به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین به نقل از ایرنا، «میان آنگاه و اکنون» عنوان نمایشگاه انفرادی آذین نوبان است؛ پروژهای که گفتوگویی میان آثار ۳۰ سال پیش و تجربه زیسته امروز هنرمند را ایجاد میکند. این نمایشگاه که با همکاری گالری والی و پروژههای هنری مریم مجد(MMAP) برگزار شده، شامل نقاشی، کلاژ و یک ویدئو انیمیشن تازه است. دفترچههای طراحی دهه هفتاد، در کنار آثار متأخر «بیم و امید»، نشان میدهند چگونه حافظه، تکرار و زمان میتوانند دوباره فعال شوند. آذین نوبان در خصوص این نمایشگاه گفته است: «برای یک لحظه، گذشته و اکنون روی هم میلغزند.»
نمایشگاه «میان آنگاه و اکنون» غروب سهشنبه ۹ دی در گالری والی تهران به پایان راه خود دسید. به همین منظور خبرنگار هنرهای تجسمی ایرنا در خصوص روند برپایی، چرایی و دغدغههای این هنرمند از خلق آثار ارائه شده در این نمایشگاه با نوبان به گفت و گو نشسته است که در ذیل آن را میخوانیم.
آذین نوبان، هنرمند نقاش و چندرسانهای، در خصوص دلیل انتخاب عنوان «میان آنگاه و اکنون» برای این نمایشگاه به خبرنگار هنرهای تجسمی ایرنا گفت: چند دلیل مشخصی دارد. اینکه مدت طولانی از دنیایِ هنریِ ایران دور بودهام و دلم میخواست دوباره وارد این دنیا بشوم.
وی افزود: همچنین اثر هنریِ من، اغلب دربرگیرنده آرشیو خودش و معمولا در خلق و ارائه آن، مفهوم گذرِ زمان، تعهد، و حافظه و چیستی فردی خیلی مهم است. فکر کردم این بازنگری ۳۰ ساله، چگونه دو خودِ من را، از دیروز و امروز، احضار می کند. بنابراین «میان آنگاه و اکنون» را برای عنوان نمایشگاه انتخاب کردهام.
نوبان درخصوص فعالیت خود در این ۳۰ ساله و بازگشت به فضای هنری ایران، توضیح داد: در این مدت، به غیر از چندین سال کار حرفهای و اداری جدی و سنگین، و همین طور رسیدگی به خانواده، در هر فرصتی کار هنریام را ادامه میدادم. اما چون تحصیلات دانشگاهی و اولین سالهای کاریام را در ایران نبودهام، آشنایی زیادی با چرخه هنری اینجا نداشتهام. استاد، دانشجو، نمایشگاه، افراد هنردوست یا هنرمند و غیره، کسی را نمیشناختم. بنابراین بیشترِ کار هنری را در انزوا، ادامه میدادم.
وی تصریح کرد: عنوان مجموعههای این دوران، خود گویای این تنهایی کار کردن است؛ «در آیینه تاریخ هنر»، «آشتی با رنگ و قلم مو»، «بیم و امید». گاهی نیز دوستان و خانواده میدیدند، تشویق میکردند و مرتب میگفتند چرا نمایشگاه نمیگذاری؟ در اولین جستجوهایم، به آگهیهایی که اعلام برگزاری نمایشگاه گروهی میکردند برخورد کردم و در چندین نمایشگاهها گروهی شرکت کردم.
چرایی برگزاری نمایشگاه
این هنرمند نقاش درمورد چرایی برپایی این نمایشگاه در ایران آن هم پس از ۳۰ سال دوری، اظهارر داشت: یک هنرمند، همیشه دلش میخواهد که کارهایش را ارائه کند. اما همانطور که گفتم، با محیطِ هنریِ ایران آشنایی نداشتم. تصمیم گرفتم به این موضوع رسیدگی کنم.
نوبان اضافه کرد: خیلی اتفاقی، تقریبا دو سال پیش، فهمیدم که موسسه هنر فردا کلاسهای متفاوتی با مدرسان بسیار مجرب و شناخته شده برگزار میکند. به نظرم راه خوبی آمد. تا بهار سال جاری دورههای مختلفی از «کیوریتوری و ارائه آثار هنری» تا «مدیریت هنری و گالری داری» تا «رولان بارت و نشانه شناسی» را در آنجا گذراندم.
وی ادامه داد: در عین حال که این دورهها مکمل خوبی برای کارشناسی ارشدم از دانشکده هنرهای زیبای فرانسه (Beaux-Arts) بود. به من امکان گفتوگو و یادگیری و ارتباط با یک گروه متخصص و درگیر با محیط هنریِ امروز ایران را میداد که بینهایت برایم ارزشمند و مفید بود.
نوبان اضافه کرد: در این دورهها، اساتید، کارهای قبلی و به روز هنرجوها رو هم میدیدند، نظر میدادند و نقد و گفتگوهای سازندهای نیز داشتیم. میان این استادان با مریم مجد، ارتباط قویتری برقرارکردم. با توجه ویژهای که «پروژههای هنری مریم مجد» (اِماِماِیپی) به امکان بهکارگیری عناصر آرشیوی و این دسته از رویکردها، برای خلق معانی و موقعیتهای تازه داشتند، همکاری جدیدی را با یکدیگر تعریف کردیم.
وی خاطرنشان کرد: از بهار ۱۴۰۳ شروع کردیم. برایم، هدف اول، آشنایی با زنجیره هنری فعلی ایران بود. و تعریف قدم های بعدی برای برگزاری یک نمایشگاه انفرادی. همچنین داستانِ ۳۰ سالگی، مجموعه مفصل هنری و آرشیوی «۳۶۵ روز، ۳۶۵ گل رز»، در طول روند برنامه ریزی برای یک نمایشگاه مطرح شد. «سی مین سالگرد تولد» بازه زمانی جالبی برای یک بازبینی بود و با همین فکر شروع کردیم.
نوبان افزود: به تدریج، پیشرفتِ گفتوگوها و ادامه استودیو ویزیتها، ما را به این سمت برد که نمایش این مجموعه، در کنار مجموعه بسیار متمایزِ «بیم و امید»، و یک کار جدید با یک مدیوم متفاوت، میتواند محتوای خوبی برای این نمایش ارائه کند.
نه نوستالژی نه مستند
این هنرمند چند رسانهای در خصوص دغدغه خود از برپایی این رویداد به خبرنگار هنرهای تجسمی ایرنا، توضیح داد: دغدغه ما این بود که این نمایش، نه نوستالژی و نه مستند باشد. آذینِ ۳۰ سال پیش، در کنار آذینِ امروز، و آثارِ ۳۰ سالِ پیش، در کنار آثار امروز، اینکه چطور میتوان به کمک یک کیوریتوری قوی و منسجم، روایتی تازه از تحول زبان هنری، دلمشغولیهای مفهومی و این تاریخچه شخصی، در گذر زمان و در رویارویی با هنر معاصر ارائه داد.
همچنین نوبان درمورد رویکرد و نگاه خود در این نمایشگاه، گفت: رویکرد من نه تنها در این نمایشگاه، بلکه همیشه، فرایندمحور بوده است. یعنی اینکه چگونه به این «اثر تمام شده» میرسم، با «روند مفهومی» آن، در ارتباط مستقیم و تنگاتنگ بوده است. چند وجهی بودن معنای آثار و حتی انتخاب عنوان آثار یا مجموعهها به خوبی این را نشون می دهد.
وی افزود: چون مفهوم و شیوه پدید آمدن آثار برام مهم است، فکر میکنم حرفهای زیادی برای گفتن دارند. وارد شدن در یک فرایند خلق، مخاطب را به تفکر و درگیری مستقیم دعوت میکند. همیشه نکتهای غیر از آنکه به شکل مستقیم در آثار دیده میشود، درون آنها نیز هست. دانستن انگیزههای پشت هر اثر، برای بیننده یک موقعیت تعاملی ایجاد میکند. خیلی وقتها با خودم می گویم که با خلق یک اثر، انگاری، دنبال مخاطبی که «همبازی» این روند بشود، میگردم.
تاثیر زمان بر جهانبینی
این نقاش، درخصوص تاثیر زمان و فاصله بر جهان بینی، رشد در دنیای هنر و عمق نگاه در خلق را برای او به همراه داشته به خبرنگار هنرهای تجسمی ایرنا توضیح داد: زمان فاصله، به غیر از اندوختههایی که از پیش داشتهام، مثل تربیت در یک خانواده اصیل، تحصیل در مدرسههای فرانسوی، سپس کشف و تجربه بیشتر فرهنگ فرانسه در زمان تحصیلات و کار در موزه در فرانسه و این زمان ۳۰ ساله فاصله نیز، بی تردید، بسیار در تحکیم طبیعت و ساختن شخصیت امروز من تاثیر داشته است.
نوبان افزود: بلافاصله بعد از نمایشگاه فراگیر«۳۶۵ روز، ۳۶۵ گل رز» که بدون هیچ کمکی، در تابستان ۱۳۷۶ در فرهنگسرای شفق برگزار کردم، وارد کار جدی و سنگین در یونیسف (UNICEF - صندوق کودکان سازمان ملل متحد) شدم. از مسولیتهایم تهیه محتوا و نظارت بر مطالب مصور و گزارشهای ترویج حقوق کودک بود. کار تیمی، انضباط و هدف گزاری دقیق تا رسیدن به نتیجه نهایی را در آنجا یاد گرفتم و تجربه کردم. همین طور رسیدگی به خانواده تازه تشکیل شده، خیلی برام چالش برانگیز و آموزنده بود.
وی تصریح کرد: در کنار دورههایی که پیشتر اشاره کردم، دو نکته بسیار به عمق نگاهم در خلق و رشد من در دنیای هنر امروز ایران و انگیزه بودن جزئی از آن کمکم کرد. ابتدا کشف موزه هنرهای معاصر تهران بود که تا زمان دبیرستان و بعد از رفتن به فرانسه نمی شناختم.
نوبان اضافه کرد: شگفتی و هیجانِ در دو قدمی بودن چنین مجموعه بینظیری (در مقایسه با اروپا و آمریکا که بازدید از هرکدوم از موزههای مهم، چه عزم و توانی از یک دانشجو می طلبید)، آن را تبدیل به یک معبد برایم کرد. همچنین لذت دانشجویی در دانشگاه تهران، دوره فشرده «مدرسه کیوریتوری، دانشکده هنرهای زیبا»، قدم گذاشتن در این مکان اسطورهای برایم یک دنیایی بود، نگفتنی! گذراندن ساعتهای یادگیری و تعامل با ۱۰ استاد بینظیر در هنر معاصر ایران و جهان، بسیار نقش موثری در اندیشه و نگاه من داشت.
این نقاش در خصوص نقش مریم مجد به عنوان کیوریتور این نمایشگاه به خبرنگار تجسمی ایرنا، گفت: بهتر است بگوییم تیم «پروژههای هنری مریم مجد» که مریم مجد بنیانگذار و مدیر آن است. همانطور که گفتم، شانس زیادی داشتم که در دو سال اخیر توانستم با اساتید شاخصی آشنا بشوم.
نوبان افزود: همچنین مریم مجد از استادان برجسته من در دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران، در سال گذشته بود. با توجه به سابقه طولانی به عنوان مدیر هنری و کیوریتوری پژوهشمحور، و دانش عمیق او درباره هنر معاصر ایران، تصمیمم بر این شد، که اگه میخواهم بعد از این مدت، دوباره وارد چرخه هنر ایران بشوم، کیوریتوری نمایشگاهم را به او و مجموعه تخصصی مجد بسپارم.
وی ادامه داد: بعد از گفتوگوها و همفکریها و بازدیدهای متعدد از آتلیه و آثار، به کمک مجد و تیم او، توانستیم محتوای نمایشیِ «میان آنگاه و اکنون» را به یک نمایش فرایندمحور تبدیل کنیم. نمایشی که با بازخوانی دو مجموعه مهم، و با انتخابی از میان نقاشیهای روی کاغذ و بوم، کلاژها و یک ویدیو انیمیشن ارائه بشود. این نمایش روایتی تازه از گذر زمان بر من و زندگی هنریام و رویارویی با هنر معاصر را نقل میکند.
نوبان خاطرنشان کرد: این همکاری برایم بسیار لذت بخش، آموزنده و توانمندساز بود. به نقل از بیانیه نمایشگاه: «این که چگونه ایدههای پیشین میتوانند در چارچوب کیوریتوری معاصر دوباره فعال، بازتفسیر و دگرگون شوند!"
این نقاش در پایان در خصوص تاثیر برگزاری این نمایشگاه، پس از ۳۰ سال دوری و بازگشت به جامعه هنری ایران بر زیست هنرمندانه او، اظهار داشت: بدون شک تاثیرات بسیار زیاد و خوشایندی بر من گذاشت. اول از همه باید تاکید کنم که برگزاری این رویداد در گالری والی، یکی از ارزندهترین تجربههای این فرایند بود. در عین حال که فضای آرام گالری، تمرکز لازم برای مخاطبان را فراهم میکرد، همکاری و همراهی حرفهای، و بسیار صمیمانه مژگان والیپور و فرین بنکدار در تسهیل بهترین امکانات کمی و کیفی واقعا اهمیت به سزایی داشت و این بازگشت پس از ۳۰ سال را بسیار دلپذیر کرد.
نوبان افزود: همچنین، بازگشت بعد از این مدت برایم درسهای فراوان به همراه داشت. مواجهه با مخاطبان علاقهمند، و گفتوگو با استادان، دانشجویان، هنرمندان، منتقدان و رسانهها و نیز دوستان و اعضا خانواده، هر کدام به نوعی روشنگر نکاتی بود که برای قدمهای آیندهام موثر و مفید خواهند بود.
زیست خلاقه آذین نوبان در بستر تجسمی
در استیتمنت این نمایشگاه میخوانیم:
پروژههای هنری مریم مجد (اِماِماِیپی) با همکاری گالری والی برگزار میکند:
«میان آنگاه و اکنون» نمایشی فرایندمحور از زیست خلاقه آذین نوبان در بستر تجسمی است که با بازخوانی دو مجموعه تأثیرگذار او در طول سه دهه فعالیت و با انتخابی از میان نقاشیهای روی کاغذ و بوم، کلاژها و یک ویدیو انیمیشن که برای این نمایش خلق شده شکل گرفته است. این نمایش روایتی تازه از تحول زبان بصری، دغدغههای مفهومی و تاریخ شخصی هنرمند در گذر زمان و در مواجهه با هنر معاصر در بستری تغییر یافته ارائه میدهد.
این مجموعه با گردآوری آثاری از دورههای مختلف هنری آذین نوبان، نشان میدهد چگونه ایدههای پیشین میتوانند در چارچوب کیوریتوری معاصر دوباره فعال، بازتفسیر و دگرگون شوند. این رویکرد در امتداد علاقهی همیشگی پروژههای هنری مریم مجد (اِماِماِیپی) به شیوههایی است که میتوانند با بهکارگیری عناصر آرشیوی، رویکردها، معانی و موقعیتهای تازهای را خلق کنند.
«۳۶۵ روز، ۳۶۵ گل رز» قدیمیترین مجموعهای است که در این نمایش بازنگری میشود، پروژهای که در آن هنرمند به مدت یک سال (از اسفند سال ۱۳۷۳ تا اسفند ۱۳۷۴) هر روز یک گل رز را نقاشی میکرد. ایدهای که در ابتدا تمرینی شخصی برای انضباط و تداوم بود، بهمرور به آرشیوی تصویری بدل شد که در آن رد پای سفرها، فقدانها و دگرگونیهای عاطفی ثبت شده است.
پس از بیش از دو دهه فعالیت حرفهای در حوزهای کاملاً متفاوت و مدیریتی، جستوجوی خلاقانه آذین با مجموعهی «بیم و امید» که دومین مجموعهی بازخوانی شدهی این نمایش است، به مرحلهای تازه و عمیق رسید، مجموعهای مهم که در دورهای از انزوا و کنارهگیری فیزیکی و فکری او و در یک استودیوی کوچک شکل گرفت. در غیاب هرگونه ارتباط با جامعه هنری، گالریها یا همکاران هنرمند، او به آیینی شبانه پایبند ماند: نقاشیکردن تا دیروقتِ شبهای آرام، پس از پایان مسئولیتهای روزانهی کاری و خانوادگی.
در حالی که نقاشیهای رُز با دقتی موشکافانه و کیفیتی مستندگونه، شبیه تصویرگری علمی، اجرا شده بودند، مجموعه «بیم و امید» بر رهایی، خودانگیختگی در لحظه و صراحت عاطفی تکیه داشت.
در این مجموعه هنرمند اغلب بدون استفاده از طراحی اولیه، مستقیماً با رنگ کار میکرد و رد قلممو، ریزشهای رنگ، مکثها و حرکتهای ناتمام را آشکارا بر سطح بوم باقی میگذاشت تا لایههایی از فرایند شکلگیری، بر اثر نمایان بمانند. برخی از بومها در وضعیتی ناتمام متوقف و برخی دیگر به فرمهای گلگونهای نزدیکتر میشدند.
در مجموعه «بیم و امید»، حرکت بهسوی بیانی بیواسطه با ثبت فرایند به صورت تایملَپس و نشاندادن حرکتهای آرام هنرمند در استودیو، حرکت قلممو، چرخش بوم، مکثها، شتابها و توقفها همراه بود. این ویدئوها هم آرشیوی شخصی بودند و هم امتدادی از خود اثر؛ ریتم بدنی، شکنندگی و پایداری نهفته در عمل نقاشی را آشکار میساختند و بر علاقهی دیرینهی آذین به مستندسازی و دنبالکردن زندگی یک اثر، از مراحل آغازین تا فرم نهایی، تأکید میکردند.
اکنون، پس از سالها دوری از فضای هنر و عرصه تجسمی، آذین نوبان با بازگشت به آثار پیشین خود، به بازتفسیر ایدههایی میپردازد که در مسیر هنریاش نقشی تعیینکننده داشتهاند. این بازگشت، گفتوگویی میان تداوم و دگرگونی پدید میآورد و به هنرمند امکان میدهد پرسشهایی را که پیشتر مجال بروز نداشتند، مطرح کند. در این روند، نوبان به مفاهیمی چون زمان، پایداری، هویت، و حافظهی فردی و جمعی میپردازد.
از منظر کیوریتوریال، از سویی دیگر، هدف پروژههای هنری مریم مجد در این پروژه، نشاندادن این است که چگونه یک چارچوب معاصر میتواند چشماندازهای اولیهی یک هنرمند را دوباره فعال کند. در این نمایش، آثار نه بهعنوان محصولی ثبت شده با هویتی مشخص، بلکه بهمثابه نشانههایی در امتداد یک مسیر خلاقه دیده شدهاند. در نگاه ِاِماِماِیپی، این آثار نه اسنادی تاریخیاند و نه یادگارهایی نوستالژیک؛ آنها مدارکی زندهاند از دگرگونی زبان بصری، تجربه شخصی و روایت مفهومی هنرمند. این بازخوانی، آغازی برای مرحلهای تازه و روایتی از بازگشت است.
با گردآوری آثاری از سه دهه، این نمایش تصویری یکپارچه از تحول یک مسیر هنری ارائه میدهد، روایتی از تداوم و گسست، و تنشهای خلاق میان حافظه و دگرگونی. این نمایش آغاز فصلی تازه در مسیر کاری نوبان است و بر تعهد پروژههای هنری مریم مجد به کیوریتوری پژوهشمحور مبتنی بر «بستر» فکری تأکید میکند.
آذین نوبان (م. ۱۳۴۱، تهران) هنرمندی چند رسانهای است که در زمینههای نقاشی، طراحی و ویدیو کار میکند. محورهای اصلی کار او آیین، حافظه و روانشناسی تکرار هستند. آثار او در ایران، فرانسه و ایالات متحده به نمایش درآمدهاند.
۲۴۲۲۴۳
نظر شما