در زمستان به پرنده‌ها غذا ندهید!

بهنوش خرم‌روز: چکاوک‌های سرسیاه اروپای مرکزی که زمستان را در لانه‌های تغذیه پرندگان انگلستان می‌گذرانند، نسبت به آن‌هائی که به اسپانیا مهاجرت می‌کنند،‌ سیر تکاملی متفاوتی دارند. این پرندگان هنوز کاملا به دو گونه تقسیم نشده‌اند،‌ اما این اتفاق در جریان است.

به گزارش وایرد، مارتین شافر،‌ زیست‌شناس تکاملی دانشگاه فرایبورگ  می‌گوید:‌ «این امر،‌ نوعی جداسازی تولیدمثل است که اولین گام برای ایجاد یک گونه خواهد بود». مسیر مهاجرت چکاوک‌های سرسیاه، ‌به طور ژنتیکی تعیین می‌شود و جمعیتی از این پرندگان که مورد مطالعه شافر بوده‌اند، در تاریخچه زندگی خود، زمستان‌ها را در اسپانیا می‌گذراندند. آن‌هایی که به سمت شمال پرواز می‌کردند، نمی‌توانستند در زمین‌های یخ‌زده و بی‌حاصل غذایی پیدا کنند و نابود می‌شدند. اما در نیم‌قرن اخیر،‌ مردم انگلیس غذای زیادی را برای پرنده‌ها بیرون از خانه‌هایشان می‌گذرانند و به این ترتیب،‌ پرنده‌هایی که به انگلیس می‌روند، خیلی بیشتر از آن‌هایی که به شمال مهاجرت می‌کنند،‌ شانس زنده ماندن دارند.

در حال حاضر حدود 30 درصد از چکاوک‌های سرسیاه جنوب آلمان و اتریش به انگلستان مهاجرت می‌کنند و بدین ترتیب 580 کیلومتر از مهاجرت 1600 کیلومتری قدیمی‌شان کم‌تر پرواز می‌کنند. این دسته از پرندگان،‌ چون مسافت کم‌تری برای طی کردن دارند،‌ در تابستان زودتر به خانه می‌رسند و می‌توانند در همان اوایل جنگل جای خوبی برای زندگی پیدا کنند. همه این مسائل باعث می‌شوند احتمال این که پرنده‌ای که به انگلیس مهاجرت کرده، با پرنده‌ای مانند خودش،‌ که آن هم به انگلیس مهاجرت کرده باشد،‌ بیشتر شود، ‌تا این که با یکی از اقوام سنتی خود ارتباط برقرار کنند که راه طولانی اسپانیا را هنوز طی می‌کنند.

با این دسته‌بندی،‌ تفاوت‌های ظریف آشکار می‌شوند. پرنده‌هایی که به انگلیس می‌روند،‌ بال‌های گردتری دارند که قدرت پرواز طولانی را فدای قابلیت‌های حرکتی و مانور بیشتر می‌کند. به علاوه حالا که دیگر به منقارهای پهن برای خوردن زیتون‌های مدیترانه‌ای در فصل زمستان نیازی ندارند،‌ منقارهایشان باریک‌تر می‌شود و برای خوردن حشرات تابستانی مناسب‌تر می‌گردد. علاوه‌ بر این‌ها،‌ آن‌ها قدری هم تیره‌تر شده اند.

البته شافر شک دارد که آدم‌ها آن‌قدر به غذا دادن به پرنده‌ها ادامه بدهند که گونه جدیدی به وجود بیاید، ‌اما خب، غیرممکن هم نیست. در حال حاضر شافر منتظر است جوجه‌های دورگه از والدینی که به دو دسته متفاوت تعلق دارند به دنیا بیایند،‌ این جوجه‌ها زمستان را در جنوب غربی فرانسه خواهند بود. اگر این جوجه‌ها نتوانند زنده بمانند، ‌به این معناست که این دو دسته چکاوک‌ها خیلی بیش از آن چه ما الان خیال می‌کنیم از هم فاصله گرفته‌اند و تفاوت‌های ظریف فعلی، نشانگر این هستند که گونه تازه‌ای چکاوک به وجود آمده که نزدیک‌ترین خویشاوند چکاوک‌های سرسیاه قدیمی است.

به هر حال، ‌اگر هم این اتفاق افتاده باشد،‌ همیشه مانند نمونه‌هایی که داروین مثال می‌زد، دو دسته شدن موجودات بر اثر کوه یا دریا، باعث ایجاد گونه تازه‌ای می‌شد،‌ در حالی که این بار به قول شافر، ‌انسان‌های خیلی خیلی مهربان، ‌دارند گونه تازه‌ای به وجود می‌آورند.