نگاه اقتصادی، ویژگی مهم رییس جمهوری آینده

من متاسفانه معتقدم در این دولت دیپلماسی اقتصادی نداشته‌ایم. دیپلماسی اقتصادی دولت، دیپلماسی منسجم و با هدف روشنی نبوده است. این دولت دچار روزمرگی شده و کارهایش باری به هر جهت بوده است. دولت معتقد بود که باید به خدا توکل کرد و منابع ارزی حاصل از فروش نفت هر بشکه140دلار را تبدیل کرد به پول و ریخت در جامعه بدون اینکه فکر کند به اینکه اگر بعداً قیمت تغییر کرد کسری بودجه را چگونه تامین خواهد کرد!؟ دولت در عمل معتقد بوده است به اینکه هیچ رابطه‌ای بین رشد نقدینگی و شاخص خرده‌فروشی کالا و خدمات در کشور ما نیست‌ ‌ای کاش می‌گفت رابطه وجود دارد و من در مورد اندازه آن شک دارم. اما این دولت در عمل معتقد بود که هیچ رابطه‌ای نیست؛ و اگر غیر از این بود ظرف کمتر از سه سال حجم نقدینگی کشور را 250 درصد رشد نمی‌داد. آثار و نتایج آن مثل آثار و نتایج آزاد شدن انرژی متراکم در یک خازن است که ناگهان در اقتصاد کشور خودش را تخلیه می‌کند. وقتی یکباره در اقتصاد پدیده شومی را مشاهده می‌کنید، باید بدانید این نتیجه آهنگی است که قبلاً نواخته‌اید ولی صدایش امروز درآمده است؛ و به نظر من اگر جلو آن گرفته نشود و اگر دقت نشود این صدا گوش‌خراش می‌شود. من واقعاً کنجکاوم بدانم حاصل هزینه‌کرد میلیاردها دلار درآمد نفتی کشور طی سال‌های اخیر چه بوده است؟ روزی باید پاسخ بدهند که حدود 700 میلیارد دلار از منابع کشور که بیشتر از درآمدهای نفتی سه دولت دیگر بوده طی هفت سال چگونه هزینه شده است؟ حداقل در چهار سال اول موجودی صندوق ذخیره ارزی حدود 300 میلیارد دلار بود و همه آن هزینه شد. باید نتایج آن را امروز به شکلی در اقتصاد ایران، در معیشت خانوارها، در نرخ تورم، در رشد تولید، در واحدهای صنعتی بزرگ، در حذف برداشت بی‌رویه از سفره‌های نفت و گاز، در ایجاد واحدهای صنعتی بزرگ فولاد و پتروشیمی مشاهده کنیم. این استفهام انکاری از این جهت است که بیشتر ما می‌دانیم، نحوه هزینه کردن این منابع طی این سال‌ها صحیح نبوده است. اما صحبت از عدم شفافیت حساب‌ها نیست.
اقتصاد کشور ما فراز و فرودهای زیادی داشته است. از سیاست‌های سوسیالیستی تا سیاست‌های لیبرالی در این اقتصاد پیاده شده و مردم همه گونه سیاست‌ها را تحمل کرده‌اند اما این دیگر خسته‌کننده شده است و ما باید حتماً این اقتصاد را به سمت و سویی هدایت کنیم که نتیجه‌اش رقابت‌پذیری اقتصاد باشد. یعنی باید روزی این کشور به این جمع‌بندی برسد و روزی دولتی روی کار آید که به معیارهای توسعه اقتصادی توجه داشته باشد و سیاست‌های روشنی را تدوین کند. البته وجود اختلاف نظر هم طبیعی است اما این که دولتی بگوید که من اصلاً ابزاری را برای گفتگو با نظام تجاری دنیا نمی‌خواهم و در مقابل، دولتی در زمان دیگری بگوید که من جز این نمی‌توانم عمل کنم مغایر با منافع ملی کشور است و پذیرفتنی نیست. اینکه دولتی بگوید من اصلاً به تولید داخل توجه ندارم و می‌خواهم همه چیز را وارد کنم یا عملاً همین کار را بکند و مثلاً در طول یک‌سال280 میلیون دلار میوه وارد کشور کند در حالی که در بسیاری از میوه‌هایی که وارد شده مقام اول تا پانزدهم تولید آن را در دنیا دارد، اصلاً با منافع ملی ما سازگار نیست.
من معتقدم یکی از ویژگی‌های مهم کسی که دولت را در آینده اداره می‌کند باید حتماً دارا بودن یک نگاه اقتصادی روشن و یک برنامه مدون باشد و مردم باید آن برنامه اقتصادی را بفهمند و به آن برنامه رای بدهند. اگر می‌گوید من دولت رفاه هستم بگوید که منظورش چیست. اگر می‌گوید من می‌خواهم حمایت مردمی را از مردم در زمینه بیمه و تامین اجتماعی دنبال کنم بگوید منظورش چیست. اگر می‌خواهد در مورد مالیات‌ها انقلابی ایجاد کند، بگوید منظورش چیست؟ اگر بحث عدالت اجتماعی است، باید معلوم شود که منظورش از عدالت اجتماعی چیست؟ بگوید چه کار می‌خواهد بکند. دولت باید بداند در عرصه سیاست خارجی اگر حرفی می‌خواهد بزند، که هزینه دارد به مردم بگوید که می‌خواهم این هزینه را به اقتصاد کشور تحمیل کنم. بنابراین باید یک نگاه منطقی در دولت حاکم شود تا بتواند مشکلاتی را که کشور طی سال‌های متمادی با آن روبه‌رو بوده است را از سر راه این ملت بردارد. هیچ دولتی نیامده که بگوید من ضد‌تولید هستم. شما شنیده‌اید!؟ ولی امروز سرنوشت تولید کشور را ببینید چگونه شده است!؟ این ناشی از تصمیم‌گیری‌های غلط اقتصادی است. نمی‌توانیم بگوییم غیر از این است. مگر می‌شود بگوییم غیر از این است؟ من اعتقاد دارم اثر برخی سیاست‌های نادرست و ندانم‌کاری‌ها از تحریم به مراتب بدتر است.
هنوز ما فرصت داریم تا اینکه بگوییم تحریم‌ها چه بلایی سر تولید داخل ما آورده است. ما قبل از اینکه تحریم بخواهد بلا بیاورد باید به این فکر کنیم. کسانی هم هستند که در واحد‌های تولیدی کشور حرف‌های ما را می‌شنوند؛ و می‌دانند قبل از اینکه بحث تحریم اینقدر جدی شود تولید ما همین شرایط را داشته که امروز دارد. ما امروز نیاز به برنامه‌ریزی روشن و دقیق برای رسیدن به اهداف توسعه‌ای و پیشرفت توام با عدالت خود داریم.
* عضو شورای راهبردی روابط خارجی و وزیر بازرگانی دولت هشتم

3939