هفته گذشته بود که سخنان وزیر امور خارجه ایالات متحده هیلاری کلینتون در پاکستان غوغا به راه انداخت. هیلاری در گفت‌وگو با خبرنگاران در لاهور آب پاکی را بر دستان رهبران پاکستان ریخته و به صراحت اعلام کرد که باور ناتوانی ارتش پاکستان در دستگیری رهبران القاعده و طالبان بسیار دور از ذهن است. همین حد از اظهارنظر صریح کافی بود تا رهبران پاکستان به خشم بیایند و باز انتقاد از آمریکایی چه در میان دولتمردان و چه اعضای اپوزیسیون‌ها داغ شود. رسانه‌های پاکی بر دولت تاختند و البته هیلاری را هم از انتقادهای بی‌پرده خود بی‌نصیب نگذاشتند.
از همه هیاهوها که بگذریم، هیلاری سخنانی بسیار شایسته را بر زبان راند. سخنانی که نشان داد ایالات متحده نه تنها در حال فاصله‌گیری از سیاست‌های جورج بوش رئیس‌جمهوری سابق است بلکه اندک‌اندک از استراتژی‌های اولیه باراک اوباما هم دور می‌شود. تمامی کارشناسانی که در طول چند سال گذشته رابطه میان واشنگتن و اسلام‌آباد را به نظاره نشسته‌اند بر این باورند که زمان آن فرا‌رسیده است که آمریکا به واقع بی‌میلی پاکی‌ها به مبارزه شدید با تروریست‌ها را بپذیرد. پاکی‌ها به خوبی می‌دانند که آمریکا برای موفقیت در افغانستان به کمک ارتش پاکستان و دولت آن نیاز دارد. ایالات متحده حتی برای انتقال تجهیزات خود به افغانستان هم از خاک پاکستان استفاده می‌کند. اما حقیقتی که در این میان پاکی‌ها فراموش کرده‌اند این است که ایالات متحده مبلغ گزافی را به عنوان اجاره به دولت پاکستان پرداخت می‌کند و البته در طول هشت سال گذشته هم مبلغ 11 میلیارد دلار از جانب آمریکا به پاکستان رسیده است.
پاکستانی‌ها به سربازان آمریکایی در دستگیری اصلی‌ترین چهرههای القاعده کمک بسیاری کرده است. با این وجود در طول چند روز گذشته همین ارتش در ویران کردن پایگاه‌های القاعده و طالبان در شمال و شمال‌غربی کوتاهی بسیاری از خود نشان داده است. همزمان این گروه هیچ تمایلی هم به انهدام لشگر طیبه و جبش محمد از خود نشان نمی‌دهد؛ دو گروه تروریستی پیوندهای محکمی با القاعده دارند و البته به مخالفت با دولت مرکزی هند هم شهرت دارند. اسلام‌آباد نه تنها در مسیر ریشه‌کنی این گروه‌ها حرکت نکرده است بلکه ادعا می‌کند که مدارک کافی و مستدل برای متهم کردن این دو گروه در چنته ندارد. رهبر لشگر طیبه اخیراً یک‌بار توسط نیروهای امنیتی بازداشت شد و پس از چند روز به راحتی از زندان آزاد شد. این قبیل نهادهای تروریستی در حالی به فعالیت خود ادامه می‌دهند که هند، ایالات متحده و سازمان‌ملل تاکنون چندین بار از پاکستان خواسته‌اند تا به فعالیت این گروه‌ها پایان دهد.
تأمین امنیت برای این گروه‌ها و بی‌میلی در انهدام کامل شبکه‌های منتسب به القاعده توسط دولت مرکزی در پاکستان، پازلی را در مقابل ایالات‌متحده علم کرده است. طالبان پاکستان که پیوند نزدیکی با القاعده دارد از قلمرو امنی در سرتاسر پاکستان برخوردار است. شهروندان غیرنظامی بسیاری در اسلام‌آباد، پیشاور، راولپندی و لاهور قربانی حملات تروریستی آنها می‌شوند. این حملات با توجه به حجم بالای قربانیان کاسه صبر پاکی‌ها را لبریز کرده است و البته نیاز به تأمین امنیت داخلی را تبدیل به یک ضرورت برای دولت کرده است.
در این میانه اما تعلقات نیروهای امنیتی به گروه‌های تروریستی نیز در کشوری مانند پاکستان بسیار طبیعی است. چندین دهه است که سیستم امنیتی پاکستان برای حفظ منافع استراتژیک خود چه در افغانستان و چه در منطقه مورد مناقشه کشمیر با شبه نظامیان همکاری می‌کند. اکنون هم ارتش هیچ علاقه‌ای به گسستن این پیوندها ندارد. با وجود آنکه ارتش در نهایت به مبارزه با طالبان تن داد اما هنوز هم کم نیستند کسانی در ساختار ارتش این کشور که گمان می‌کنند باید میان نهادهای تروریستی دوست با دولت پاکستان و دشمنان این کشور تفاوت قائل شد. علاوه بر این ارتش علاقه‌ای ندارد با مخالفت با این نهادها به تحقق اهداف خود در افغانستان و کشمیر پشت کند.
مقام‌های فعال در دولت باراک اوباما و جورج بوش به این تعلقات قومی در میان نیروهای امنیتی پاکستان به خوبی واقف بودند و البته هستند. با این وجود هر دو دولت برای برخورداری از همکاری امنیتی پاکستان با خود هر چند در ابعاد بسیار محدود، از اسلام‌آباد در جمع و مقابل رسانه‌های بین‌المللی انتقاد نمی‌کردند. اما در نهایت این هیلاری کلینتون بود که سکوت را شکسته و در حقیقت نشان داد که واشنگتن برای پیروزی به اعمال فشار بیشتر نیاز دارد. بسیاری از مقام‌های ارشد ایالات متحده تأکید دارند که سخنان هیلاری در حقیقت نوعی بیدار باش بود. با این وجود حالا دولت اوباما چاره‌ای ندارد جز آنکه در عمل هم حمایت خود از سخنان هیلاری را به تصویر بکشد.
اکنون زمان آن فرا‌رسیده است که ایالات متحده، نیروهای امنیتی پاکستان را زیر نظر بگیرد. در طول چند ماه گذشته دولت پاکستان به کرات از عملیات‌های نظامی خود در شمال و شمال‌غربی و مناطق هم مرز با افغانستان تعریف کرده است. در این میانه اما هیچ رسانه خارجی تصویری از این مناقشه در اختیار ندارد. ایالات متحده باید با اصرارهای خود از نحوه عملکرد ارتش در شمال مدارک مستدلی داشته باشد. واشنگتن باید از دولت پاکستان مدارک مستدل برای پیروزی در این مناطق بخواهد. مدارکی مانند دستگیری چهرههای اصلی طالبان.
شکست در تحمیل خواسته‌ها به پاکستان از سوی واشنگتن می‌تواند تبعات منفی فراوانی برای این کشور، منطقه و البته ایالات متحده داشته باشد. البته در طول چند هفته گذشته پاکی‌ها خود به تبعات رشد تروریست در داخل کشور پی برده‌اند. حمله به محل استراحت کارکنان سازمان ملل در کابل آن هم در شرایطی که هیلاری کلینتون در کشور همسایه بود به خوبی به پاکی‌ها نشان داد که کوتاهی در مبارزه با تروریست چه عواقبی برای منطقه دارد. تا زمانی که ارتش پاکستان عزم خود را برای مبارزه با تمامی گروه‌های تروریستی جزم نکند، تلاش‌های ایالات متحده و متحدانش در افغانستان به طنزی بیشتر می‌ماند.
وال استریت ژورنال سوم نوامبر / ترجمه: سارا معصومی
نظر شما