روسیه نیروگاه بوشهر را در گرو پرونده هسته‌ای قرار داده است

 آنچه که روز گذشته در مورد عدم تعهد روسیه در مورد انتقال سوخت و راه‌اندازی نیروگاه بوشهر در رسانه‌ها منعکس شد، خبری غیرقابل پیش‌بینی نبود و در واقع پیش از این با موضع‌گیری‌هایی که روسیه داشت مشخص بود که این عضو دارای حق وتوی شورای امنیت سازمان ملل راه‌اندازی و تأمین سوخت نیروگاه بوشهر را در گرو پرونده هسته‌ای قرار داده است.

هرچند که سیاستمداران ایران به روسیه به عنوان عضو غیرغربی شورای امنیت ملی می‌نگرند و انتظار تعامل بیشتر این کشور همسایه را داشتند، اما سیاست‌ها و مواضع اخیر روسیه نشان داد این کشور برای پایان دادن به مسئله هسته‌ای ایران به گونه‌ای که غربی ها می خواهد، با  آنان همراه خواهد شد و این مسئله بر تعهدات قبلی آن نیز تأثیر خواهد داشت.

برای شناخت سیاست روسیه در قبال ایران باید این نکته را در نظر داشت که روسیه بارها اعلام کرده است که اجازه نخواهد داد که قدرتی اتمی در جنوب این کشور شکل بگیرد. نگاه روسیه به ایران متفاوت از نگاه ایران به روسیه است. روسیه به ایران به عنوان کشوری در داخل آسیا می‌نگرد و در مناسبات با ایران، همسایه جنوبی خود را تنها یک کشور در عرصه بین‌الملل می‌بیند که مناسباتی بین‌المللی میان دو کشور برقرار است نه مناسباتی دوجانبه و ویژه.

این در حالی است که ایران ارتباط با روسیه را با نگاهی دیگر و گسترده‌تر دنبال می‌کند و انتظار دارد که روسیه منافع ملی ایران را در نظر بگیرد. از اینرو در واقع آنچه که از تفاوت رویکردهای دو کشور نسبت به هم شاهد هستیم به علت تفاوت نگاه‌ها در نوع ارتباط دو کشور است.

از سوی دیگر روسیه به‌طور طبیعی در ارتباط با ایران و کشورهای غربی به‌دنبال منافع خود است و آنچه که به نظر می‌رسد برای تأمین منافع خود بیشتر اهمیت دارد،  گرایش به سوی غرب است. مناسبات تجاری روسیه با ایران حدود دو میلیارد در سال است که نسبت صادرات ایران به روسیه در رابط با واردات از روسیه یک به ده است. 

روسیه که پیش از این در زمان ریاست جمهوری «پوتین» از اقتصاد سرمایه‌داری و سیاست باز استقبال نمی‌کرد، اکنون به نظر می‌رسد در مناسبات و برنامه های توسعه ای خود در دوره «مدودف» تجربه جدیدی را در سیاست‌های اقتصادی پیش رو دارد که چندان مورد علاقه طرفداران پوتین نیست، این کشور خود را ناگزیر به گسترش رابطه با غرب می بیند.

«مدودف» اخیراً در سخنانی از رویکرد کشورش به اقتصاد باز و نیاز به سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی سخن به میان آورده است و گفته است آنانی که کشور را بسوی یک کشور نظامی با اقتصاد متکی بر انرژی و صادرات مواد خام رهبری کرده اند، سبب عقب ماندگی شده اند و باید در ساختارهای کشور تغییراتی ایجاد و آن را بسوی یک کشور صنعتی هدایت کنیم. این موضع گگیری جدید  نشان می‌دهد این کشور اوراسیایی با گذراندن دوره اداره نظامی و امنیتی کشور، سعی دارد به سمت اقتصاد سرمایه‌داری و بازکردن فضای سیاسی پیش ‌رود و اکنون بیش از پیش در فکر جلب سرمایه‌گذاری غربی‌ها است. بنابراین طبیعی است که منافع خود را در نزدیکی مواضع خود با غرب ببیند و در این میان اظهار نظر مدویدف و هم آوایی با آمریکا و دیگر اعضای 1+5 مذاکره کننده در پرونده هسته‌ای ایران راه دیگری را در پیش رو دارند.

البته با بحران بین‌المللی اقتصاد و مشکلات دیگر، را می توان از جمله دلایل نزدیکی روسیه به غرب بشمار آورد.

تعلل روسیه در انجام تعهد نسبت به تحویل سامانه موشکی اس  300 به ایران، هم در چارچوب پرونده هسته ای و هم لغو استقرار سامانه سپر دفاع موشکی آمریکا در لهستان و سامانه راداری در چک را می توان در تصمیم گیری روسیه برای عدم انجام تعهدات یاد شده، مورد ملاحظه قرار داد. پس از انصراف امریکا از استقرار سپر دفاع موشکی، گویا توافقاتی در پشت پرده برای شرایط جدید صورت گرفته شده است. با وجود بازار مناسب برای کالاهای ایرانی در بازار روسیه، این کشور امکان صادرات کالا به ویژه مواد خوراکی فرآوری و  بسته بندی شده  را به ایران نداده است و مرزهای زمینی روسیه (بین جمهوری اذربایجان و داغستان) بر روی کامیونهای ایرانی همچنان بسته است، در حالی که کامیونهای ترکیه و آذربایجان  از این مرز استفاده می کنند. مقرارات سختی هم برای رفت و آمد کشتی های حامل کلای ایرانی به بنادر روسیه وضع شده است که مانع توسعه بیشتر روابط تجاری ایران با روسیه است. برای رفت و آمد بازرگانان ایرانی به مناطق روسیه همه راهها برای ایرانیان باید از طریق مسکو صورت گیرد و هیچ خط پروازی دیگری بین ایران و روسیه برقرار نشده است.

اینکه روسیه هیچ گاه نمی‌تواند همکار و متحد خوبی برای ایران باشد واقعیت جدیدی نیست که اکنون با بی‌توجهی به تعهدات آنها نمود پیدا کرده باشد، بلکه رویکرد این کشور در قبال ایران توام با بی‌توجهی به تعهدات بوده است.