بهناز شیربانی: فیلم سینمایی «دزد و نویسنده» در سال 1365 نخستین تجربه فیلمسازی کاظم معصومی بود.
او از ابتدای شروع فعالیتش در سینما ترجیح می‌داد علاوه بر کارگردانی، فیلمنامه آثارش نیز برگرفته از دغدغه‌های شخصی‌اش باشد. «راز کوکب»، «بادام‌های تلخ»، «طبل بزرگ زیر پای چپ» و... از جمله آثار این کارگردان در سینما هستند.
از آخرین باری که فیلمی از معصومی را روی پرده سینما دیدیم شش سال می‌گذرد. او بنا به برخی دلایل که یکی از آن‌ها شرایط نابسامان سینما است در این مدت سراغی از سینما نگرفت و سعی کرد با ساخت یک مجموعه تلویزیونی غیبتش را جبران کند.
سریال «مرد نقره‌ای» که آخرین قسمت آن شنبه شب از شبکه سه سیما پخش می‌شود، نخستین تجربه سریال‌سازی او است، سریالی که فیلمنامه آن را جابر قاسمعلی نوشته است.
«مرد نقره‌ای» درباره یک مرد سر‌شناس اصفهانی است که کارخانه فرش دارد. او کاندیدای شورای صنفی فرش فروشان می‌شود تا ریاست آن را به دست بگیرد. چند روز قبل از انتخابات توسط تلفن ناشنایس او را تهدید به انصراف می‌کنند. پسرش از این موضوع با خبر شده و نسبت به آن بدبین می‌شود و...
معصومی معتقد است قصه جذاب این سریال بهانه او برای ساخت آن بود، هر چند به قول خودش اگر زمان بیشتری برای ساخت سریال داشت قطعا نتیجه کار بهتر می‌شد. کاظم معصومی در گفت‌و‌گو با خبرآنلاین درباره فاصله گرفتن از سینما، چگونگی ساخت سریال «مرد نقره‌ای» و شرایط تولید سریال در تلویزیون صحبت کرده که در ادامه می‌خوانید:
دلیل اینکه از سینما فاصله گرفته‌اید چیست؟
من شش سال است در سینما کار نکرده‌ام. سال‌هاست قصه‌ای برای ساخت آماده دارم، اما شرایط سینما آن‌قدر روز به روز وخیم می‌شود که حقیقتا کار کردن در این حوزه یک ریسک بزرگ برای یک کارگردان محسوب می‌شود.
معتقدم قرار نیست به عنوان کارگردان از طریق ساخت فیلم بیانیه سیاسی صادر کنم یا موضع گیری سیاسی داشته باشم. به نظر من گرایشات سیاسی و طرح آن در یک فیلم سینمایی و یا سریال تلویزیونی فیلمساز را از مسیر اصلی دور می‌کند.
به عنوان یک فیلمساز این دغدغه را دارم که در آثارم مسائل انسانی و اجتماعی را مطرح کنم. بنابراین ترجیح می‌دهم فیلمنامه فرد دیگری را کار نکنم، چرا که فیلمنامه‌ای که خودم آن را ننوشته‌ام نشود، جهان بینی من در آن نیست. هیچوقت دلم نخواسته در سینما تکنسین باشم و فقط اجراکننده ایده‌های دیگران باشم. علاقه‌مندم با فرصت و دقت بیشتر کارم را انجام دهم و فیلمنامه‌ای را که برگرفته از دغدغه‌هایم است به تصویر بکشم تا در نهایت نگرانی از بابت فروش فیلم نداشته باشم که البته با شرایط کنونی سینما کار کردن در چنین شرایطی امکان‌پذیر نیست.
همین ذهنیت باعث شد تا تلویزیون را انتخاب کنید؟ به هر حال کار کردن در تلویزیون هم سختی‌های خاص خودش را دارد.
بله، به نظر من کار کردن در تلویزیون سخت‌تر است، چرا که شرایط لازم برای یک فیلمساز فراهم نیست و نمی‌تواند هر قصه‌ای را بسازد که به نظرش خوشایند است. علاوه بر این در تلویزیون با مشکل بازیگر هم مواجه هستیم. دستمزد بازیگری که یک یا دو سال است وارد عرصه بازیگری شده چند برابر یک نویسنده است و در عین حال نمی‌تواند در جذب مخاطب تلویزیون هم موفق باشد.
معتقدم جز تعداد محدودی بازیگر که تعداد آن‌ها به اندازه انگشتان دست هم نمی‌رسد و به معنی واقعی هنرمند هستند، دیگر بازیگران نمی‌توانند در جذب مخاطب تلویزیون موفق باشند. آنچه برای مخاطب تلویزیون اهمیت دارد قصه است و این حلقه گمشده تلویزیون ما است. مگر مخاطب ایرانی که سریال‌های ترک را نگاه می‌کند به خاطر بازیگران سریال‌هایش آن را نگاه می‌کند؟ مگر آن‌ها را می‌شناسند؟ مردم این سریال‌ها را بخاطر قصه جذابشان نگاه می‌کنند. متاسفانه تلویزیون ایران این هزینه را نمی‌کند که شاه‌کلید جذب مخاطب را که همان قصه و فیلمنامه خوب است به دست آورد. 
سعید نیکپور در نمایی از سریال «مرد نقره‌ای»
به نظر شما تلویزیون تا چه حد می‌تواند برای کارگردان‌هایی که سال‌ها در سینما فعالیت کرده‌اند، بستر مناسبی برای ادامه فعالیتشان فراهم کند؟
بسیاری از کارگردان‌های مطرح که در سینما برای خودشان جایگاهی دارند نمی‌توانند در تلویزیون با حفظ تمام عقاید و نظرتشان کار کنند. آن‌ها نمی‌توانند با زمان محدودی که برای ارائه کار برایشان در نظر گرفته می‌شود کنار بیایند. به نظر من اگر صدا‌و‌سیما بخواهد تغییری در جذب مخاطبش به عمل آورد باید بر روی محتوا و فیلمنامه آثاری که برای مخاطب تلویزیون در نظر می‌گیرد تجدید نظر کند. صدا و سیما امکاناتی دارد که از طریق آن می‌تواند آمار مخاطبان آثارش را ارزیابی کند.
فکر می کنید کیفیت ساخت سریال «مرد نقره‌ای» راضی‌کننده بود؟
می‌پذیرم سطح سریالی که ساختم پایین‌تر از آثار سینمایی‌ام است. به نظر من شرایط در تلویزیون باید به گونه‌ای فراهم شود که وقتی کارگردانی از سینما به تلویزیون می‌آید اثرش در تلویزیون بهتر از سینما باشد. در موارد بسیار محدودی برخی از آثار تلویزیونی ما در حال حاضر بهتر از سینما است، اما امیدوارم در تلویزیون شرایطی پیش بیاید که هر کس بتواند به اندازه دانش خود کار کند.
در صحبت‌هایتان به این موضوع اشاره کردید که ترجیح می‌دهید نوشته‌ای از خودتان را به تصویر بکشید. چرا در سریال «مرد نقره‌ای» این اتفاق نیفتاد؟
«مرد نقره‌ای» سوژه خوبی داشت. داستان برگرفته از رمان «بینوایان» ویکتور هوگو است که انگیزه خوبی برای کار کردن به من می‌داد. به نظر من قصه به لحاظ محتوایی و تکنیکی غنی بود. از طرفی احساس کردم قصه شعارگونه نیست. فرصت پیش تولید تا پایان فیلمبرداری جمعا سه ماه بود و اگر فرصت بیشتری داشتم نتیجه کار به مراتب بهتر می‌شد.
آقای معصومی کمی از انتخاب بازیگران سریال بگویید. شما ترکیبی از بازیگران را برای این سریال انتخاب کردید که جزو بازیگران پر کار تلویزیون هستند و برخی از آن‌ها گاهی همزمان چند سریال را روی آنتن دارد و فکر می‌کنم از این نظر کار شما به لحاظ بازی گرفتن ازچنین بازیگرانی مشکل‌تر بود، چرا که باید بازی متفاوتی ارائه می‌دادند. تا چه حد دستتان در انتخاب بازیگر باز بود؟
مدیران تلویزیون خیلی علاقه ندارند بازیگران تئاتر یا بازیگرانی که چهره شناخته‌شده ندارند در سریال‌ها حضور داشته باشند و این ذهنیت من را به عنوان یک کارگردان محدود می‌کند. من و امیرحسین شریفی مشکلی در انتخاب بازیگر نداشنیم و از طرفی از میان تعداد محدودی بازیگر حق انتخاب دیگری نداشتیم. 80 درصد بازیگران این کار مطابق با شخصیت‌های داستان انتخاب شدند. درمورد آن دسته از بازیگران که خصوصیتشان منطبق با شخصیت‌های داستان نبود، با ملاحظاتی مجبور به تغییر فیلمنامه شدیم. طبیعتا هر چقدر بازیگر توانایی بیشتری داشته باشد کارکردن برای کارگردان راحت‌تر می‌شود.
درباره شخصیت نورا به لیلا زارع، طناز طباطبایی و یکتا ناصر فکر کرده بودم که زمان ساخت سریال یکتا ناصر و طناز طباطبایی خارج از ایران بودند و لیلا زارع هم از ناحیه پا آسیب دیده بود که در نهایت بهاره افشاری برای این نقش انتخاب شد. سعید نیکپور، پوریا پورسرخ و نیما شاهرخ‌شاهی هم به خوبی از عهده نقش‌هایشان بر آمدند.
علاوه بر اینکه من قبل از شروع تصویربرداری با بازیگران درباره نقششان صحبت کردم، مثلا از شاهرخ‌شاهی خواستم با تمرکز بیشتر چند روزی را فقط به نقش فکر کند و بعد مقابل دوربین حاضر شود. از انتخاب بازیگران این کار راضی هستم و فکر می‌کنم همه به خوبی از عهده نقش‌هایشان بر آمده‌اند. بازیگرهای اصفهانی هم بسیار خوب نقششان را ایفا کردند. به جرئت می‌گویم آن‌ها هیچ چیز از بازیگران دیگر کم ندارند و بسیار توانمند هستند، اما چون کمتر دیده شده‌اند برای مخاطب تلویزیون آشنا نیستند.
از صحبت‌هایتان اینطور برداشت می‌کنم که کارگردان ایده‌آل طلبی هستید و طبعا با چنین خصوصیاتی کار کردن خیلی راحت نیست. آیا مایلید با شرایطی که به آن اشاره کردید تجربه دیگری در تلویزیون داشته باشید؟
طبعا اگر فرصت دیگری برای کار در تلویزیون پیش بیاید احساس مسئولیت بیشتری می‌کنم. در انتخاب کار‌هایم دقت بیشتری خواهم داشت. دوست دارم برای مخاطبان تلویزیون کار کنم و اگر شرایط به گونه‌ای که مد نظرم است فراهم نشود دوست ندارم کار کنم.
58247
نظر شما