطبیق به مصداق، ضروری است مراد خود را از نوع عناوین رفتارها مشخص نماییم. رفتارهای زنان را می توان در سه مقیاس فردی، خانوادگی و اجتماعی مطرح و آنها را در سطوح سیاسی، فرهنگی و اقتصادی ملاحظه نمود.

باید توجه کرد که تنها در اثر اقتباس و اتکاء به یک الگوی تمام عیار با محوریت شخصیت حضرت زهرا(س) است که زنان جامعه می توانند مسیر و سمت و سوی حرکت خویش را دریافته و با اطمینان گام های خود را در این جاده بردارند.

بررسی سطوح رفتارها(سیاسی-فرهنگی-اقتصادی)
پس از ذکر این مقدمه اینک به تعریف از موضوع رفتارهای سیاسی، فرهنگی و اقتصادی می پردازیم:

۱-فعالیت های سیاسی
مربوط به فعالیت هایی است که به نوعی به افزایش قدرت یا افزایش شدت تحرک یک جامعه، منجر می گردد. به عبارت دیگر، فعالیت هایی است که اثر آن ایجاد عزت یا حقارت یک جامعه در قبال سایر جوامع می باشد. عامل عمده ای که باعث قدرت و افزایش شدت تأثیرگذاری یک جامعه نسبت به سایر جوامع می شود، ظرفیت تمایلات و اخلاق و روحیاتی است که در آن جامعه حکمفرماست.

از همین روی، می توان شدت انگیزش افراد جامعه را عامل اصلی در ایجاد تحرک سیاسی آن جامعه قلمداد نمود. بر اساس تعریف یاد شده، آنگاه که از فعالیت سیاسی زنان سخن به میان می آید-یعنی مشارکت آنان در فعالیت هایی که به افزایش قدرت، ظرفیت و شدت جامعه منجر خواهد گردید-این امر ممکن است با مشارکت در مقیاس های مختلف فعالیت، اعم از فعالیت در خانواده یا جامعه و یا بالاتر از آن، قابل تصویر باشد.

بر این اساس، حضور بانوان در انتخابات، پذیرش مسئولیت های اجتماعی به صورت مستقیم در مناصب مختلف نظام و ایجاد نهاده ای صنفی مربوط به بانوان یا غیر آن، تحریک احساسات عمومی از طریق سخنرانی ها یا درج مقالات و نوشتن کتاب ها، همه و هم به عنوان نمونه هایی از فعالیت های سیاسی زنان قلمداد می گردد.

۲-فعالیت های فرهنگی
فعالیت هایی است که به تقویت اندیشه، تفکر، باورها و اعتقادات جامعه، بارورتر شدن حجم اطلاعات عمومی مردم و ایجاد تفاهم و وفاق بر اساس پذیرش امور مشترک می انجامد.

بر این اساس، فعالیت فرهنگی بانوان، مشارکت آنان در عرصه ای است که به بارورتر شدن اندیشه و خرد جمعی و همچنین ایجاد پذیرش عمومی نسبت به امور مختلف منجر شود؛ برای مثال: زمانی که بانوان مسلمان ایرانی پوشش خاصی(مانند چادر) را به عنوان پوشش برتر برمی گزینند، صحیح است که گفته شود چنین پوششی به عنوان یک فرهنگ پذیرفته شده در جامعه ما درآمده است.

در نقطه مقابل، از عدم لزوم پوشش و حتی ترویج عریانی در جوامع غربی، به عنوان فرهنگی پذیرفته شده در آن جوامع می توان یاد نمود. بر این اساس مشارکت زنان در امر آموزش های عمومی و تخصصی، اعم از یاد گرفتن یا یاد دادن اطلاعات عمومی یا تخصصی، فعالیت در امر پژوهش در سطوح مختلف نیازمندی های جامعه، حضور در عرصه هنر، کتاب و امثال آن را می توان به عنوان نمونه های بارزی از فعالیت های فرهنگی بانوان قلمداد نمود.

۳-فعالیت های اقتصادی
فعالیت هایی هستند که به افزایش ثروت فرد و جامعه و ایجاد توان فزایی مادی برای فرد یا جامعه منجر می گردد. فعالیت هایی که کارآمدی و تأثیر عینی یک جامعه نسبت به سایر جوامع، یا یک فرد نسبت به سایر افراد یا یک قشر نسبت به سایر قشرها را ارتقا می بخشد. بر این اساس، فعالیت اقتصادی زنان به فعالیت هایی اطلاق می شود که به صورت مستقیم یا غیر مستقیم، به چنین نتیجه ای منجر می گردد.

فعالیت زنان، حتی اگر به داخل خانه هم محدود گردد، می تواند از همان موضع، با قناعت و صرفه جویی و یا با اسراف و تبذیر، مشی خاصی را در فعالیت اقتصادی خود بپیماید. افزون براین، حضور زنان در کارگاه های اقتصادی نیروی کار یا نیروی متخصص، سرمایه گذاری های مستقیم یا غیر مستقیم برخی بانوان در فعالیت های اقتصادی و این قبیل موارد را می توان به عنوان فعالیت های اقتصادی بانوان قلمداد کرد.

بررسی رفتارهای زنان در مقیاس فردی-خانوادگی-اجتماعی در گام بعد به بررسی مقیاس فعالیت زنان در سه سطح فردی، خانوادگی و اجتماعی می پردازیم.

الف-مقیاس فردی مراد از مقیاس فردی به مجموعه رفتارهایی در محدوده حالات روحی، ذهنی و عملی فرد اطلاق می شود که فارغ از هرگونه ارتباط و تعامل با دیگران است.

ب-مقیاس خانوادگی برای عموم بانوان محترم امری آشنا و به شکلی مورد ابتلاست؛ به دلیل اینکه هر یک از بانوان به طور طبیعی عضو خانواده ای محسوب می شوند. فعالیت های خانوادگی اعم است از وظیفه ای که زن در قبال همسر یا در قبال فرزندان برعهده می گیرد و یا امور مشترک مربوط به خانواده که به نوعی به تربیت و اخلاق و رفتار افراد خانواده یا اقتصاد خانواده مربوط می شود.

ج-مقیاس اجتماعی فعالیت هایی است که زن، فراتر از محدوده تعریف شده خانواده، به مسئولیت پذیری می پردازد. اصولاً فعالیت های اجتماعی به فعالیت هایی اطلاق می شود که به صورت فردی قابل تحقق نیست و با مشارکت جمعی عده ای از افراد، اعم از مرد یا زن، قابل تحقق است.

برای مثال: ساخت و راه اندازی یک اتومبیل به نحوی که یک فرد بخواهد از ابتدا تا انتها، تمامی مراحل طراحی و تولید و مونتاژ را انجام دهد، تقریباً محال جلوه می کند و چه بسا یک فرد در ساختن بخشی از اتومبیل موفق نباشد. بنابراین، حضور زنان در فعالیت های اجتماعی به معنای مشارکت در چنین فرایندهایی است.(۴)

بر این اساس در این قسمت از نوشتار به بررسی سیره عملی حضرت زهرا(س) در سه مقیاس فردی، خانوادگی و اجتماعی پرداخته می شود.

فعالیت فرهنگی بانوان، مشارکت آنان در عرصه ای است که به بارورتر شدن اندیشه و خرد جمعی و همچنین ایجاد پذیرش عمومی نسبت به امور مختلف منجر شود؛ مثلا زمانی که بانوان مسلمان ایرانی پوشش خاصی(مانند چادر) را به عنوان پوشش برتر برمی گزینند، صحیح است که گفته شود چنین پوششی به عنوان یک فرهنگ پذیرفته شده در جامعه ما درآمده است.

رفتارهای فردی حضرت زهرا(س)
۱-صبر و حوصله
فاطمه(س) در یاد دادن مسائل دین به دیگران از حوصله و پشتکار فراوانی برخوردار بود. روزی زنی نزد او آمد و گفت: مادری پیر دارم که در مورد نماز خود اشتباهی کرده و مرا فرستاده تا از شما مسئله ای را بپرسم. حضرت زهرا(س) سؤال او را پاسخ فرمود: زن برای بار دوم و سوم مسئله ای پرسید و پاسخ شنید این کار تا ده بار تکرار شد و هر بار آن بانوی بزرگوار، سؤال وی را پاسخ فرمود.

زن از رفت و آمدهای پی در پی شرمگین شد گفت: دیگر شما را به زحمت نمی اندازم. فاطمه(س) فرمود: باز هم بیا و سؤال هایت را بپرس، تو هر قدر سؤال کنی من ناراحت نمی شوم؛ زیرا از پدرم رسول خدا(ص) شنیدم که فرمود: «روز قیامت علمای پیرو ما محشور می شوند و به آنها به اندازه دانش شان خلعت های گرانبها عطا می گردد و اندازه پاداش آنها به نسبت میزان تلاشی است که برای ارشاد و هدایت بندگان خدا نموده اند».(۵)

۲-عدم توجه به زینت های دنیوی
امام سجاد(ع) فرمودند: «اسماء بنت عمیس» برایم نقل کرد که من نزد(جده تو) فاطمه(س) بودم هنگامی که رسول خدا(ص) بر او وارد شد و او گردنبندی از طلا به گردن داشت که امیرمؤمنان علی(ع) از سهم خود از غنائم برای او خریده بود، پیامبر فرمود: «ای فاطمه!(شایسته است که از این زینت حلال پرهیز نمایی تا) مردم نگویند فاطمه(س) دختر محمد لباس جباران را بر تن می کند». حضرت فاطمه(س) گردنبند را فروخت و با آن بنده ای را خریداری و آزاد ساخت، و رسول خدا(ص) از این کار شادمان شد.(۶)

در روایت دیگری امام باقر(ع) فرمود: رسول خدا(ص) چون می‌خواست به سفری برود با هر کس از اقوامش خداحافظی می کرد و با آخرین فردی که خداحافظی می کرد فاطمه(س) بود و شروع سفرش از خانه او بود، و چون باز می گشت ابتدا نزد فاطمه(س) می رفت و دیدار اقوام را از او شروع می فرمود. یکبار پیامبر(ص) به سفر رفت و علی(ع) نیز از غنائم جنگی چیزی به دست آورده و به فاطمه داده و رفته بود، و فاطمه(س) با آن، دو النگوی نقره و پرده ای تهیه فرموده و پرده را جلوی در آویخت؛ چون رسول خدا(ص) بازگشت، به مسجد داخل شد و سپس همانطور که عادتش بود بسوی خانه فاطمه(س) آمد، فاطمه(س) شادمان برخاست، و با شور و شوق بسوی پدرش شتافت؛ اما پیامبر چون النگوی نقره را در دست او و پرده را بر در خانه مشاهده کرد.(پیش نیامد) و در جایی(کنار خانه) نشست که فاطمه(س) را می دید، فاطمه(س) گریست و اندوهگین شد و گفت: «پیش از این با من اینگونه رفتار نمی فرمود».

پس دو پسر خود(امام حسن و امام حسین ع) را فرا خواند و پرده را از درب خانه کند و النگوها را از دست درآورد و النگوها را به یکی و پرده را به دیگری داده و به آنان فرمود: «نزد پدرم بروید و از من به او سلام برسانید و بگویید: ما پس از رفتن شما به سفر غیر از تهیه این ها کار دیگری نکرده ایم، اینک هر طور که مایل هستید آنها را به مصرف برسانید؛ آن دو از طرف مادر این سخن را به عرض پیامبر(ص) رساندند، رسول خدا(ص) آن دو را بوسید و در آغوش کشید و هر یک را بر یک زانوی خود نشاند آنگاه اهل «صفه» را فرا خواند و آنان گروهی از مهاجرین بودند که نه خانه ای داشتند و نه مالی-و آن را در میان آنها تقسیم فرمود و سپس پرده را-که پارچه ای طولانی ولی کم عرض بود-میان افرادی از آنان که برهنه بودند و پوششی نداشتند تقسیم کرد…». آنگاه رسول خدا(ص) فرمود: «خداوند بر فاطمه رحمت آورد، همانا خدای متعال به جهت این پرده از لباس های بهشتی به او خواهد پوشاند و به جهت این النگوها از زینت های بهشتی به او عطا خواهد کرد».(۷)

۳-رعایت پوشش و حجاب
علی(ع) فرمود: نابینایی در خانه حضرت زهرا(س) وارد شد حضرت خود را پشت پرده یا دیوار پوشاند. پیامبر(ص) فرمود چرا با اینکه نابینا تو را نمی بیند از وی حجاب می گیری؟ عرض کرد: اگر او مرا نمی بیند، من که او را می بینم و او نیز بوی مرا استشمام می کند. پیامبر(ص) در تأیید رفتار حضرت زهرا فرمود: اشهد انک بضعه منی؛ گواهی می دهم که تو حقا پاره تن من هستی».(۸)

۴-راستگوترین بانو
«عایشه» گفته است: «هرگز راستگوتر از فاطمه(س) ندیدم جز پدرش رسول اکرم(ص)».(۹)

۵-زاهد
در زندگی از امام صادق(ع) و نیز از «جابر انصاری» نقل شده است که: «پیامبر(ص) فاطمه را دید که لباسی خشن بر تن دارد و به دست خویش(آسیاب می گرداند و ) آرد می کند، و در همان حال فرزند خود را شیر می دهد، اشک به چشمان پیامبر آمد و فرمود: «دخترم، تلخی دنیا را به عنوان مقدمه شیرینی آخرت تحمل کن».

عرض کرد: «ای رسول خدا! خداوند را بر نعمت هایش ستایشگر و سپاسگزارم». و خدای متعال این آیه را نازل فرمود: «و لسوف یعطیک ربک فترضی؛(۱۰) و به زودی پروردگارت آنقدر به تو عطا خواهد کرد تا راضی و خشنود شوی».(۱۱)

۶-مقام خوف و خشیت از خدا
هنگامی که آیه «و ان جهنم لموعدهم اجمعین لها سبعه ابواب لکل باب منهم جزهُ مقسوم؛ دوزخ میعادگاه همیشگی ایشان است که هفت در دارد و برای هر دری سهم معینی از ایشان خواهد بود». نازل شد، رسول خدا(ص) به صدای بلند گریست، و اصحاب او از گریه آن بزرگوار گریستند اما نمی دانستند جبرئیل چه به او فرود آورده است، و (از هیبت پیامبر) هیچ یک توان آنکه با او سخن بگویند نداشتند، و پیامبر(ص) چنان بود که چون فاطمه(س) را می دید شادمان می شد، به همین جهت سلمان به خانه فاطمه(س) رفت تا او را از قضیه آگاه سازد، و آن گرامی را دید که مقداری جو را آسیاب می کند و می گوید: «و ما عنداللَّه خیر و ابقی؛ آنچه نزد خداست بهتر و پایدارتر است».(۱۲)

عبایی پشمین بر تن داشت که دوازده جای آن با لیف خرما وصله شده بود. سلمان وضع پیامبر(ص) را و اینکه جبرئیل به او چیزی فرود آورده است به فاطمه(س) خبر داد و آن گرامی برخاست و همان عبای وصله دار را بر خود پیچید(و حرکت کرد)، سلمان(از مشاهده آن بسیار متأثر و اندوهگین شد) و گفت: «دریغا، دختران کسری و قیصر، ابریشم و حریر می پوشند و دختر محمد(ص) عبایی پشمین بر تن دارد که دوازده جای آن با لیف خرما وصله شده است!» حضرت فاطمه(س) بر رسول خدا(ص) وارد شد و سلام کرد و عرض کرد:

«پدرجان! سلمان از لباس من تعجب کرده است، در حالی که سوگند به خدایی که تو را به حق مبعوث فرمود، پنج سال است که من و علی(ع) از اثاث زندگی چیزی نداریم جز پوست گوسفندی که روزها روی آن به شترمان علوفه می دهیم و شب ها بستر ما است، و بالش ما از پوستی است که درون آن از لیف خرما پر شده است!»

پیامبر(ص) فرمود: «ای سلمان! دختر من از گروه پیشگامان و سبقت گرفتگان(بسوی خدا) است». حضرت فاطمه(س) عرض کرد: «ای پدر! فدای تو بشوم چه چیزی موجب گریستن شما شد». پیامبر(ص) از آیه ای که جبرئیل فرود آورده بود به او خبر داد، فاطمه(س) چون آیه را شنید چنان گریست که بر زمین افتاد، و پیاپی می گفت: «وای، وای بر کسی که در آتش دوزخ افتد».(۱۳)

البته می توان به مصادیق و نمونه های بی شماری در زندگی حضرت زهرا(س) اشاره نمود ولی به همین مقدار بسنده می گردد.

جمع بندی

روش الگویی به عنوان یکی از مهمترین روش های تربیتی، در شکل گیری رفتار و منش تربیت شونده تاثیر زیادی دارد. از این رو در آموزه های اسلامی با استفاده از روش الگویی، به معرفی مردان و زنان موحد و پارسا پرداخته شده است. با روش الگویی در سطوح مختلف اعتقادی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی، الگوهای بی بدیل بانوانی نمونه همچون حضرت فاطمه زهرا(س) و حضرت مریم (س) و آسیه (س) همسر فرعون به جامعه مسلمانان معرفی شده است.

پی نوشت ها:

۱) ر.ک: سخنرانی مقام معظم رهبری حضرت آیت اللَّه خامنه ای در ورزشگاه آزادی، مورخ ۳۰ ۷/۷۶.

۲) ر. ک: بررسی تحلیلی الگوی فعالیت زنان در جهان معاصر، استاد علیرضا پیروزمند.

۳) ر. ک: ضرورت نگاه نظامند به الگوی شخصیت زن مسلمان، چالش ها و بایسته ها، فریبا علاسوند.

۴) ر. ک، بررسی تحلیلی الگوی فعالیت زنان در جهان معاصر، استاد علیرضا پیروزمند.

۵) کفاش، حمیدرضا، ۷۵ درس زندگی از سیره عملی حضرت فاطمه زهرا(س)، ص ۲۹.

۶) بحار، ج ۴۳، ص ۸۱، عیون اخبارالرضا، ج ۲، ص ۴۵، و نیز خلاصه ای از این روایت با اندک تفاوت در مناقب شهر آشوب، ج ۳، ص ۱۲۱.

۷) همان، ص ۸۳-۸۴، مکارم اخلاق، چاپ بیروت، ص ۹۵-۹۴.

۸) بحار، ج ۴۳، ص ۱۱۹.

۹) همان، ص ۵۳، کشف الغمه، ج ۲، ص ۳۰، مناقب شهر آشوب، ج ۳، ص ۱۱۹.

۱۰) والضحی، آیه ۵.

۱۱) بحارالانوار، ج ۴۳، ص ۸۵ و ۸۶، مناقب شهر آشوب، ج ۳، ص ۱۲۰، منتهی الامال، ص ۱۶۱، بیت الاحزان، ص ۲۴با حذف قسمت آخر روایت.

۱۲) قصص، آیه ۶۰، و شوری، آیه ۳۶.

۱۳) ریاحین الشریعه، ج ۱، ص ۱۴۸، بیت الاحزان، ص ۲۸ و ۲۹.

منبع اقتباس: پیام زن؛ شماره ۲۱۰

کد مطلب 2162549

برچسب‌ها

خدمات گردشگری

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
3 + 8 =

آخرین اخبار