مریم صدرالادبایی – زهرا تالانی:در این تحقیق به آمارهای جالبی بر می خوریم مثلا اینکه خانواده ها در مناطق دو،سه،5 و 6 با بیش از 85 درصد فریز دارند و کمترین میزان در منطقه 17 با 57 درصد و مناطق 19، 16، 15 و 20 با میزان 64 درصد دیده می شود.
این پژوهش زیر نظر اداره سلامت شهرداری و توسط محمد مهدی گلمکانی مدیر کل سلامت شهرداری انجام شده است.در همین زمینه او مهمان کافه خبر شد و به سوالات ما پاسخ داد:
چند وقت پیش اداره سلامت شهرداری کتاب "سنجش عدالت در شهر تهران "را منتشر کرد.با چه معیارهای می خواستید عدالت در شهر تهران را اندازه گیری کنید؟
مطابق ماموریتهای جدید شهرداری تهران،سنجش عدالت در سلامت از راهبردهای اصلی اداره سلامت قرار گرفته است.سنجش عدالت در شهر مورد تصویب شورای شهر نیز هست.از نظر اسلامی،اساس حکومت برای برقراری تحقق عدالت است.نشانه های دین جز در بستر عدالت ظهور نمی کند و حدود الهی در سایه عدالتی فراگیر به درستی به اجرا در می آید.از طرفی سلامت به مفهوم جامع آن در برگیرنده ارکان زندگی است و بنابراین پرداختن به سلامت نیازمند آگاهی از همه مسائلی است که به نوعی تاثیرگذار بر سلامت انسان و جامعه هستند.از این رو ما تصمیم گرفتیم برای بررسی سلامت و توزیع سنجشهای عدالت در میان جمعی تهران تحقیقی را با معیارهای جهانی انجام دهیم و سرانجام نتیجه آن هم منتشر شد.
معیارهای بین المللی سنجش عدالت چیست؟
ابزار سنجش عدالت با استفاده از مدلهای کمی و کیفی و همگرایی متخصصان با پوشش دادن 6 حیطه زیر ساخت و محیط فیزیکی،حیطه توسعه انسانی و اجتماعی،توسعه اقتصادی،حکمرانی،سلامت و حیطه تغذیه و مرکب از 65 شاخص تعریف و تدوین شده است.
پرسشنامه تلفیقی 42 شاخص را مدنظر قرار می دهد برای یک هزار خانوار به صورت تصادفی در مناطق تهران ارسال شد.در این مطالعه اطلاعات 22135 خانوار شامل 81418 نفر جمع آوری و تجزیه و تحلیل شد.
خلاصه شاخصهای سنجش عدالت در شهر تهران:
حیطه | عنوان شاخصها |
محیط فیزیکی | آب سالم حوادث زباله جامد دسترسی به وسیله نقلیه عومی دسترسی به بیمارستان |
اجتماعی | نرخ سواد خشونت مصرف دخانیات سلامت روان اعتیاد |
اقتصادی | هزینه های کمر شکن نرخ اشتغال نرخ سکونت در واحدهای مسکونی فقر شاخص رفاه اجتماعی |
سلامت | میزان مرگ مادران و کودکان زیر پنج سال زایمان سالم تغذیه کیفیت زندگی |
توزیع فراوانی وضعیت فعالیت افراد:
| تعداد پرسش شوندگان | درصد |
شاغل | 23063 | 30 |
بیکار جویای کار | 5353 | 7.1 |
دارای درآمد بدون کار | 475 | 0.6 |
محصل یا دانشجو | 19127 | 24.9 |
خانه دار | 20963 | 27.3 |
سایر | 1312 | 1.7 |
بازنشسته و مستمری بگیر | 6134 | 8 |
جمع | 86527 | 99.5 |
بی پاسخ | 365 | 0.5 |
آقای دکتر،این تحقیق چه کمکی کرد و به کدام نهادها ارسال شد؟
نتایج این پیمایش کمک می کند تا تصویر مناسب و واقع گرایانه ای از نابرابریها در مناطق تهران داشته باشند.منابع لازم و برنامه های کلی برای رفع کمبودها داشته باشند.همانطور که گفتم از نقطه نظر اسلامی اساس حکومت برای برقراری و تحقق عدالت است.عدالت مایه اصلاح امور جامعه است و برقراری عدالت در جامعه از هر نوع خدمت اجتماعی و دستگیری از فقرا و حتی ایثارگری است و باعث می شود .
برمی گردیم به سوالات شما در این تحقیق.یکی از شاخصهای شما برای بررسی عدالت، تعداد افراد خانوار به تعداد اتاق بود.این تحقیق به چه نتیجه ای رسید؟
بله.یکی از شاخصهای مورد نظر در سنجش عدالت،تعداد افراد خانوار به تعداد اتاق است که بین 2.1 تا 2 متغیر است. در این شاخص یک تا 3 و 5 تا 7 بهترین وضعیت و مناطق 15 تا19 بدترین وضعیت را دارند.البته در این شاخص اتاق باید حداقل 4 مترمربع و 2 متر ارتفاع باشد و حمام و آشپزخانه و انباری هم محاسبه نشدند.نمودار سرانه اتاق نشان می دهد که این شاخص به صورت نابرابر در مناطق تهران پراکنده شده است.
دیگر شاخص اتومبیل شخصی بود.به نظر می رسد تعداد کسانی که اتومبیل شخصی دارند زیاد باشد؟
اتومبیل شخصی شاخصی است که به عنوان شاخص اصلی دارایی برای نشان دادن اختلاف طبقاتی و سطح اقتصادی-اجتماعی مورد استفاده قرار می گیرد.در طرح سنجش عدالت از خانواده ها سوال شد که آیا خودرو دارند و از خودروشان برای کار و درآمدزایی استفاده می کنند ؟درصد خانواده های تهرانی که دارای حداقل یک خودرو بودند بین 23 تا 68 درصد در مناطق مختلف متغیر است و اختلاف قابل توجهی دارد.میانگین مالکیت خودروی شخصی در بین خانوارهای تهرانی حدود 43.6 درصد برآورده شده است که بیشترین آن در مناطق یک تا سه،پنج،شش و 22 و کمترین آن در مناطق 10 و 15 تا 18 دیده می شود.
در کتابی که شما منتشر کردید یکی از شاخصها فریزر است.آیا این ربطی به عدالت و سلامت دارد؟
در بررسیها خرید فریز به عنوان کالایی که تا حدی بیانگر قدرت خرید و توان مالی خانوار برای ذخیره مواد غذایی است مورد بررسی قرار گرفت که به خوبی تفاوت مناطق را نشان می داد و مقدار آن بین 57 درصد تا 91 درصد بین مناطق متفاوت بوده و بیشترین برخورداری در منطقه یک،با 91 درصد و مناطق دو،سه،5 و 6 با بیش از 85 درصد وجود دارد و کمترین میزان در منطقه 17 با 57 درصد و مناطق 19، 16، 15 و 20 با میزان 64 درصد دیده می شود.البته این شاخص مناسبی نیست چون به فرهنگ خرید کالا بستگی دارد اما در تهران این شاخص به خوبی اختلاف طبقاتی را نشان می دهد.
جالب است بدانید که دسترسی به حمام بهداشتی در منزل یکی از اساسی ترین شاخصهای رفاه اجتماعی در کشورهای در حال توسعه و کمتر توسعه یافته است.بررسی ما نشان می دهد که 10 درصد خانواده ها در جنوب تهران در مناطق 17،16،12 و 20 به حمام دسترسی ندارند.
در بررسی رایانه شخصی تفاوت فاحشی بین شمال و جنوب شهر وجود دارد؟
رایانه شخصی علاوه بر اینکه تفاوت طبقاتی را نشان می دهد نشان دهنده میزان توسعه ارتباطات و فرهنگ جامعه هم هست.در این پژوهش نیز اختلاف حدود 40 درصد بین مناطق نشانگر اختلاف بسیار معنی داری بین مناطق است تا جاییکه با آنکه میانگین دسترسی به کامپیوتر شخصی در منازل تهران 53 درصد با انحراف معیار 13 برآورده شده است.این رقم در مناطق یک تا سه و 5 و 6 بالای 70 درصد و در مناطق 15 تا 19 زیر 37 درصد است.
از بررسی این شاخصها یعنی اتاق شخصی،حمام، یارانه و ... چه نتیجه ای گرفتید؟
در یک جمع بندی نتیجه گرفتیم که با بهبود اقتصادی از مقدار سرانه اتاق کاسته شده و این نشان می دهد که در گروههای اقتصادی مرفه تر جمعیت کمتری به ازای هر اتاق وجود دارد.سرانه مساحت هم روندی افزایشی دارد.همچنین تنها 9 درصد خانوارهای فقیرترین گروه جامعه صاحب خودرو هستند و این در حالی است که نزدیک به 100 درصد افراد گروه ثروتمندان دارای حداقل یک خودرو هستند.از طرفی داشتن خودرو بیشتر در گروههای اقتصادی پایین جامعه مشاهده شده است.حدود 40 درصد خانوارهای طبقه اقتصادی فقیر جامعه صاحب خانه هستند اما 95 درصد ثروتمندان مالک خانه بوده اند.تنها 12 درصد فقیرتزین گروه جامعه کامپیوتر شخصی داشتند واین رقم در بین ثروتمندان 96 درصد بوده است. از خانوارها سوال شد که آیا دسترسی آب لوله کشی دارند؟یعنی حداقل یک شیر آب در واحد مسکونی دارند؟در اکثر مناطق صدرصد خانواده ها دسترسی به شیر آب مستقل در محل مسکونی خود داشتند و کمتر 15 خانوار در منطقه 17 دسترسی مستقل به آب لوله کشی نداشتند.
در کتاب شما عنوان شده که نسبت بیسوادی در مناطق 15،16،17 و 19 نزدیک به 7 برابر بیسوادی در مناطق یک،دو،سه،پنج،شش و 22 است؟
بله.ما متوجه شدیم که تا سال 1378 نسبت بیسوادی در زنان دو برابر مردان بوده است.کمترین میزان بیسوادی در گروه سنی 7 تا 14 سال و بیشترین بیسوادی در گروه سنی بالاتر از 60 سال است.
نمودار درصد بیسوادی در مناطق تهران:
یکی از مسائلی که در جامعه ما متاسفانه وجود دارد خشونتهای خانگی است که گویا در بررسی شما هم از جزو شاخصها بوده است.آیا مشخص است که در کدام منطقه این خشونتها بیشتر هستند؟
خشونت خانگی بنابر تعریف سازمان بهداشت جهانی الگویی از رفتار قهرآمیز عمدی در روابط انسانی نزدیک و معمولا درون خانگی است که در آن فرد با بکارگیری تهدید،ارعاب،کناره گیری،کنترل مالی ،استفاده فیزیکی،جنسی و گفتاری است.از میان 22135 خانوار مورد ارزیابی گرفته در این پیمایش تعداد 1493 خانوار به این پرسش پاسخ مثبت دادند.این تعداد خانواده شامل 6.75 درصد از خانوادرهای مورد بررسی است.منطقه یک،دو،سه ،17 و 22 با 3.97 درصد تا 5.13 درصد،5 منطقه دارای کمترین میزان خشونت خانگی و مناطق پنج،14،19،12 و 20 با 11.83 تا 9.48 درصد دارای بیشترین میزان خشونت خانگی بودند.اطلاعات نشان داد که 14.1 درصد در گروه سنی 15 سال،79.5 درصد در گروه سنی 15 تا 59 سال و 6.4 درصد در گروه سنی 60 سال و بالاتر قرار دارند.
در گزارشی که جدیدا از سوی سازمان ملل منتشر شده امید به زندگی در کشور ما افزایش داشته است.بررسی شما چه چیزی نشان می دهد؟
امید به زندگی در جمعیت شهر تهران به طور کلی 77.98 سال است که در زنان با مقدار 79.96 سال به طور معناداری بیش از مردان با مقدار 74.53 سال بود.
جدول امید به زندگی در مناطق تهران :
منطقه | جمعیت مورد مطالعه | تعداد مرگ | امید به زندگی |
شمال تهران | 12679 | 54 | 79.431 |
شرق تهران | 15979 | 68 | 81.637 |
غرب تهران | 12628 | 49 | 76.47 |
مرکز تهران | 13557 | 66 | 75.557 |
جنوب تهران | 26822 | 142 | 74.38 |
من وقتی کتاب سنجش عدالت را می خواندم متاسفانه متوجه شدم که از هر 4 کودک تهرانی،یک نفر در معرض دود است؟
بله،از خانواده ها سوال شد که آیا هیچ یک از اعضای خانواده سیگار ویا قلیان می کشند؟فرد سیگاری طبق تعریف سازمان جهانی بهداشت به کسی فته می شود که در طول عمر خود 100 نخ سیگار کشیده باشد و در زمان تحقیق هم سیگاری باشد و 5 بار قلیان کشیده باشد.
از بین 4394 کودک زیر 5 سال شناسایی شده که مشتمل بر 5.4 درصد کل جمعیت بودند،1089 نفر معادل 25 درصد در خانواده های سیگاری زندگی می کردند یعنی از هر 4 کودک تهرانی،یک نفر در معرض دود است.البته در مناطق برخوردار کوودکان کمتر در معرض هستند و در منطقه 16 حدود 36 درصد کودکان از دود سیگار رنج می برند.
درصد مردان سیگاری بالای 15 سال:
میزان زنان سیگاری در مناطق بالا هم بیشتر بود؟
میزان زنان سیگاری در مناطق برخوردار تا 5 برابر بیش از مناطق نابرخوردار است.این موضوع به خاطر فرهنگ و نوع آموزش خانواده ها است.
درصد زنان سیگاری بالای 15 سال
وضعیت بیکاری و اشتغال در شهر تهران چگونه است و چند درصد افراد با سواد هستند؟
متوسط بیکاری افراد 10 سال به بالا در این پژوهش حدود 7.5 درصد جمعیت فعال جویای کار برآورد می شود.این عدد در سرشماری سال 1385 شهر تهران که توسط مرکز آمار انجام شده است حدود 8.5 درصد برآورد شده است.
درکدام مناطق بیکاری بیشتر وجود دارد؟
مناطق مرکزی 9 تا 12 و جنوبی 17 و 16 بالاترین نرخ بیکاری را دارند اما نکته جالب توجه این است که آمار نرخ بالای بیکاری در منطقه 6 است.در این پژوهش نرخ بیکاری با تعریف بین اللملی نیز محاسبه شده است که عبارت است از افراد فعال جویای کار بالای 15 سال به نسبت افراد فعال جامعه.در این حالت میانگین نرخ 18.83 درصد است که مناطق سه،12 و 14 با حدود 14 درصد بهترین وضعیت و نه،16،17،21 و 22 با حدود 23 درصد بدترین وضعیت را دارند.
موضوع مهم دیگر در این پژوهش وضعیت سلامت مردم تهران است که اصلی ترین وظیفه شما در اداره سلامت هم همین است؟
بله.مطابق تعریف سازمان بهداشت جهانی،عدالت در مشارکت مالی بیانگر آن است که خانوارها سهم یکسانی از توان پرداخت خود را به هزینه های سلامت اختصاص دهند.شاخص عدالت در سلامت در کل شهر تهران 82 درصد است که شرایط عادلانه و مناسبی از توزیع بار هزینه های سلامت را نشان نمی دهد.
سهم هزینه های سلامت از توان پرداخت در مناطق 22 گانه
منطقه | سهم هزینه های سلامت از توان پرداخت |
1 | 0.10 |
2 | 0/20 |
3 | 0.17 |
4 | 0.10 |
5 | 0.16 |
6 | 0.20 |
7 | 0.18 |
8 | 0.14 |
9 | 0.13 |
10 | 0.21 |
11 | 0.17 |
12 | 0.19 |
13 | 0.24 |
14 | 0.19 |
15 | 0.37 |
16 | 0.21 |
17 | 0.18 |
18 | 0.21 |
19 | 0.14 |
20 | 0.19 |
21 | 0.18 |
22 | 0.16 |
همچنین وضعیت سلامت مردم نشان می دهد که شیوع اضاقه وزن در مناطق یک،7،13،14 و 21 بالاتر از 35 درصد و شیوع چاقی در مناطق دو،8،15،19 و 21 بالاتر از 25 درصد بود.
همچنین در مناطق دو،سه،6 و 22 که میانگین هزینه های خوراک خانوار در بالاترین حد است مصرف گروههای غذایی گوشت،لبنیات و میوه ها بالاترین مقدار است.
توزیع چاقی در مناطق مختلف تهران:
45232
نظر شما