اکبر نبوی حرف‌هایش را با این جملات تمام می‌کند: «این روایت من است از ماجرای «فیلم یک خانواده محترم» که برایتان گفتم.» آن هم پس از مدت‌ها سکوت خود خواسته و پرهیز از ورود به ماجراهای فیلمی که تاکید دارد،سازنده آن فرزند معنوی او بوده است.
ماجراهای فیلم «یک خانواده محترم» از زمانی آغاز شد که این فیلم در جشنواره کن به نمایش گذاشته شد و با انتقادهای بسیاری در داخل کشور مواجه شد.
کارگردان این فیلم مسعود بخشی است و تهیه کننده آن محمد آفریده. این فیلم با سرمایه سیما فیلم تولید شده‌است.
اکبر نبوی که از او به عنوان مشاور یا ناظر کیفی این فیلم نام برده می‌شود، داشتن هرگونه سمتی در تولید این فیلم را رد می‌کند و می‌گوید که من هیچ مسئولیت قانونی در این پروژه نداشته‌ام و برخلاف موضوعاتی که مطرح شده «نه مشاور کارگردان بوده‌ام و نه ناظر کیفی فیلم.»
ارتباط او با این فیلم به گفته خودش ارتباطی بوده که ناشی از دوستی و رفاقت با مسعود بخشی است:« مسعود از سال 1364شاگرد من بود، و من همیشه از او به عنوان یکی از جوانان آینده‌دار سینمای ایران نام می‌بردم. او هم معمولا در مورد مسائل مختلف با من مشورت می‌کرد.»
نبوی که دبیر شورای راهبردی «سیما فیلم» است، در مورد نحوه تولید این پروژه در سیما فیلم هم گفت که «آقای حسن اسلامیمهر رئیس سیما شناخت کاملی از مسعود بخشی داشت و البته من هم او را تشویق کردم که با بخشی کار کند.»
به گفته این مستند ساز، البته 80 درصد از اعتماد اسلامی مهر به بخشی ناشی از اعتمادی است که به او (نبوی) داشته است.
با این حال، او هم از نتیجه کار راضی نیست و می گوید که فیلم «یک خانواده محترم» به خاطر حدود 10 سکانسی که در آن وجود دارد، فیلم خیلی بدی است.
نبوی به واسطه نوع ارتباطش با بخشی از سال‌ها قبل و حتی زمانی که بخشی روی قصه اولیه این فیلمنامه کار می‌کرده، در جریان کار بوده است. او به یاد می‌آورد که در سفری به ایتالیا برای ساخت یک مستند، بخشی داستان را در هواپیما برای او تعریف کرده است: «من هم هر وقت صحبت می‌شد به عنوان یک دوست یا یک معلم و همکار نظرات خودم را در مورد این قصه می‌گفتم.»
این نویسنده و منتقد با یادآوری این مساله که از آذر ماه سال 1390 دیگر در جریان تولید فیلم و مراحل مختلف آن نبوده می‌گوید: «یک روز آقای محمد آفریده تهیه کننده فیلم با من تماس گرفت و گفت که فیلم در مرحله راف کات است و از من خواست که آن را ببینم. با هم قرار گذاشتیم و یک شب در دفتر آفریده به همراه او و بخشی فیلم را که حدود 120 دقیقه بود، دیدیم.»
نبوی پس از دیدن این نسخه متوجه می‌شود، هیچ کدام از مواردی که در زمان نگارش فیلمنامه با بخشی در مورد آن صحبت کرده لحاظ نشده‌است؛« قرار بود شخصیت مادر فیلم به نوعی نماینده مام وطن باشد که در فیلم این گونه نبود، از طرف دیگر، شخصیت آرش هم قرار بود که به نوعی ادامه شخصیت برادر شهیدش باشد.»
به گفته این نویسنده و منتقد سینما، شخصیت زهره در فیلم هم قرار بوده زنی فعال و اجتماعی باشد نه یک زن وسواسی. هدی دختر زهره هم قرار بود، دختر فعال و شاعری باشد که به نوعی ادامه شخصیت مادر فیلم باشد.
نبوی می‌گوید: «در آخرین صحبت‌هایی که با بخشی داشتم، او مثنوی را که من برای بچه‌های جنگ سروده بودم، گرفت و قرار بود این مثنوی را هدی به عنوان یکی از سروده‌هایش در فیلم بخواند.»
آرش به عنوان برادر شهید و استادی که از فرانسه به ایران آمده، هم قرار بوده در دانشگاه در مورد پایداری رزمندگان در 8 سال دفاع مقدس صحبت کند و جزوه‌ای هم که به دانشجویان می‌دهد با همین موضوع باشد.
نبوی در مورد اتفاقاتی که در جلسه دیدن فیلم در دفتر آفریده رخ داده ، هم می‌گوید: «از آنجایی که فرزند معنوی من این فیلم را ساخته بود، طبیعی بود که ابتدا خدا قوت بگویم. بعد هم از بخشی پرسیدم که چرا اتفاقاتی که در مورد آن صحبت شده، در فیلم نیامده، که او هم پاسخ داد فکر می کردم شعاری می‌شود.»
نبوی خاطرنشان می‌کند که در آن جلسه به مسعود بخشی گفته که باید سکانس‌هایی از فیلم حذف شود، او حتی پیشنهاد داده که گروه تولید می‌تواند دوباره پلان یا سکانس‌هایی را فیلمبرداری و به نسخه نهایی اضافه کند.
قرار می‌شود، بخشی نسخه نهایی را با مد نظر قرار دادن صحبت‌های نبوی آماده کند و برای بازبینی به سیما فیلم بدهد.
مواردی که نبوی در مورد آن‌ها صحبت کرده سکانسها یا پلان‌های بحث برانگیز فیلم است. او می گوید:« به بخشی گفتم در فیلمنامه قرار بود وقتی آرش ربوده می‌شود، این تصور بوجود بیاید که این کار از سوی حامد و عوامل او صورت گرفته اما در فیلم به نظر می‌رسد که اطلاعات این کار را انجام داده است.»
مورد دیگر این بوده که آرش پس از ربوده شدن، به انبار برده شود، اما در فیلم او در زندان و سلول نگهداری می‌شود و میزانس نهایی که در آن از آرش امضاء گرفته می‌شود، میزانس بازجویی است.
تغییر شخصیت، زهره، هدی و آرش، سکانس پایانی فیلم، حجم زیاد استفاده از نوحه‌های آهنگران، درست استفاده نکردن از سخنرانی امام (ره)، صحنه شکنجه گربه و...هم از دیگر مواردی بوده که نبوی آن‌ها را گوشزد می‌کند. بخشی هم می‌پذیرد و قرار می‌شود که اصلاحاتی در فیلم صورت بگیرد.
نبوی بعد از این ماجرا به مسئولان سیما فیلم هم زنگ می‌زند و شرح ماوقع را می‌گوید.
به گفته این مستند ساز، آفریده زمانی که می‌خواهد فیلم را به مسئولان سیما فیلم پس از اصلاح نشان دهد، به او هم زنگ می‌زند و می‌گوید قرار است، فیلم را در دفتر آقای رحیم‌زاده مدیر معارف و دفاع مقدس سیما فیلم ببینیم، اما او نمی‌تواند، در این جلسه حاضر شود؛« دیگر کسی با من تماس نگرفت تا اردیبهشت سال 91 که آقای آفریده به من زنگ زد و گفت که دارند بچه‌ات را می‌زنند. من هم به او گفتم که اگر اصلاحات را انجام داده باشید که مشکلی نیست. بعد هم از او خواستم که فیلم را برای من بفرستد.»
نبوی بعد از دیدن فیلم متوجه می‌شود که هیچکدام از اصلاحات انجام نشده‌است:« به شدت عصبانی شدم و با آقای آفریده تماس گرفتم . او همه چیز را متوجه بخشی کرد و من هم گفتم که شما به عنوان تهیه کننده باید از کار نگهبانی می‌کردید.»
این مسائل همزمان با اعلام پذیرفته شدن این فیلم در جشنواره کن بوده ، نبوی می‌گوید: «من از آفریده خواستم که فیلم را به کن نفرستد، او هم در پاسخ گفت که دست من نیست و فیلم تهیه کننده خارجی هم دارد.»
طبق قرادادی که آفریده با سیما فیلم به عنوان تهیه کننده داشته، شراکت آن ها 50-50 بوده و آفریده که مالک و سرمایه گذار 50 درصد فیلم بوده، با یک پخش کننده فرانسوی قرارداد می‌بندد.
طبق روایت نبوی، «آفریده می‌گوید که شما با آقای بخشی صحبت کن و نبوی هم پاسخ می‌دهد که شما تهیه‌کننده‌‌ای و بخشی در فرانسه مشغول کار است و من نمی‌خواهم ذهن او را به هم بریزم، به همین خاطر خود شما با ایشان صحبت کنید.»
بخشی اما حدود 20 دقیقه بعد به نبوی زنگ می‌زند و از او می‌پرسد که چرا اصلاحات را انجام نداده‌است؟ « بخشی به من گفت که آقای آفریده گفته‌اند حساسیت آقای نبوی زیاد است.»
او گفت که متاسفانه شنیده که همان نسخه در جشنواره کن نمایش داده شده و تا امروز هم هرچه از آقای آفریده خواسته تا نسخه کن را برایش بفرستد، او این کار را نکرده‌است.
نبوی معتقد است که بخشی حق استاد شاگردی و رفاقت طولانی مدتش با او را رعایت نکرده و به همین خاطر امروز به شدت از دست او ناراحت است و گلایه دارد؛«حسم این است که مسعود را عده‌ای دوره کردند و به او مشاوره غلط دادند و حساسیت‌های او را کم کردند.»
ماجرای این فیلم پس از اکران در کن رسانه‌ای شد و در داخل کشور بازتاب‌های زیادی داشت. نبوی می‌گوید:« پس از این اتفاق که ماجرا رسانه‌ای شد، برخی از افراد و رسانه‌ها فکر کردند که کشفی را انجام داده‌اند و مخفی کاری صورت گرفته، در حالی که سیما فیلم اردیبهشت ماه قرار داد را فسخ کرده است.»
گویا طبق قرارداد‌های سیما فیلم، پس از گذشت 15 روز و انجام نشدن اصلاحات مد نظر ، این سازمان می‌تواند قرار داد را فسخ کند.
او در مورد تهیه کننده خارجی هم می‌گوید:« به نظر من آقای آفریده باید سیما فیلم را در جریان مشارکت خارجی برای تهیه فیلم می‌گذاشت و نظر سیما فیلم را می‌پرسید.»
او با اشاره به نسخه‌ای که مجددا تدوین شده و در آن سکانس‌های مشکل دار حذف شده‌است، گفت که این نسخه مشکل زیادی ندارد، اما باز هم برای نمایش در خارج از کشور مناسب نیست، چون ما نباید لباس‌های چرک خودمان را مقابل دیگران بشوئیم.»
البته نبوی تاکید کرد که با ساخت فیلم‌های اجتماعی که نگاه تلخی دارند، مخالف نیست و اتفاقا این فیلم‌ها باید ساخته و در داخل کشور اکران شوند تا در مورد مسائل بحث شود و مشکلاتی اگر هست مرتفع شود.
نبوی معتقد است اگر این فیلم در کن اکران نمی‌شد، مثل برخی از فیلم‌هایی که تاکنون در نهاد‌های مختلف تولید شده‌اند، بایگانی می‌شد و اتفاقی هم نمی‌افتاد.
او پیشنهاد می‌دهد که قراردادها در مورد پروژه‌های حساس از این به بعد باید طبق عرف تجارت 51 به 41 درصد بسته شوند تا طرف سرمایه‌گذار هر زمان که خواست بتواند اعمال نظر کند.
او معتقد است که فیلم بخشی در روایت اول قرار بوده که در تقبیح حرام خواری باشد و طبق نگاه قرآنی معطوف به ماجرای برادر کشی باشد که ریشه در داستان هابیل و قابیل دارد. اما در فیلم این اتفاق نیفتادهاست.»
نبوی البته منتقد نظرات غیر کارشناسانه در مورد این فیلم و روند تولید آن هم هست، او می‌گوید:« استعفای اسلامی و قانع نشدن به استعفای رحیمیان از آن جمله است. کارنامه سیمافیلم مقبول است و فیلم هم بر پایه اعتمادی ساخته شده که اصولا بدون آن نمی‌شود کاری انجام داد. درخواست استعفای اسلامی مهر مثل این است که از نمایندگانی که به یک وزیر رای اعتماد می‌دهند بخواهیم که به دلیل عملکرد بد وزیر استعفاء دهند، در حالی که نماینده‌ها به وزیر رای اعتماد می‌دهند و بعد هم اگر عملکرد او خوب نبود، به او تذکر می‌دهند و در نهایت او را استیضاح می کنند.»
نبوی تاکید کرد که اعتماد کردن به هنرمندان یکی از اصول انجام کار فرهنگی است و در مقابل هنرمندان هم نباید از این اعتماد سوء استفاده کنند.
5757
نظر شما