خودزنی سینماگران، فاصله ها را بیشتر می کند

فیلم اخیر ایشان را ندیده ام و اصولا از پس از تماشای اولین سریال تلویزیونی ای که آقای جیرانی چند سال قبل ساختند، دیگرعلاقه ای به تماشای آثار ایشان ندارم. سریالی تحت عنوان "مرگ تدریجی یک رویا" که در کمال ناشی گری به نقد روشنفکر و روشنفکری پرداخته بود. داستان سریال به زنی نویسنده می پرداخت که پس از انتشار رمانش، شهرتی عجیب پیدا می کند(!) و در ادامه قید شوهر و بچه و مملکتش را می زند و به دنبال سراب شهرت و افتخار راهی ترکیه می شود و ...

استاد جیرانی در این سریال، از روشنفکر و دوستان وی، موجوداتی مشروب خوار، معتاد، هرزه، بی مسئولیت، بی وجدان، فاقد ذره ای عاطفه و حس انسانی و در نهایت شمایلی کج و معوج از تمام آنچه که یک انسان را از دایره انسانیت خارج می کند، می سازد. آشی که ایشان در آن مقطع زمانی پختند آنقدر شور بود که صدای روزنامه جام جم هم درآمد و نقدی بر سریال منتشر کرد. در بخشی از آن نقد آمده است :" فريدون جيراني در سريال خود دنيايي را خلق كرده كه فضاي كلي آن با جامعه ما فاصله‌اي طولاني دارد. براي افرادي كه با شرايط ادبي جامعه ايران آشنا باشند، شخصيتي مانند مارال كه با چاپ يك كتاب به شهرت و محبوبيتي عظيم مي‌رسد و اين مساله زندگي او را تحت تاثير قرار مي‌دهد، غيرواقعي و خنده‌دار است."

جالب این جاست که در آن زمان کسی نسبت به نمایش مشروب خواری این روشنفکران – آن هم از رسانه تلویزیون – معترض نشد. ظاهرا جمع روشنفکران موجود در آن سریال با روشنفکران حاضر در فیلم اخیر ایشان کمی متفاوت بودند!

جریان نمایش کاستی های اخلاقی و فرهنگی قشر روشنفکر – آن هم به صورت غلوآمیز آن – در سینما نیز دنبال شد. اصغر فرهادی با درباره الی و جدایی نادر از سیمین و کمی بعدتر فیلم سعادت آباد که برای اولین بار می شد در سینمای ایران پس از انقلاب، تصاویری تازه را شاهد بود! بازهم تصاویری چرک و ظالمانه از روشنفکر: روشنفکر دروغگو، روشنفکر بی مسئولیت و خیانتکار،روشنفکر کلاهبردار و روشنفکر بی درد و بی دغدغه.

وقتی سینماگر ما به عنوان نماینده طبقه الیت و روشنفکر جامعه، اینچنین به طبقه خود می تازد و آن را ظالمانه و یک طرفه دستخوش نقدی قصاب مابانه می سازد، از دیگران چه توقعی می توان داشت؟!

بله جناب جیرانی ... شما روشنفکر نیستید. اما اجازه دهید به عنوان یکی از اعضای طبقه فرهنگی و روشنفکر این مملکت  که خواه نا خواه در آن قرار گرفته اید به شما بگویم، ادای روشنفکری، تنها فیلم ساختن برای پخش در آن سوی آبها نیست. بسیارند هنرمندانی که با شعار مسئولیت و تعهد اجتماعی و ... بیشترین ادای روشنفکری را از خود به نمایش می گذارند.

اما ... شکسپیر می گوید: "هنرمند (روشنفکر) وجدان بیدار جامعه است". روشنفکر واقعی همان کسی است که مدام در حال درد کشیدن است. رنج می برد و رنج های انسانی را به زیباترین شکل ممکن به نمایش می گذارد. روشنفکر قضاوت نمی کند. روشنفکر توهین نمی کند. روشنفکر به تمام آراء، عقاید و سنت ها احترام می گذارد. روشنفکر عادلانه و صادقانه رفتار می کند و روشنفکر روح جامعه دردمند است. فرموده اید روشنفکر نیستید. پس فیلم نسازید. فیلمسازی و هنر، بخشی از کنش روشنفکری است. هنر، ابزار روشنفکری برای بیان آرمان ها و ایده آل های بشری است. یا اگر روشنفکران را هدف و دستمایه فیلمنامه های خود قرار می دهید، قدری عادلانه تر، عمیق تر و با بینشی کامل تر به آن ها بپردازید. بی شک تنها روشنفکران و هنرمندانند که می توانند تلقی و برداشت عمومی از روشنفکر و روشنفکری را تغییر دهند و به این سوء تفاهم و عداوت تاریخی با روشنفکر واقعی پایان بخشند.