قاچاق سوخت یک معضل دیرینه

معضل قاچاق سوخت اتفاق یک و یا دو سال اخیر در کشور و در حوزه نفت و گاز کشور نبوده و نیست. دیر زمانی است که معضل قاچاق سوخت در کشور وجود دارد .

این معضل نیز به دلیل تثبیت نرخ حامل‌های انرژی برای مدت طولانی درکشور به وجود آمد و با افزایش نرخ ارز در کشور طی ماه‌های گذشته معضل قاچاق نیز در حوزه سوخت شدت گرفت .

نکته قابل تامل دیگر آن است که در ایران مرزهای باز و غیر قابل کنترلی وجود دارد و از طرفی با وجود بررسی‌های بسیار برای اشتغالزایی مرز نشینان اما هنوز آنها اشتغال ثابتی ندارند و به ناچار از فرصت‌هایی که تفاوت قیمت حامل‌های انرژی در مرزها به وجود می‌آورد استفاده کرده و از پرداختن به قاچاق در حوزه سوخت برای امرار معاش خود استفاده می‌کنند.

البته برخلاف آنچه تصور می‌شود، مرز نشینان یک بخش کوچکی از قاچاقچیان سوخت در کشور هستند چرا که به دلیل سودآور بودن این بخش ، در این حوزه افرادی هستند که با داشتن امکانات و ارتباطاتی که با خارج از مرزها دارند و با استفاده از رانت‌هایی که در اختیارشان قرار می‌گیرد، دست به قاچاق سوخت می‌زنند.

این اتفاق به دلیل غیر واقعی بودن قیمت سوخت به وجود آمده است. از سویی، در فاز اول اجرای هدفمندی یارانه‌‌ها بخصوص در بخش حامل‌های انرژی و تا قبل از آنکه نرخ ارز در کشور با نوسان مواجه شود تا حد بسیار زیادی میزان قاچاق سوخت در کشور کاهش یافته بود.

این اتفاق نیز به دلیل کم شدن تفاوت قیمت سوخت در کشور و در مرزها رخ داد. اما از سوی دیگر با توقف اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها و نیز بالا رفتن نرخ ارز دوباره قیمت حامل‌های انرژی به گونه‌ای شد که سودآوری لازم برای قاچاقچیان سوخت را در برداشته باشد و به همین دلیل نیز بار دیگر قاچاق سوخت از کشور شدت گرفت .

بنابر این در شرایط فعلی که نوسانات نرخ ارز همچنان ادامه دارد و هدفمندی یارانه‌ها نیز در ابهام قرار گرفته است نمی‌توان راهکار کلی برای پیشگیری از قاچاق سوخت ارائه داد، زیرا یکی از راهکارها اصلاح قیمت‌های حامل‌های انرژی است که حتی اگر این اصلاح انجام شود با بالا رفتن نرخ ارز همه چیز به حالت قبل باز خواهد گشت. تنها باید نظارت بر زنجیره توزیع سوخت در کشور بیشتر شود.
*نایب رییس اتاق بازرگانی ایران

3939