محمد ایرانی/تحلیلگر مسائل منطقه
انتخاب آقای اخضر ابراهیمی به عنوان مسئول بین‌المللی پیگیری پرونده سوریه برای طرحی است که اساس این طرح خروج سوریه از بحران به‌صورت سیاسی و مسالمت‌آمیز است، به‌طور طبیعی وقتی تحولات سوریه به سمت نظامی‌شدن بیشتر و درگیری و خشونت افزون‌تر جلو می‌رود، آقای اخضر ابراهیمی یا هر نماینده دیگری احساس میکند اگر در این فضا بخواهد فعالیت کند، نیاز به تلاش و فعالیت بسیار زیادی دارد که احیانا در برخی موارد با ناامیدی مواجه می‌شود. یکی از دلایلی که باعث شده اخضر ابراهیمی را خیلی زود به این جمع‌بندی رساند این است که ایشان بعد از سفر به قاهره و ملاقات با نمایندگان اتحادیه عرب به این نتیجه رسید که طرف‌های اصلی تعیین‌کننده در اتحادیه عرب یعنی قطر و عربستان‌سعودی با حل مسالمت‌آمیز تحولات سوریه چندان موافق نیستند و آنها در واقع پرونده‌ای را دنبال می‌کنند که در آن نهایتا دخالت نظامی طرف‌های خارجی را پیگیری میکند و به هرحال با توجه به اینکه بخشی از ماموریت ایشان به نمایندگی از اتحادیه عرب است، این احساس را دارد که ممکن است با کارشکنی‌های قطر و عربستان نتواند به آن جمع‌بندی که مدنظرش است برسد. با این حال همچنان راجع به نتیجه ماموریت اخضر ابراهیمی زود است قضاوت کنیم، ابراهیمی قرار است ملاقاتی با مقامات سوریه و ایران داشته باشد. آنچه که ایشان مدنظر دارد مبتنی بر توافق همه جانبه ژنو است که در آن همه طرف‌های بین‌المللی حضور داشتند به ویژه آنکه روس‌ها نظر مساعدی نسبت به نتایج این اجلاس و توافق داشتند، امروز مقامات سوریه هم ملاک را توافق ژنو برای خروج از بحران می‌دانند یعنی نوعی انتقال قدرت به صورت مسالمت‌آمیز و بدون اشاره به موضوع شخص آقای بشاراسد. لذا گمان می کنم بحثی را که ایشان احتمالاً خواهد داشت مبتنی بر ارائه دیدگاه‌هایی است که از طرف‌های مقابل‌شان یعنی هم اتحادیه عرب و هم سوری‌ها گرفته است.
با توجه به نقشی که ایران می‌تواند به صورت مثبت در تحولات سوریه ایفا بکند و یک جایگاه جدیدی برای جمهوری اسلامی در تحولات سوری ایجاد کند، سفر ابراهیمی حائز اهمیت است ولی این نکته را هم نباید نادیده گرفت که بسیاری از طرف‌های بین‌المللی،همچنان موافق نقش یابی جمهوری اسلامی ایران نیستند لذا نتایج سفر ایشان به سوریه واحتمالا ایران را در یک پروسه طولانی‌تر باید انتظار داشته باشیم.
در هر حال آقای اخصر ابراهیمی شخصی است که تجربیات زیادی در بحث مناقشات بین‌المللی به ویژه در لبنان در جریان توافق نامه طائف سال 1989 میلادی دارد که منجربه آشتی ملی و پایان جنگ داخلی در آنجا گردید. وی همچنین تجاربی را در مساله افغانستان دارد و در مناطق دیگری از دنیا به عنوان نماینده بین‌المللی ایفای نقش کرده و فکر نمی‌کنم اظهار ناامیدی ایشان از شرایط سوریه به معنای کنار کشیدن او از این پرونده باشد. ما تحرک و سفر ابراهیمی به کشورهای مختلف را باید در قالب تحولات سوریه ارزیابی کنیم اما مسائل پرآشوب منطقه چون در هم تنیده است می‌تواند نتایج تلاش‌های ایشان چنانچه مثبت باشد بر دیگر مسائل منطقه هم تاثیر بگذارد کما این که اگر منفی باشد نیز تاثیرگذار خواهد بود. به هر حال بحران سوریه و چگونگی خروج از آن امروز یک نقطه عطف در تحولات منطقه ما به شمار می‌رود و هرگونه تغییر و تحولی در مساله سوریه می‌تواند بسیاری از قضایا را تحت تاثیر قرار دهد بنابراین در نگاه دوم به سفر ابراهیمی و تاثیرگذاری تحرکات و تلاش های او در دیگر مسائل منطقه را هم گرچه با هدف مساله سوریه است اما بی‌تاثیر نباید بدانیم.در مورد توانایی اخضر ابراهیمی باید گفت آقای کوفی عنان نماینده قبلی یک چهره بین‌المللی است که در تحولات جهان عرب کمتر تجربه داشت و به عبارتی با برخی از ناآرامی ها یا مشکلاتی که طرف‌های مختلف در پرونده سوریه ایجاد می کردند به سرعت ایشان احساس ناامیدی می‌کرد. شخصیت عنان طوری بود که زیاد تاب و تحمل مناقشه با اعراب را نداشت، اخضر ابراهیمی چون خودش یک شخصیت عربی محسوب می‌شود و با ویژگی‌های روانی وتاریخی اعراب و زمینه های مربوط به مواضع کشورهای عربی نسبت به یکدیگر آشناست به نظر می‌رسد با توجه به این موارد و توانایی وتجربه اش در بحران های بین المللی، درچارچوب مسائل سوریه نیز از کوفی عنان جلوتر باشد.
در حال حاضر وضعیت منطقه بسیار پیچیده است و اصلا پیش‌بینی در رابطه با تحولات سوریه به راحتی امکان‌پذیر نیست، هر روز ما شاهد تحولات جدید هستیم به خصوص آن چه در صحنه میدانی در داخل سوریهمی گذرد. در حلب و اطراف دمشق هر روز مسائل جدیدی رخ می‌دهد . امروز بحث مربوط به گروه‌های مسلح و درگیری داخلی بین آنها یعنی بین ارتش آزاد و جریان‌های تندرو اسلامی که وارد سوریه شده اند حائز اهمیت است، اینها با پیوندهایی که با طرف‌های بیرونی دارند هرکدام پرونده خاص خود‌شان را پیش می‌برند و اینها همه به پیچیدگی قضایا در سوریه اضافه میکند و به نظر می‌رسد که امروز خیلی سریع بتوان نظر دقیقی در مورد نتایج ماموریت ابراهیمی ارائه داد. در هرحال وقتی سازمان ملل وارد پرونده سوریه می‌شود به طور طبیعی باید تحرکاتی را داشته باشد. در حال حاضر بحث سوریه هم فراتر از بحث جغرافیایی این کشور است و تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی را هم تحت تاثیر قرار داده است. نگاه بین‌المللی امروز در صحنه سوریه متوجه قدرت‌ها و کشورهای مهم منطقه است بنابراین این مسائل و مشکلات می‌طلبد که یک طرف مهم بین‌المللی وارد این مساله شود لذا انتخاب ایشان گرچه نتایجش قابل پیش‌بینی نیست و می تواند حاوی دستاوردهای ضعیف ویا قوی باشد اما به هرحال به عنوان یک گام به جلو باید آن را به حساب آورد. با توجه به اینکه ابراهیمی شناخت بیشتری از اعراب و روحیه آنها و همچنین عربستان سعودی دارد و تجاربی که در این حوزه داشته می‌تواند حاصل یک طرح موثر باشد، البته فکر می‌کنم ماموریت ایشان به درازا بینجامد و طرح وی برای آینده سوریه باشد شاید ایشان آن قدر منتظر بماند تا طرف‌های مقابل خسته شوند تا امکان پذیرش طرح وی ممکن شود. تحولات سوریه آنقدر پیچیده است که پیش‌بینی در این شرایط تنها به صورت حدس و گمان میسر است.
منبع : روزنامه مردم سالاری مورخ 21/6/1391
نظر شما