تینا مزدکی_با توسعه مدلهای هوش مصنوعی، مصرف انرژی آنها هم بیشتر شده و دیگر مسئله اصلی آموزش هوش مصنوعی نیست؛ اکنون سوال این است که دقیقا کجا باید به آموزش و توسعه این مدلها پرداخت. این همان چیزی است که باعث شکل گرفتن ایده «توسعه زیرساختهای هوش مصنوعی در فضا» برای گوگل ریسرچ (Google Research) شده است.
این ایده که جایی میان علم و بلند پروازی قرار دارد، «پروژه سانکچر» (Project Suncatcher) نام گرفته است و بررسی میکند آیا میتوان بار هوش مصنوعی را به دوش منظومهای از ماهوارهها گذاشت که مجهز به شتابدهندههای تخصصی هشتند و انرژی مورد نیاز خود را عمدتاً از خورشید تأمین میکنند.
بر اساس این فرضیه، در برخی مدارهای پایین زمین یا مدارهای خورشیدآهنگ، پنلهای خورشیدی میتوانند بخش عمدهای از زمان فعال باشند و از بسیاری از چرخههای شبوروز، تلفات جوی و محدودیتهای شبکه برق که دیتاسنترهای زمینی با آن مواجهاند، عبور کنند. از سوی دیگر، گرما نیز بهجای استفاده از سامانههای خنکسازی پرمصرفِ آبی روی زمین، از طریق تابش حرارتی مستقیماً به فضای اطراف دفع میشود.
تمایل به نگاه فراتر از زمین برای زیرساختهای هوش مصنوعی، بیدلیل نیست. دیتاسنترها همین حالا نیز سهم قابلتوجهی از مصرف برق جهان را به خود اختصاص دادهاند. برآوردهای اخیر نشان میدهد مصرف برق دیتاسنترهای جهانی در سال ۲۰۲۴ حدود ۴۱۵ تراواتساعت و معادل تقریباً ۱.۵ درصد از کل مصرف برق جهان بوده است. پیشبینیها حاکی از آن است که با رشد شتابان بارهای کاری هوش مصنوعی، این رقم تا سال ۲۰۳۰ بیش از دو برابر شود.
در ایالات متحده، شرکتهای خدمات عمومی برق در حال برنامهریزی هستند تا پاسخگوی رشد مصرف دیتاسنترها باشند؛ رشدی که عمدتاً از سوی هوش مصنوعی هدایت میشود. در برخی مناطق، پیشبینی شده دیتاسنترها تا سال ۲۰۲۸ بین ۶.۷ تا ۱۲ درصد از کل تقاضای برق را به خود اختصاص دهند. این وضعیت باعث شده برخی مدیران هشدار دهند که «انرژی کافی روی شبکه وجود ندارد» تا بدون افزایش چشمگیر ظرفیت تولید، رشد بیمهار هوش مصنوعی ادامه پیدا کند.
در چنین فضایی، ایدههایی مانند دیتاسنترهای فضایی کمتر شبیه خیالپردازی علمیتخیلی به نظر میرسند و بیشتر نشانهای از صنعتی هستند که دارد به محدودیتهای فیزیکی انرژی و خنکسازی روی زمین نزدیک میشود. روی کاغذ، دیتاسنترهای فضایی راهحلی با شکوه به نظر میرسند؛ اما در عمل، هنوز نتوانسته است همه را متقاعد کند.
دستدرازی به ستارهها
جو مورگان، مدیر عملیاتی شرکت زیرساخت دیتاسنتر Patmos، درباره چشمانداز کوتاهمدت این ایده بیپرده صحبت میکند. او میگوید: «چیزی که در سال ۲۰۲۶ اتفاق نخواهد افتاد، همین داستانِ دیتاسنترها در فضاست. شاید یکی از میلیاردرهای دنیای فناوری واقعاً به آن نزدیک شود، اما غیر از پُز دادن، چرا باید چنین کاری کرد؟»
او بر این باور است که صنعت دیتاسنتر پیشتر هم بارها سراغ ایدههای افراطی همچون غوطهوری در روغنهای معدنی گرفته یا مراکز داده زیر دریابرای خنکسازی رفته است. اما اغلب این ایدهها زمانی کنار گذاشته شدند که واقعیتهای عملیاتی خود را نشان دادند. او میگوید: «هنوز هم درباره ساخت دیتاسنترها زیر اقیانوسها هیجان وجود دارد، اما هر مزیت حرارتیای که به دست میآید، با مشکل تعویض قطعات کاملاً خنثی میشود. فرسایش و تعویض مداوم سختافزار بخشی جداییناپذیر از محاسبات مدرن است.»
همین مسئله، یکی از محورهای اصلی تردید نسبت به هوش مصنوعی مداری است. پردازندههای گرافیکی و شتابدهندههای تخصصی بهسرعت مستهلک میشوند، چراکه معماریهای جدید هر چند سال یکبار جهشهای بزرگی در عملکرد ایجاد میکنند. روی زمین، رکها بهسادگی تعویض میشوند، بردها جایگزین میشوند و سامانهها بهطور پیوسته ارتقا مییابند. اما در مدار، هر تعمیر به پرتاب، اتصال فضاپیما یا سرویسدهی رباتیک نیاز دارد؛ فرایندهایی که نه سادهاند و نه ارزان و نه بهراحتی مقیاسپذیر هستند.
او در نهایت این پرسش را مطرح میکند که چه کسی میخواهد هر یکی دو سال یکبار با فضاپیما برود تا زیرساخت مداری را بهروزرسانی کند؟ اگر یک قطعه حیاتی خراب شود چه؟ اصلاً بگذارید این را کنار بگذاریم؛ تأخیر ارتباطی را چه کار میکنیم؟
منبع: livescience
۵۸۳۲۳
نظر شما