الهام نداف: جمعه شب بخش نقد و بررسی برنامه تلویزیونی «هفت» به فیلم «کیمیا و خاک» اختصاص داشت که با حضور عباس رافعی کارگردان، نویسنده و تهیه‌کننده، امیر آقایی بازیگر و مسعود فراستی منتقد برگزار شد.
در ابتدا رافعی با توجه به ایده اولیه فیلم «کیمیا و خاک» گفت: «قرار بود سریالی با موضوع انقلاب اسلامی برای تلویزیون بسازم. به همین خاطر تحقیقات گسترده کتبی و شفاهی در این زمینه داشتم، اما ساخت این سریال میسر نشد.»
وی ادامه داد: «زمان مدیریت آقای جعفری جلوه به عنوان معاونت سینمایی قرار شد به مناسبت سی‌امین سالگرد انقلاب اسلامی فیلم‌هایی درباره انقلاب ساخته شود. به داریوش فرهنگ، فرزاد موتمن و من به دلیل تحقیقاتی که آن زمان داشتم، پیشنهاد ساخت فیلم دادند. من هم دست به کار شدم و یک داستان یک خطی سر راست نوشتم.»
این کارگردان افزود: «قرار شد داستان پنج نفر در دوران انقلاب را به صورت موازی روایت کنم که در یک نقطه به هم می‌رسند. کلا ساختن فیلم درباره انقلاب سخت است. باید صدها فیلم درباره انقلاب اسلامی ساخته شود تا بتوان همه وجوه آن را بازگو کرد. «کیمیا و خاک» داستان‌محور نیست، آدم محور است.»
وی ادامه داد: «زمان مدیریت آقای جعفری جلوه به عنوان معاونت سینمایی قرار شد به مناسبت سی‌امین سالگرد انقلاب اسلامی فیلم‌هایی درباره انقلاب ساخته شود. به داریوش فرهنگ، فرزاد موتمن و من به دلیل تحقیقاتی که آن زمان داشتم، پیشنهاد ساخت فیلم دادند. من هم دست به کار شدم و یک داستان یک خطی سر راست نوشتم.»
این کارگردان افزود: «قرار شد داستان پنج نفر در دوران انقلاب را به صورت موازی روایت کنم که در یک نقطه به هم می‌رسند. کلا ساختن فیلم درباره انقلاب سخت است. باید صدها فیلم درباره انقلاب اسلامی ساخته شود تا بتوان همه وجوه آن را بازگو کرد. «کیمیا و خاک» داستان‌محور نیست، آدم محور است.»
در ادامه امیر آقایی بازیگر «کیمیا و خاک» درباره تجربه بازی در این فیلم گفت: «این فیلم سومین تجربه همکاری من با آقای رافعی بود. ابتدا وقتی فیلمنامه را خواندم، فیلمنامه اپیزودیک بود، بعد داستان‌ها در هم تلفیق شد. آقای رافعی به من لطف داشت و برای بازی در نقش حامد بهداد ازم دعوت کرد، اما از آنجا که تجربه بازی در این نقش‌ها را داشتم ترجیح دادم در نقش جدیدی بازی کنم. شخصیت رضا 25 سال از من بزرگترست و به همین دلیل این نقش برایم تازگی داشت.»
مسعود فراستی منتقد برنامه درباره ساخت فیلم‌هایی با موضوع انقلاب توضیح داد: «ساختن فیلم درباره هر انقلابی کار دشواری است. این دشوار بودن هم به خاطر فاصله‌ای است که با آن انقلاب داریم. ساخت فیلم درباره جنگ ساده‌تر است، چون در دوران جنگ افراد یکدست‌تری حضور دارند، اما در دوران انقلاب طیف وسیعی از آدم‌ها با هم کمک می‌کنند که یک نظام جایگزین نظام دیگر شود.»
وی ادامه داد: «در «کیمیا و خاک» پنج طیف آدم می‌بینیم که شبیه هم هستند و هیچ کدام هم قصه‌شان را نمی‌گویند. این تمرکز روی رضا که شخصیت مهم فیلم هم هست، وجود ندارد. ساخت این گونه فیلم‌ها که روایت موازی از شخصیت‌ها نشان می‌دهد کار سختی است و نمونه موفق آن کم است. یکی از بهترین نمونه اینگونه فیلم‌ها «کافه ستاره» سامان مقدم است. اراده کارگردان برای ساخت فیلمی با پنج شخصیت اصلی مهم نیست، مهم این است که نحوه روایت فیلم درست دربیاید.»
رافعی در پاسخ به این نقد فراستی عنوان کرد: «اگر قرار بود به تک‌تک شخصیت‌های فیلم بپردازیم باید یکی از این شخصیت‌ها را حذف می‌کردیم. اینگونه داستان‌ها یا وحدت تماتیک دارند یا وحدت لوکیشن. من سعی کردم در ماجرای انقلاب و رسیدن این پنج نفر به هواپیما وحدت تماتیک حفظ شود و آن فضای ملتهب سال 57 و حس آرمانخواهی برای رسیدن به اهداف این پنج نفر را نشان بدهم. درمورد وحدت لوکیشن هم فکر کنم در سکانس آخر و فرودگاه این اتفاق افتاده باشد. این افراد رودهای جداگانه‌ای هستند که در نهایت به دریاچه می‌ریزند.»
امیر آقایی در خصوص ایرادات وارد به فیلم توضیح داد: «همان موقع که فیلمنامه را می‌خواندیم صحبت این بود که اگر قرار باشد به شخصیت‌های دیگر پرداخته شود باید یکی از شخصیت‌ها حذف شود. اولین بار که «کیمیا و خاک» را دیدم گفتم این فیلم فقیر است. فقیر به معنی اینکه تو نمی‌توانی تاریخی را که بخشی از آن فراموش شده با حضور 40 سیاهی لشگر نشان بدهی. درمورد شخصیت رضا هر چه در فیلمنامه بود و باید دیده می‌شد انجام دادم و بیشتر از این چیزی از من خواسته نشد.»
فراستی هم در پاسخ به او گفت: «اگر ایرادی هم به فیلم وارد است، مربوط به آقای رافعی به عنوان کارگردان است نه شما که بازیگر بودی. »
رافعی درباره تاثیر «کیمیا و خاک» بر تماشاگران غیر ایرانی گفت: «من این فیلم را با تماشاگران فرانسوی دیدم. با اینکه چیزی از انقلاب ما نمی‌دانستند گفتند انقلاب شما هم مثل همه انقلاب‌های دیگر دنیا است. ما قرار نیست با دو دو تا چهار تا سینما را بگردانیم. باید از طریق حسی و ناخودآگاه مخاطب با او ارتباط برقرار کنیم.»
فراستی نیز در پاسخ به این مطلب، اظهار کرد: «مشکل فیلم «کیمیا و خاک» این است که من ناکامی را می‌بنیم اما نه زمان آن مشخص است و نه مکانش. اتفاقا این اشتباه است که تماشاگر فکر می‌کند این انقلاب هم مثل انقلاب‌های دیگر است. چون انقلاب اسلامی ما خاص با آدم‌های خاص است و باید فیلم مخصوص به خودش ساخته شود. رافعی فیلمساز لوکیشن‌ها و شخصیت‌های کم است. در مجموع «کیمیا و خاک» فیلم هدر شده‌ای است که قصه در آن کم کار شده است.»
58246
نظر شما