ما را خودی نمی‌دانند

بعضی وقت‌ها انسان را در چه موقعیت‌هایی که قرار نمی‌دهند، مثل وقتی که یکباره به ما گفتند هیاتی از هند و آفریقا وارد ایران شده شما هم بیایید و با آنها مذاکره کنید! باید در عرض چند ساعت اطلاعات‌مان را جمع و جور می‌کردیم و پای میز مذاکره با هم‌صنفان هندی و آفریقایی‌مان می‌رفتیم و درباره توانایی‌هایمان به مذاکره می‌پرداختیم. ای کاش به جای اینکه یکدفعه‌ای تماس بگیرند و بگویند فلان هیات وارد ایران شده شما هم به عنوان نماینده فلان تشکل بیا و مذاکره کن، یکی دو روز قبل اطلاع‌رسانی می‌کردند تا با برنامه‌ریزی بیشتری وارد این مذاکره‌ها شویم. این تنها نمونه کوچکی از نحوه برخورد دولت با بخش خصوصی و تشکل‌های تخصصی آنان است. یعنی نه‌تنها دولت از ما به عنوان همراه خود در سفرهای خارج از کشور بهره نمی‌برد بلکه هیات‌هایی هم که از خارج می‌آیند را بدون برنامه‌ریزی و به خاطر خالی نبودن عریضه سراغ ما می‌فرستند تا با آنها به مذاکره بنشینیم.

سوال همیشگی

برای من همیشه سوال بوده که چرا دولت‌ها معمولاً بخش خصوصی را در سفرهایی که به خارج از کشور می‌روند به بازی نمی‌گیرند. مگر نه اینکه باید از کار و سرمایه ایرانی حمایت شود؟ خب یک نوع از این حمایت‌ها این است که رئیس‌جمهور در سفرهایی که به کشورهای دیگر دارد، هیاتی مرکب از نمایندگان بخش خصوصی را انتخاب کند و به همراه خود ببرد. حال ممکن است محور مذاکرات اصولاً سیاسی باشد، گفته شود بحث اقتصادی در این مذاکرات جایی ندارد که به نظر من، این اصلاً در روند مذاکرات خلالی ایجاد نمی‌کند. دولت می‌تواند به مذاکرات سیاسی‌اش برسد و بخش خصوصی هم در حوزه اقتصاد با همتایان خود به گفت و گو بنشیند. هر کدام از این سفرها یک فرصت است و از دست دادن هر یک از سفرها هم برای بخش خصوصی و هم برای دولت فرصت‌سوزی را به همراه دارد.

مطلقاً دعوت نکرده‌اند

اینجانب به نمایندگی از خانه معدن ایران می‌توانم مدعی باشم که تا‌کنون مطلقاً هیچ دعوتنامه‌ای از سوی دولت برای ما ارسال نشده که بخواهند در سفرهای خارجی آنها را همراهی کنیم. قاعدتاً می‌بایست این نوع درخواست‌ها ابتدا به اطلاع اتاق بازرگانی ایران به عنوان بزرگ‌ترین تشکل بخش خصوصی کشور می‌رسید، آنگاه اتاق هم با بررسی‌هایی که می‌کرد، فعالان بخش خصوصی را در جریان این سفر قرار می‌داد تا رئیس‌جمهور را همراهی کنند.

دولت از این ظرفیت بخش خصوصی استفاده نکرد و تا جایی که بنده مطلعم از همکاران ما دعوتی به عمل نیامد تا در سفرهای خارجی رسمی حضور داشته باشند. به نظر می‌رسد با توجه به اینکه اقتصاد کشور دولتی است، دولت‌ها هیچ علاقه‌ای به این نداشته‌اند که بخش خصوصی واقعی را در کنار خود داشته باشند. در حالی که می‌شد با شناسایی توانمندی‌های بسیار زیاد فعالان اقتصادی کشور از آنها برای توسعه روابط اقتصادی بهره کامل را برد.

بارها شده روسای مختلف جمهور که به ایران آمده‌اند، هیاتی بالای صد نفر از فعالان اقتصادی خود را نیز به همراه داشته‌اند تا در کشورمان با همتایان خود به مذاکره بنشینند. در این مذاکرات بخش خصوصی ایرانی غبطه خورده است که چرا چنین رفتارهایی با آنان صورت نمی‌گیرد و سفرهای خارجی دولت خودشان هیچ سهمی ندارند. چرا فرصتی به وجود نیامده تا تجار ایرانی به پشتوانه دولت‌شان با تجار دیگر کشورها مذاکره کنند؟ اتفاقاً مذاکره تجار با یکدیگر بسیار مهم است. برخی مسائل وجود دارد که باید تجار به کشورهای مختلف بروند و این مسائل را حل کنند. مسائل گمرکی و تعرفه‌ای و عوارضی نمونه بارز این مسائل است که تنها با مذاکره می‌شود آن را حل و فصل کرد. متاسفانه در این سال‌ها دولت از این مسائل غافل بوده و نتوانسته بخش خصوصی را با خود همراه کند.

توقع ما این است دولت آینده این واقعیت را درک کند که بخش خصوصی می‌تواند سفیر اقتصادی کشور باشد و با کمترین هزینه توسعه روابط خارجی را برای نظام به بار آورد. باید به‌کارگیری بخش خصوصی با برنامه باشد نه اینکه دقیقه 90 خبر بدهند که بیایید با فلان هیات مذاکره کنید. ما امروز نیازمند حضور در کشورهای مختلف هستیم تا نیازهای خود را برآورده کنیم. به عنوان مثال در بخش معدن می‌توانیم به منظور ارتقای اکتشافات و تامین تجهیزات استخراج با کشورهای صاحب فن به گفت‌و‌گو بنشینیم و نیاز خود را تامین کنیم. امروز تامین ماشین‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌آلات یکی از مهم‌ترین مسائلی است که جامعه معدنی کشور را درگیر خود کرده است. چگونه می‌توان این ماشین‌آلات را تامین کرد؟ آیا جز با حضور بخش خصوصی در مذاکرات راه دیگری هم وجود دارد؟

*نایب رییس خانه معدن

3939