در گفت و گو با رییس اتحادیه املاک بررسی شد: پیش بینی قیمت مسکن و اجاره/ قیمت ارز و طلا و تاثیر آن بر مسکن

محمد هیراد حاتمی:

شاید زندگی در دهه هفتم، مصطفی قلی خسروی، رییس اتحادیه مشاوران املاک را آنقدر زود رنج کرده است که وقتی در رابطه با موضوعات مسکن توضیح می دهد به یکباره از برخی بی احترامی ها به افراد پا به سن گذاشته با حسرت فراوان یاد می کند.  اینکه چرا وقتی او به جوانی نکاتی را گوشزد می کند پاسخی که می شنود با بی مهری همراه است. او که در روزهای واپسین اردیبهشت سال جاری مهمان کافه خبر  بود  از زندگی شهری این روزها، قیمت مسکن ، شرایط حاکم بر بازار مسکن  تا دلمشغولی خانه دار شدن جوانان  توضیح داد. مشغله کاری فراوان سبب شده بود تا ساعتی که باید در کافه خبر حضور پیدا می کرد را فراموش کند اما به محض اینکه با او تماس گرفتیم دقایقی بعد خودش را رساند تا توضیحات خود از وضعیت مسکن را مطرح کند. مصطفی قلی خسروی که از روسای کهنه کار اتحادیه های صنفی کشور به شمار می رود با حضور در کافه خبر ضمن تحلیل شرایط حاکم بر بازار مسکن کشور، به برخی انتقادها از مشاوران املاک پاسخ داد  اما از آنجا که تعداد سوال ها از او بسیار زیاد بود و تمامی آنها در یک گفت و گو جای نمی گرفت، گفت و گو با او را به دو بخش تقسیم کردیم که متن کامل  بخش نخست آن را در ادامه خواهید خواند: 
  

نخستین سوالی که شاید به نوعی کلیشه ای ترین سوالی هم باشد که بتوان با آن گفت و گو را آغاز کرد به دغدغه این روزهای بسیاری از شهروندان ارتباط پیدا می کند. اینکه قیمت مسکن پایین می آید یا خیر؟
مسئولان تلاش دارند قیمت مسکن را آرام نگه دارند و افزایش قیمت آن را در هیچ شرایطی مسئولان دولتی نخواستند و نخواهند خواست. این موضوع را باید بدانیم و نکته دیگر هم اینکه مشاور املاک نیز همیشه آورنده قیمت پایین است. باید تعادل عرضه و تقاضا برقرار باشد تا قیمت مسکن بالا نرود و تلاش مان هم بر این است. اینکه قیمت مسکن پایین می آید یا خیر باید بگویم من اطلاعی از این موضوع ندارم. شما هر زمانیکه می توانید مسکن بخرید، آن را تهیه کنید و منتظر این نباشید که قیمت مسکن ارزان شود. کار خودتان را انجام دهید تا به نتیجه برسید.
به هر حال شهروندان از شما به عنوان رییس اتحادیه املاک انتظاری دارند مبنی بر اینکه در رابطه با قیمت مسکن پیش بینی کنید. پیش بینی شما از آینده قیمت مسکن طی روزهای پیش رو چگونه است؟
پیش بینی من بر این است که با توجه به مسکن مهر، بافت فرسوده، طرح ویژه مسکن مهر و مسکن مهر ملکی باید قیمت ها افت پیدا کند.
بازه کمی این افت قیمت گمان می کنید در چه حدی باشد؟
من گمان می کنم 10 الی 15 درصد قیمت مسکن کاهش پیدا کند.
یک نکته ای وجود دارد آقای خسروی و آنهم اینکه بسیاری از واحد های مسکونی مهر در حاشیه شهر ها واقع شده است. فکر نمی کنید این موضوع در نحوه تقاضای متقاضیان اثر گذار باشد؟
این که جا می اندازند « مسکن مهر » برای دهک پایین جامعه است صحت ندارد. شما اصلا تشریف بردید « پرند » را مشاهده کنید؟
« پرند » را دیدم اما در برخی شهر ها همین موضوع سبب شده شمار مسکن مهر از شمار متقاضی های آن بیشتر باشد. این موضوع را چگونه تحلیل می کنید؟
این باعث خوشحالی ما است. در برخی شهرستان ها ازدیاد مسکن داریم وباید همینطور باشد. به طور مثال در حال حاضر در شهر هایی مانند سمنان، قم و زنجان کمبود مسکن نداریم. این موضوع خوب است. ما باید ساخت و ساز را بیشتر کنیم.
کیفیت آن چطور؟ اینکه یک عدم اقبال عمومی نسبت به مسکن مهر مشاهده می شود به دلیل کیفیت آن می تواند باشد؟
یعنی چی؟
یعنی اینکه برخی از مردم حتی پول هم برای خرید مسکن مهر دارند اما کیفیت آن را در حد « مطلوب » برای خریداری ارزیابی نمی کنند. این را قبول ندارید؟
من یک موضوع بسیار ساده ای را برای شما مطرح کنم. جنوبی ترین نقطه شهر ما طرف راه آهن به سمت پایین است. اگر مستاجری در این محدوده از مسکن مهر استفاده کند، جا به جایی صورت می گیرد، موج ایجاد می شود و بهره آن به همه ما می رسد. مسکن مهر و مخصوصا پرندک یا « پرند » یک تهرانک در آینده است. زمانیکه در سال 1335 فرودگاه مهرآباد را ساختند ما در خیابان ری، کوچه آبشار سکونت داشتیم. از محل سکونت ما تا فرودگاه مهرآباد حدود 22 کیلیومتر فاصله وجود دارد. در آن زمان که من هم کوچک بودم می گفتند چه قدر خوب است عده ای بروند سمت فرودگاه مهرآباد و زمین بخرند چرا که گویا دولت داشت تسهیلات در این راستا می داد. بسیاری به این نکته توجه نکردند اما امروز مشاهده می کنیم یک سانت آن را نمی شود با قیمت آن زمان خرید. در حال حاضر فرودگاه امام برکتی برای شهر جدید پرند است. امکاناتی که در شهر پرند گذاشته شده و بر اساس آن برخی نمایشگاه ها و اداره ها باید به آنجا برود، در آینده اثر گذار خواهد بود. از سوی دیگر با توجه به اینکه دانشگاه آنجا 40 هزار نفر و دانشگاه نور 9 هزار نفر را مشغول کرده و در شهر جدید پرند حدود 35 هزار نفر در حال زندگی هستند، در آینده ای نه چندان دور آنجا به یک مرکزی تجاری نزدیک به تهران تبدیل خواهد شد.
فراز و نشیب های بازار مسکن این نکته را به ذهن برخی از شهروندان جاری کرده که چرا نمایندگان مجلس از وزیر در این رابطه سوال نمی کنند؟
بی انصافی است که بگوییم وزیر راه و شهر سازی اطلاع از گرانی های مسکن نداشته باشد. من هر دفعه که با ایشان جلسه دارم مشاده می کنم که از ما بیشتر دغدغه قیمت مسکن را دارد. آقای احمدی نژاد زمانیکه شهردار تهران بود برای پیش فروش ها بسیار بسیار ناراحت بودند؛ چرا که یکسری کلاه برداری هایی صورت گرفته بود. زمانی هم که در سال 86 قیمت مسکن بالا رفت دولت آقای احمدی نژاد تنها دولتی بود که اعلام کرد پای خودم را در مسکن می گذارم. اگر آن اقدام صورت نگرفته بود در حال حاضر میانه شهر متری ده میلیون تومان بود. با آن حرکت آقای رییس جمهوری جلوی این حرکت گرفته شد. در گذشته بین شهر ری و تهران جایی به نام حلبی آباد ها بود که امروزه وجود ندارد و زیبنده نظام هم نیست که این حلبی آباد ها وجود داشته باشد. این مورد نتیجه تلاش مسئولان است. بنابراین مسئولان از مشکلات آگاهی دارند و بی انصافی است که بگوییم نمی دانند. خوشبختانه مسئولان از قشری هستند که از پایین به بالا آمده اند. درد را می دانند، مستاجر بوده اند و مسائل را حس کرده اند و بالا آمده اند. اینطور نبوده که پدرِ ، پدرِ ، پدرِ پدرش وزیر بوده و حالا هم بیاید این وزارخانه را تحویل بگیرد و اصلا از درد جامعه خبر نداشته باشد. اما ما باید بتوانیم حداقل بیشتر فکر کنیم و به کمک فکری هم نیاز داریم. حتی خود وزیر راه و شهر سازی اعلام کرده که هر کسی فکر تازه ای دارد پذیراست. ما هم در اتحادیه مسکن پذیرای فکرای تازه هستیم و شهروندان می توانند با شماره های 77608640 تماس بگیرند و من در خدمت شان هستم.

ارتباط قیمت زمین و ساختمان با نرخ ارز به چه شکل است؟
بی ارتباط با هم نیستند. وقتی ارز بالا می رود قیمت مسکن برای مدتی بالا می رود اما وقتی پایین می رود دیگر قیمت مسکن پایین نمی آید. مصالحی که برای ساختن مسکن به کار می رود بیشتر تولید داخل است ولی برخی از مواد آن با ارز خریداری می شود. طلا هم اثر گذار است. مشاهده می شود که قیمت طلا و ارز پایین می آید اما قیمت مسکن کم نمی شود. علت آنهم این است که ما کمبود مسکن داریم. ما مشاهده می کنیم یکی از راه های جلوگیری از مهاجرات ها همین هدفمند شدن یارانه ها بود. باید بیشتر تلاش کنیم تا مشکلات مسکن حل شود.
آیا مذاکراتی از جنس مذاکرات سوم خرداد ایران با گروه 1+5 واقعا به آن شکلی که در مشاورین املاک بحث می شود می تواند در قیمت مسکن تاثیر گذار باشد؟
کار های سیاسی بی اثر نیست. امروز حتی اگر در مملکت ما بخواهید یک سیب را بخرید با اقدام های سیاسی تغییر پیدا می کند. ما قبلا خیلی اطلاعات سیاسی نداشتیم ولی امروز همه ملت از آن سر در می آورند. امروز وقتی در حاشیه راهپیمایی های با شهروندان مصاحبه صورت گیرد مشاهده می کنیم که همان گفته های رهبری را مردم هم مطلع هستند. این روشنگری که در کشور ما روشن شده را ما مدیون انقلاب هستیم . اکثر کارهای سیاسی اثر خیلی مثبت یا منفی بر قیمت مسکن می تواند داشته باشد.
چرا با وجود راکد بودن بازار و اقرار مشاورین املاک به نبودن خرید و فروش در بازار، بازهم شاهد کاهش قیمت ها نیسیم؟
ما باید صنعت ساخت و سازمان را پیشرفته کنیم.
منظور شما از این پیشرفته شدن صنعت ساخت و ساز چیست؟
در حال حاضر در کشورهای پیشرفته مشاهده می کنیم در مدت یک سال، یک ساختمان ده طبقه تحویل داده می شود و ما یک ساختمان ده طبقه را طی 3 تا 4 سال می سازیم. اینجا افت پولی پیدا می شود و چون ما به نتیجه زودرس آن نمی رسیم و حداقل ترافیک خریداری پیدا می شود و سبب ازدیاد قیمت می شود. رکود همیشه سبب افزایش قیمت است و نه کاهش قیمت؛ چرا که علت آن، این است که مالکان قیمت ها را جهش داده اند و مردم به توانی نمی رسند که مسکن بخرند. این رکود باقی می ماند تا اینکه به نتیجه قدرت مردم هم برسد. فقط و فقط راهکار عرضه و تقاضا است. اگر مشاهده می کنید مقداری به ساخت و ساز بها داده شده برای اینکه بیش از این قیمت آن ترقی نکند و قیمت ها بالا نرود. شما مشاهده کنید وقتی طرح تفصیلی مطرح شد، تحریم ها که هست، هدفمند کردن یارانه ها با شایعات گسترده ای که مطرح شد سبب می شود تا مالک در حال حاضر قیمت ها را بالا ببرد.
چرا مالک همچین اقدامی را انجام می دهد. پس دولت چه کاره است؟
در اسلام و تمامی ادیان مالکیت محترم است. در اسلام مالکیت محترم تر است. قانون اساسی هم به این نکته توجه داشته است. وقتی فردی آپارتمانی گرفته و از پول آن دارد زندگی اش را تامین می کند و در آپارتمانی دیگر خودش سکونت دارد مشاهده می کند قیمت کالاها بالا رفته، او هم واضح است که قیمت اجاره را افزایش می دهد. ما باید بتوانیم صنعت اجاره را فعال کنیم. قانون باید در رابطه اجاره داری تجدید نظری شود. بالاترین حکم تخلیه در اسلام، عدم رضایت مالک است. یعنی اگر مالک راضی نباشد نماز و روزه شما درست نیست. ما اگر بتوانیم صنعت اجاره را فعال کنیم کمک خواهد شد که قیمت اجاره پایین بیاید و به دنبال آن قیمت مسکن هم کاهش پیدا کند.
کمیسیون مشاورین املاک برای اجاره به ازای هر یک میلیون تومان رهن، 10 هزار تومان از هریک از طرفین در نظر گرفته شده است. به نظر شما نباید یک حدی را نیز تعیین کنید که برای مبالغ رهنی بالا ، بیشتر از آن حد کمیسیون از طرفین دریافت نشود ؟
از آنجا که من رییس اتحادیه کشوری مسکن هستم این را باید عرض کنم که هر شهرستانی کمیسیون نظارت دارد. کمیسیون نظارت هر شهرستان تعیین کننده نرخ برای خدمات آن شهرستان است. به طور مثال خدمان خشکشویی را کمیسیون نظارت، قیمت گذاری می کند. در کمیسیون نظارت و هیات عالی نظارت تهران مدتی است که من تقاضا کردم یکسان سازی نرخ را در سراسر کشور داشته باشیم. قانون نظام صنفی این اجازه را نمی دهد و عنوان می کند که کمیسیون نظارت ها باید دخالت کنند. برای نرخ مشاوران املام ما نرخ مصوب هیات عالی نظارت را داریم و نمی توانیم بگوییم ما هیچ نرخی نداشته ایم. نرخ هم به این ترتیب است که تا 20 میلیون تومان، نیم درصد؛ از 20 میلیون تومان تا 50 میلیون تومان 75 صدم درصد؛ از 50 میلیون تومان تا 100 میلیون تومان نیم درصد و از صد میلیون تومان به بالا، یک چهارم درصد است. اجاره یک چهارم است و یک میلیون تومان هم 30 هزار تومان در ماه حساب می شود. به طور مثال اگر شما 5 میلیون رهن کامل داشته باشید 150 هزار تومان می شود که یک چهارم آن حق مشاوره است. ضمن اینکه در ماده 26 قانون دلالان در سال 1316 آمده است که دلال می تواند حق و حقوق خودش را، خودش تعیین کند. خیلی هم اقدام درستی بوده است.
چرا همچین استدلالی دارید؟
بگذارید مثالی مطرح کنم. فرض کنید ملکی که 12 ورثه دارد، 50 متر است و در جنوبی ترین نقطه تهران واقع شده است. فردی که قرار باشد برود با 12 نفر گفت و گو کند، آنها را احراز هویت کند و 12 سند مختلف را ببیند، با نرخ پایین صرف ندارد. بر این اساس قانون گذار حساب کرده که حداقل در بخش هایی فرد تصمیم گیری کند. این در حالی است که در نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران اندازه ای گذاشته اند و ما هم تابع هستیم و در خدمت همه عزیزان هستیم.
یکی از کابران خبرآنلاین عنوان کرده که در حال حاضر با بستن یک قرارداد اجاره رهنی 100 میلیون تومانی ، مشاور املاک جمعا 2 میلیون تومان از طرفین قرارداد دریافت می کند. برخی بر این باور هستند که این کمیسیون برای بستن یک قرارداد اجاره بسیار نا متعارف است و فشاری است بر روی قشر مستاجر است. نکته جالب اینجاست که اگر ملکی به ارزش 100 میلیون در بنگاه املاک معامله شود، کمیسیون آن جمعا یک میلیون تومان از هر 2 طرف قرارداد خواهد بود. با قانون یک درصد ارزش معامله از طرفین قرارداد. این موضوع را چگونه تحلیل می کنید؟
اصلا اینطور نیست. این محاسبه اشتباه است. هر یک میلیون تومانی 30 هزار تومان است. یعنی برای 100 میلیون این رقم 3  میلیون تومان می شود. یک چهارم 300 هزار تومان 75 هزار تومان می شود. بنابراین یک چهارم مبلغ رهن و اجاره حق الزحمه مشاور املاک می شود. اگر کسی اضافه دریافت کرده باشد تخلف می شود. اگر کسی از آن مبلغ بیشتر گرفته باشد چهار برابر آن مبلغ را باید جریمه به دولت بدهد؛ علاوه بر اینکه رضایت فرد را باید حاصل کند. اگر مشاور املاکی این رقم را گرفته، شهروند باید این موضوع را به اتحادیه بنویسد. اتحادیه طبق قانون نظام صنفی دارای دو کمیسیون فنی و حل اختلاف است. در کمیسیون حل اختلاف مشکل میان معامله کننده و واسطه را حل می کند و کمیسیون فنی اختلاف میان دو مشاور املاک را که در معاملات هم رفته اند با تخلافات صنفی را حل می کند.

اعتقادی وجود دارد مبنی بر اینکه یکی از دلایل اصلی افزایش قیمت مسکن خود بنگاه داران هستند، چرا که اکثرشان زمین و ملک دارند و با ایجاد یک جو روانی در جامعه باعث افزایش قیمت ها می شوند و به نوعی دلالی می کنند. بر همین اساس افرادی که چنین اعتقادی دارند می گویند بهتر است با بنگاه دارانی که انصاف ندارند و این جو را به وجودمی آورند برخورد و از فعالیت آنها خودداری شود. نظر شما در رابطه با این موضوع چیست؟
به این شکلی که شما می گویید هر گز نیست.
چرا؟
اول اینکه « دلال» یعنی دلالت کننده، دلیل آورنده. فردی که بتواند میان دو فرد دلیل منطقی بیاورد « دلال » نام دارد. پس این تفسیر شما که دلالی می کنند یعنی اینکه میان دو فرد دلیل می آورند. دوم اینکه در رابطه با اینکه می گویند دلال ها قیمت را افزایش می دهند، جای طرح یک سوال دارد. اگر ما همین الان رفتیم و یک ملکی را قرار شد بخریم و مالک قیمت آن را صد میلیون تومان عنوان کرده است و شما خواهان خرید 80 میلیونی آن هستید من باید چه قدر چانه بزنم که قیمت این ملک را پایین بیاورم؟ بنابراین من همیشه آورنده قیمت پایین به همین دلیل هستم. اگر معامله صورت نگیرد که پولی جا به جا نمی شود تا من پولی دریافت کنم. پس وقتی که مشاور املاک قیمت را پایین می آورد و معامله را به توازن قیمت می رساند می تواند حق الزحمه دریافت کند. برخی موارد شده که به دلیل اختلاف میان فروشنده و خریدار، مشاور املاک از کمیسیون خودش می گذرد.
 

یکی از کاربران خبرآنلاین از شما پرسیده که می خواستم بدانم دولتی که دائما شعار عدالت سر می دهد، چرا با ایجاد یک بانک اطلاعاتی فراگیر اقدام به حذف واسطه ها که عامل اصلی گرانی مسکن هستند، نمی کند؟ اقشاری که صاحب خانه نیستند از آسیب پذیرترین اقشار جامعه هستند و با این وجود باید حداقل سه برابر بیشتر از اقشار مرفه برای مسکن هزینه صرف کنند. آیا این انصاف است؟
این شعار است. برای اینکه موضوع دولت عدالت مطرح شد. هر دولتی که سر کار می آید باید یک عدالتی در آن باشد خصوصا دولت دهم که خیلی زحمت می کشد. بعد ها متوجه خواهیم شد که دولت نهم و دهم چه اقداماتی کرده است. این رسم است که همیشه پس از حرکت ها متوجه می شویم چه اقدامات مثبتی صورت گرفته است. حتی فردی که آدم خوبی است تا زمانیکه فوت نمی کند متوجه آن نمی شویم. در رابطه با دولت نهم و دهم هم بعد ها متوجه خواهیم شد چه اقدامات مثبتی به خصوصی در زمینه مسکن صورت داده است. در رابطه با راه اندازی یک سایت یا سامانه باید بگویم در تمام دنیا واسطه ها هستند. یعنی از پیشرفته ترین کشور ها گرفته تا عقب افتاده ترین آنها را اگر بررسی کنیم واسطه ها هستند. بنابراین یک شغلی است که لازم است. از اینکه این شغل را حذف کنند من حساسیتی ندارم اما این کاربر خبرآنلاین نمی دانسته است که حرف را چگونه عنوان کند. ما باید بگوییم واسطه ها را بیشتر آموزش دهیم نه اینکه آنها را حذف کنیم. حذف کردن که کاری ندارد. ما در حاضر مشاهده می کنیم واسطه ها در سراسر دنیا 6 درصد کمیسیون می گیرد. این نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران است که مردم در آن تمکین کرده اند که هر چه مسئولان ما بگویند، انجام می دهیم. من 5 سال دوندگی کردم تا موفق شدم دانشگاه علمی- کاربردی مشاوران املاک را گرفته ام. بیاییم مشاوران املاک را آموزش دهیم و علمی کنیم. حذف کردن آنان که کاری ندارد. در زمانیکه ما در مدرسه درس می خواندیم یک منبع آب با یک شیر بود. زنگ تفریح که می شد همه بچه ها به سمت شیر آب می دویدند و شیر آب شکسته می شد. ناظمی که بی تدبیر بود می گفت منبع آب را بردارید. ناظمی که تدبیر داشت عنوان می کرد که ده منبع آب دیگر در کنار آن قرار دهند تا مشکل حل شود. ما نباید صورت مساله را پاکنیم بلکه باید مساله را حل کنیم.
چرا برخی از مشاوران املاک به جای یک چهارم پول اجاره، یک سوم می گیرند؟ این یک تخلف آشکار مشاوران هست. چرا با این ها برخورد نمی شود؟
من تشکر می کنم که این موضوع را مشاهده کردی اما باید در اصلاح ساختار جامعه همه ما پلیس باشیم. متخلف در همه جا زیاد است شما باید به عنوان یک شهورند خوب به ما نامه بنویسی و او را معرفی کنی. بر این اساس فرد متخلف تنبیه می شود و اضافه پولی که دریافت کرده است را 4 برابرش را باید به دولت بپردازد. اگر هم سه بار شکایت صورت بگیرد اتحادیه برخورد خواهد کرد و حتی تا ابطال پروانه هم پیش خواهد رفت. مردم باید به ما کمک کنند تا جلوی این موضوع گرفته شود چرا که اتفاق بسیار بدی است.
با کاهش قیمت طلا و ارز قیمت زمین و مسکن چطور می شود؟
هر نوع تسهیلاتی که نسبت به ارز و سکه و فراهم شود در قیمت مسکن اثر گذار است چرا که اینها همگی لازم و ملزوم یکدیگر هستند. برای ساخت خانه باید پول داد و پول هم از پشتوانه طلا و ارز به طور مثال تهیه می شود.
یک جوان وقتی به قیمت اجرا بها و خرید مسکن نگاه می کند، مشاهده می کند خرید خانه به رویا تبدیل شده است و با این وضع اجرا بها تشکیل خانواده و استقلال یافتن هم سخت شده است. شاید بتوان این موضوع را به افزایش قیمت مصالح ربط داد اما از شما به عنوان یک متخصص و شخص تاثیر گذار می خواهم بپرسم که اگر راه حلی در مورد خانه دار شدن مردم دارید ارایه دهید. فقط از مسکن مهرهم صحبت نکنید که اگر آن پروژه برای عام بود در حال حاضر شاید دست اندرکاران به فکر مسکن مهر ویژه نمی افتادند. در این رابطه توضیح می دهید؟
جوان ها باید مقداری دقت کنند و توجه داشته باشید که من هم یک مرتبه هفتاد ساله نشدم. من هم مانند خود شما کودکی، نوجوانانی،جوانی و میان سالی را گذراندم. بهترین چیز صبر است. ما باید « صبر » کنیم اما به این مثل هم توجه داشته باشیم که از تو حرکت، از خدا برکت. 5 چیز اسرار است که منشاء قرآنی دارد. نخست نطفه ای که بسته می شود هیچ کس نمی داند این دختر است یا پسر؛ دوم اینکه نطفه ای که به دنیا آمد اگر پسر بود هیچ کس تشخیص نمی دهد زنش کیست و اگر دختر بود هیچ کس نمی داند شوهرش کیست. سوم مرگ است. چهارم خاک است. خیلی ها رفتند قبر خریدند اما به آن خاک سپرده نشدند. پنجم هم ثروت و مقام است. ما اگر این پنج راز را بدانیم ضمن اینکه تلاش می کنیم، حرص نمی زنیم و به خواسته هایمان خواهیم رسید. من هم در حال حاضر مستاجر هستم اما توان پرداخت اجاره را دارم و سرمایه ام جای دیگر دارد کار می کند. من سالیان سال مستاجر بودم و اگر در تمام دنیا یک خشتی بود که خانواده ام را روی آن قرار می دادم آن خشت متعلق به من نبود. صبر کردم و هیچ وقت به دیگران حسادت نکردم. این قدر دنبالش بودم که به آن رسیدم. تلاش و امیدم را هیچ وقت از دست ندادم. یک روزی یک خانه 90 متری 80 هزار تومان فروخته می شد اما امروز یک سانت آن 80 هزار تومان نیست. با این وجود عده ای خانه می خرند و عده دیگر می فروشند به طوریکه روزانه 15 هزار و 150 خرید و فروش در سامانه ما ثبت می شود. زمانی ما سامانه نداشتیم و اگر بازار دچار رکود یا رواج می شد متوجه نمی شدیم. امروز سامانه املاک را به برکت فکر جوان هایمان آن را درست کردیم.
علیرغم پیش بینی بعضی ها قیمت مسکن به دلیل محدودیت شدید مالی طرف تقاضا و نیز به جهت اجبار اجتماعی در خارج کردن آن از کالای سرمایه ای؛ اجبارا به میزان شدیدی کاهش می یابد. البته همین الان هم قیمت مسکن در ایران آن هم بدون تسهیلات اعتباری که در اکثر کشورها وجود دارد از اکثر کشورها چندین مرتبه بیشتر است. به اعتقاد برخی سقوط این کالای سرمایه ای در راه است. شما چه نظری دارید؟
دولت نهم و دهم تلاش اش بر این بود که بتواند مسکن را از سرمایه خارج کند و آن را تبدیل به کالا کند. وقتی تبدیل به کالا شد می توان روی آن قیمت گذاری کرد و گفت بر اساس تورم این کالا باید به میزانی افزایش پیدا کند. اگر که مسکن کالا شود قیمت آن پایین می آید. 

3939