اوراق های سیاهی که پول ساز می شوند/ ابهام در تامین منابع مالی پروژه های نفتی

هنوز زمان زیادی از وعده انتشار اوراق سلف نفتی برای تامین سرمایه مورد نیاز طرح ها و پروژه های نفتی نمی گذرد که خبر ازانتشار اوراق اجاره ای نفت می رسد.

آذرجزایری: اگرچه این اوراق توسط شرکت نفت پارس در فرابورس عرضه شده اما براساس اظهارات صورت گرفته این اوراق اجاره با هدف تامین منابع مالی دو طرح جدید پالایشگاهی و خودکفایی کشور از واردات دو محصول استراتژیک نفتی آغاز شده است.
این درحالی است که قراربود اوراق سلف نفتی در جهت تامین منابع مالی طرح و پروژه های نفتی بفروش برسد که عرضه این اوراق به دلیل وجود اختلاف هایی میان بانک مرکزی و شرکت ملی نفت همچنان با ابهام مواجه است. هرچند که گفته می شود قراراست 10 میلیارد دلار از منابع مالی نفت در سال 92 از این محل تامین شود و ظاهرا این نکته در بودجه امسال مورد تاکید قرارگرفته است. اگرچه در سال گذشته نیز این اختیار به شرکت ملی نفت داده شده بود که تا مرز 10 میلیارد دلار اوراق سلف نفتی بفروشد اما به دلیل ابهام های موجود در نحوه اجرای این طرح عرضه این اوراق به مشکل برخورد.
مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران در آخرین اظهار نظر خود در این خصوص تاکید کرده است: « سال گذشته آماده عرضه این اوراق به مردم بودیم اما مشکلات و مسائل قانونی که بانک مرکزی به آن می پرداخت موجب شد تا این اوراق عرضه نشود. شرکت نفت منتظر اعلام عرضه از سوی بانک مرکزی است و تمام هماهنگی ها با بانک سپه و سازمان بورس انجام شده است. »
احمد قلعه بانی در حالی معتقد است که شرایط پیش فروش این اوراق تغییر نکرده است و اگر قرار باشد این اوراق در سال جاری عرضه شود براساس شرایطی است که در گذشته اعلام شد که ظاهرا بانک مرکزی به نحوه محاسبات و جزییات روال اجرایی این طرح انتقادهایی دارد که ظاهرا وزارت نفت زیربار اصلاح آنها نمی رود.
بنابراین به نظر می رسد این طرح تا پایان دولت دهم اجرایی نشود و باید دید دولت بعدی با چه رویکردی تصمیم دارد منابع مالی طرح ها و پروژه های نفتی را تامین کند.
ساختار طراحی‌شده برای اوراق سلف نفتی دارای ابهام‌ها و نواقصی است که بیم آن را ایجاد کرده که عملاً در صورت انتشار، موجب نقض غرض شود.
اوراق سلف نفتی از سوی هیئت پذیرش بورس به دو صورت دلاری و ریالی مورد پذیرش قرار گرفت تا این اوراق با سود حداقل 80 درصدی در قرارداد ریالی (روز شمار 20 درصد) و سود حداقل 30 درصدی (روز شمار 7 درصد) در قرارداد دلاری منتشر شود.
این اوراق در طول دوره یعنی بین زمان عرضه اولیه و سررسید نهایی در قالب بازار گردانی هم مبادله می‌شود. همچنین امکان اختیار فروش تبعی و تسویه نقدی در زمان سر رسید که سه ساله در نظر گرفته شده است، وجود دارد و این اوراق پیش از سررسید باید در بورس انرژی عرضه شود. همچنین قیمت‌گذاری این اوراق نیز بر اساس قیمت روز نفت در زمان سر رسید، طراحی شده است. بر این اساس، سه حالت مختلف می‌تواند برای خریدار رخ دهد؛در حالت اول اگر در سررسید، قیمت نفت خام پایین‌تر از 140 دلار باشد، در این فرض دارنده گواهی سلف هر بشکه نفت خام را به 140 دلار به شرکت ملی نفت ایران می‌فروشد و تسویه نقدی می‌کند.
در حالت دوم اما اگر قیمت نفت خام بالاتر از 140 و پایین‌تر از 160 دلار باشد، دارنده گواهی سلف با فروش نفت خام به قیمت روز با شرکت ملی نفت ایران تسویه نقدی می‌کند.
و سومین حالت اینکه اگر قیمت نفت خام بالاتر از 160 دلار شود، در این فرض شرکت ملی نفت ترجیح می‌دهد به جای تسویه فیزیکی، هر بشکه نفت خام را به 160 دلار از دارندگان گواهی سلف خریداری کرده و تسویه نقدی کند.
اگر چه با توجه به روندی که برای بازار جهانی نفت تصویر می‌شود، با فرض حفظ شرایط موجود سیاسی جهش‌های قیمت نفت نمی‌تواند آن‌چنان که طی بحران‌های گذشته رخ داده، اتفاق بیفتد. بر این اساس کارشناسان نوسان محدود قیمت را در حوالی 100 دلار برای کوتاه مدت و نزول آرام آن تا 50 دلار، طی 10 سال آینده پیش‌بینی می‌کنند؛ بنابراین احتمال وقوع حالت اول بیش از دو حالت دیگر است و به احتمال زیاد در سررسید این اوراق تعهد تازه‌ای برای شرکت ملی نفت حاصل خواهد شد. اما در بعد دیگر، این احتمال نیز دور از واقع نیست که نرخ سود این اوراق در مجموع نوسان قیمت نفت و بازار گردانی آن از نرخ سود معاملات سهام شرکت‌های بورسی پیشی بگیرد. بنابراین بازار موازی تازه‌ای، گوی سبقت از بورس سهام را خواهد ربود.
اما در رقابت اوراق سلف دلاری با بازار آزاد ارز که سودهای بالای 100 درصدی را نیز تجربه کرده است، نمی‌توان از جذب دلارهای مردمی مطمئن بود. آن هم در شرایطی که بازار ارز کشور هنوز تک نرخی نشده و همچنان اسیر نوسان قیمت است.
دراین بین در چنین شرایط پای عرضه اوراق اجاره ای به صنعت نفت باز شده است.
براساس اظهارات علی اصغر صادقی مجرد مدیرعامل شرکت نفت پارس مهمترین هدف از انتشار این اوراق اجاره‌ای نفت تامین منابع مالی ساخت و راه اندازی دو طرح جدید در پالایشگاه نفت تهران و متنوع سازی ابزارهای مالی و اعتباری است.
به گفته وی، نخستین مرحله از انتشار اوراق اجاره ای نفت کشور به ارزش تقریبی 104 میلیارد تومان از امروز شنبه به مدت 7 روز در بازار سرمایه کشور آغاز شده است.
به گفته مدیرعامل شرکت فرابورس 104 میلیارد تومان اوراق اجاره نفت پارس با نرخ سالانه 20 درصد و در دوره سه ماهه منتشر شده است.
براساس اظهارات هامونی، سررسید این اوراق هفت اردیبهشت سال 96 بوده و ضامن آن بانک سرمایه و بانک رفاه عامل فروش شرکت کارگزاری امین آوید و متعهد پذیره نویسی و بازارگردان آن شرکت تامین سرمایه امین است.
مدیرعامل شرکت فرابورس به تعداد اوراق خریداری شده توسط سهامداران حقیقی و حقوقی اشاره کرد و گفت: سهامداران حقوقی 10 میلیارد تومان معادل صد هزار ورقه و سهامداران حقیقی 50 میلیارد تومان می توانند از این اوراق خریداری کنند.
وی ادامه داد: این درحالی است که بعد از اوراق اجاره اوراق مشارکت با سهم 680 میلیارد تومانی و گواهی سپرده قرار دارد و در انتهای سال گذشته اوراق مرابحه در دستور کار قرار گرفت و حدود 30 میلیارد تومان از این اوراق در بازار چهارم فرابورس معامله شد.
به گفته مدیرعامل شرکت فرابورس، در انتشار اوراق اجاره نفت پارس مزیتی برای ناشر و بازارگردان وجود دارد و آن این است که ناشر و بازارگردان می توانند از بازار مذاکره استفاده کنند. به طوری که دارندگان اوراق با نرخ تعادلی می توانند اوراق را مورد معامله قرار دهند.