علی لاریجانی: گفت وگوی سیاسی در ایران از مشی اخلاقی خارج شده است

علی لاریجانی، با اشاره به مذاکراتش با برخی از سیاست مداران در جهان اسلام، ادامه داد: گاهي کاملا حس می کنم که این ها، تفاوت ها و مبانی اندیشه شیعی را درک نکرده اند و مواردی کلی را از مسایل اسلامی می دانند و گاهی هم مخلوط سازی می کنند. البته در برخی از موارد نیز از اختلافات بین شیعه و سنی استقبال می کنند و در راستای رسیدن به مقاصد سیاسی خودشان از آن سود می برند، وگرنه نمی دانند که این دو مقوله چیست؛ بنابراین یک ضرورت وجود دارد مبنی بر این که تفکر شیعه را با همان نظم و منطق خودش، معرفی کنیم.

لاریجانی با بیان اینکه «یادم هست اوایل انقلاب، مرحوم علامه طباطبایی در مصاحبه ای، فرمودند یکی از کارهای مهم این است که اندیشه و تفکر شیعی را به غرب، معرفی کنید» با اظهار تاسف، ادامه می دهد: متاسفانه ما هم گرفتار شدیم، گرفتار مسایلی از قبیل جنگ و البته شاید هم قصوری وجود داشته که نتوانستیم تفکر شیعی را به شکل جامع، معرفی کنیم. ما اگر تفکر شیعه را به عنوان یک فکر ریشه دار که از صدر اسلام آغاز شده و مبانی فکری داشته، معرفی کنیم، کار بسیار پسندیده ای انجام داده ایم.

گزيده سخنان رئيس قوه مقننه را در گفت​وگو با شفقنا در ادامه مطالعه فرماييد:

·         مقوله عدالت به عنوان یکی از مبانی تفکر شیعی است. شیعیان به این مقوله چه در نظام فردی، چه در نظام خانواده و چه در نظامات اجتماعی به عنوان یک رکن نگاه می کنند. یعنی نظام اجتماعی که در تفکر شیعه وجود دارد، حتی در همین فلسفه سیاستی هم که علمای شیعه نوشتند همواره مقوله عدالت، مقوله اصلی بوده است. شاید به همین خاطر است که به ما، عدلیه می گویند.

·         زمانی من با آقای "سولانا" مذاکره می کردم و به این نتیجه رسیدم که باید با ایشان درمورد شیعه صحبت کنم تا به یک درکی از ما دست پیدا کنند. ایشان هم ابراز علاقه کردند اما کتاب مناسبی وجود نداشت. به نظر من باید برای معرفی شیعه به افراد و سیاست مداران جوامع دیگر، از کتبی استفاده شود که در آن ها چندان از اصطلاحات و کلمات سخت، استفاده نشده باشد.

·         مرحوم مطهری نکته ای را ایراد می کردند که به نظر من بسیار جالب است؛ "یکی از عللی که حکومت ها و دولت ها دچار انحطاط می شوند همیشه این نیست که تمامی افکارشان اشتباه بوده است؛ گاهی تمرکزشان بر روی یک ارزش است و این سبب می شود که سایر ارزش های دیگر را نبینند که خود این موضوع امکان دارد به اندیشه و تفکری، آسیب بزند." بنابراین تعادل در تفکر شیعه بسیار مهم است تا تمامی ارزش ها با همدیگر رشد کنند. شما در تئوری انسان کامل از منظر شیعه هم می بینید که ارزش ها با هم رشد می کنند. کما این که در تئوری اجتماعی آن هم به همین شکل است.

·         روشن است، تفکر شیعی مساوی با رفتار افراد نیست، افراد را دارای ظرفیت های متفاوتی می داند که به میزان تربیت نفسانی شان، می توانند نماینده تفکری باشند. تردیدی نیست که در جامعه ما، چه دربین مسوولان و چه در بین مردم، نواقصی وجود دارد و روشن است که در ایران، گفت و گو سیاسی از آن مشی اخلاقی که باید داشته باشد، خارج شده است تا جایی که حتی گاهی به صورت تخریب در می آید و این معضل نه تنها غیر شیعی که غیر اسلامی هم هست و با کلیت تفکر اسلامی، مغایرت دارد. حال اگر یک جامعه ای دچار پریشانی و پرخاشگری در تفکر سیاسی شود، چندین ضرر به همراه دارد. البته ما از این آسیب ها در حوزه اجتماع هم داریم که نمونه آن هم رعایت نکردن قوانین و مقررات راهنمایی و رانندگی یا ستیز با طبیعت است. آن هم در حالی که بسیاری از جلوه های حق تعالی در طبیعت نمود پیدا می کند. بنابراین یک جلوه مقدس هم دارد و ما نباید تخریبش کنیم لذا تربیت مان صحیح نیست. هرچند برخی جوامع برروی این مسایل کار کردند که موفق هم بوده اند.

·          گاهی سیاست مداران، با بردباری بیشتری رفتار می کنند و گاهی هم ناشکیبا هستند که خب این به سلایق و ظرفیت افراد باز می گردد اما در کل دو مقوله وجود دارد که یکی ارائه تفکر مکتبی است و دیگر، آسیب شناسی وضع موجود در جوامعی که شیعیان در آن ها زندگی می کنند.

 

·          در این که حکومت و مردم از هم تاثیر می گیرند، هیچ تردیدی نیست. ما باید قبول داشته باشیم که ضمن تاثیر آموزش و رسانه ها بر رفتار مردم، گروه های مرجع نیز در هر کشوری، تاثیراتی بر رفتار عموم مردم جامعه دارند. در ایران، گروه مرجع را سیاست مداران، علما، شخصیت های اجتماعی و مراجع تشکیل می دهند. البته آموزش هم بسیار تاثیر گذار است. دنیای امروز ثابت کرده است که بسیاری از شاخصه های مثبت اخلاقی از طریق آموزش شکل می گیرد. حتی یک زمانی می گفتند، هنر بیشتر جنبه ذوقی دارد، دیگر امروزه صرفا این گونه نیست بلکه جنبه اکتسابی هنر هم بسیار زیاد است؛ مثلا در غرب، رویکرد زیبا شناختی را از کودکی آموزش می دهند لذا افراد بزرگ که می شوند، یک رابطه نزدیک تری با هنر برقرار می کنند. حجم کتاب های رمانی که در غرب می خوانند وقتی با کشور ما مقایسه می کنید، می بینید که چه فاصله زیادی وجود دارد چرا که در سنت ما مطالعه ضعیف است یعنی رویکرد زیبا شناختی را آموزش نمی دهیم. می خواهم از این مثال استفاده کنم و بگویم که خیلی از پایه های این نقشه اخلاق اجتماعی ما باید در آموزش شکل بگیرد.

·         در جامعه ما یک مقدار دوز سیاست بر آموزش های اجتماعی غلبه پیدا کرده است.البته جامعه ما چون بعد از انقلاب پر تحرک بوده و درگیر مسایلی چون جنگ بوده است و هر روز برای آن ماجرایی درست کردند، ذهن ها متفرق شده به مشکلات و آن طور که باید و شاید به یک سری مسایل نپرداختیم. در ضمن، خودمان باید بدانیم که پایه های رفتار صحیح سیاسی در گرو فربه شدن فرهنگ شخصیت های سیاسی است. هر چه فرهنگ دینی افراد جامعه ما، عمیق تر و غنی تر شود، رفتار سیاسی آن ها نیز نظامندتر می شود لذا باید به این موضوع توجه کرد که اهمیت آموزش بسیار بیشتر است تا تاثیرات افراد. البته آن ها هم تاثیر دارند، منتها نه به اندازه آموزش.

·         باید به این نکته توجه داشته باشیم، تعارضاتی که امروزه درست می کنند برای ایجاد یک نوع تفرقه میان امت اسلامی است. متاسفانه یک عده ای هم در این زمینه، آلت فعل می شوند و به این اختلاف دامن می زنند. من فکر می کنم امروزه، دو مساله در جهان اسلام، خیلی اهمیت دارد. یکی استراتژی غرب است برای این که امت اسلامی را به عنوان یک طبقه دسته دوم – سوم در نظر بگیرد و مانعی بر پیشرفت آن باشد و یک مساله دیگر این چالش هایی است که در درون بر اساس جهالت شکل می گیرد. این افراطیون می آیند و به جای این که اراده ها را معطوف به دشمن اصلی کنند، داخل را دچار چالش می کنند لذا به این دو موضوع باید توجه بسیار داشت.

·         متفکرین شیعه می توانند این فضا را آرام کنند. استراتژی شیعیان با دیگران ، نه چالشی، بلکه بر پایه یک نوع هم زیستی مسالمت آمیز است. به عنوان نمونه، اگر ما به جهاد اعتقاد داریم، جهاد یک سری ملاک هایی دارد و این نیست که برادرکشی کنی و نامش را جهاد بگذاری. این یک نوع حماقت است که به جای درهای بهشت، درهای جهنم به رویت باز می شود. جهاد برای این است که وقتی عده ای مظلوم واقع می شوند باید از آن ها دفاع کرد؛ بنابراین بسیار باید مراقب بود که دفاع از شیعه طوری مطرح نشود که خودش چالشی نو به وجود آورد.

/172929