مهم‌ترین خطر تاریخ‌نگاری اسلامی

این استاد دانشگاه تهران نوشته است: «یکی از مهم‌ترین خطراتی که تاریخ‌نگاری اسلامی را تهدید می‌کند اگر نگوییم مهم‌ترین، داستانی شدن نقلهای تاریخی است. این امر، یکی از مصادیق تحریف تاریخ است و اهمیت آن هم درست از همین جاست. این که تاریخ، داستانی و طبعا جذاب شود، شاید برای عالم هنر جالب باشد، اما برای تاریخ بسیار زیان‌بار است، چرا که زیان آن به دلیل تأثیر عمیقی که بر جان مردم می‌گذارد، قابل جبران نیست.»
جعفریان در بخشی از مطلب خود می‌نویسد:
«باید تأکید کرد که چنین روشی از دیرباز وجود داشته و اختصاص به تاریخ نویسی در دنیای اسلام ندارد؛ چنان که مربوط به دوران صدر اسلام نیست، بلکه در ادوار بعدی هم این روش وجود داشته است. علت فراگیری آن در اداوار مختلف، همان طور که گذشت، تمایل عمومی مردم به این قبیل تاریخ نویسی است که آن را جذاب می‌کند. به علاوه، کسانی که قصد القای افکار واندیشه‌‌ها و ارزشهای خاصی را دارند، در قالب داستانی کردن تاریخ، بهتر می‌توانند مطالب خود را بیان کنند.»
این پژوهشگر تاریخ اسلام در ادامه مطلب خود نوشته است:
«وقتی تاریخ، داستانی می‌شود، راه برای افزودن تعابیر و اندیشه هایی که مخلوق داستان نویس است، فراهم می‌گردد. این رویه تا دوره‌های بعد هم از صفویه تا روزگار ما ادامه یافته است. برخی از کتابهایی که تحت عنوان «عالم آرای» برای شاه اسماعیل و شاه طهماسب نوشته ‌شده کاملا رنگ داستانی ـ تاریخ دارد. درباره تاریخ دوره پهلوی هم آثاری داستانی از برخی از زنان و رجال پهلوی و رویدادهای آن عصر توسط کسانی مانند محمود طلوعی و معتضد و افراسیابی و دیگران نوشته شده که ادامه همان ادبیات است. البته در این زمینه، هیچ کس به پای ذبیح الله منصوری نمی‌رسد، گرچه نوشته‌های بسیار بسیار از تاریخ دور بلکه هیچ قرابت و نسبتی با تاریخ ندارد. بدین ترتیب شاهدیم که زوایای این بحث تا چه اندازه است.»
برای خواندن متن کامل این مطلب، لطفا اینجا را کلیک کنید.