لبنان، روزهای دشواری در پیش دارد/اطلاعات حزب‌الله، ماهیت درگیری‌ها را عیان می‌کند

زهرا خدایی

پس‌لرزه‌های بحران سوریه، پیشتر نیز دامن لبنان را گرفته بود، اما با ورود ارتش، اوضاع تا اندازه‌ای تحت کنترل درآمده بود. چند روزی است این تکان‌ها شدید شده و با شدت یافتن درگیری‌ها طی روزهای یکشنبه و دوشنبه، شمار قابل توجهی از نیروهای ارتش و گروههای افراطی کشته و زخمی شده‌اند.
آغاز درگیری‌ها از روز یکشنبه در شهر صیدا، در جنوب لبنان به تحرک، یک رادیکال سلفی به نام احمد الاسیر، شکل حادی به خود گرفته و در کنار آن ورود برخی دیگر از گروههای تندرو سلفی و همچنین فلسطینی اوضاع را از کنترل دولت خارج کرده است.
خبرگزاری خبرآنلاین در گفتگویی با صباح زنگنه، کارشناس جهان عرب و نمایندۀ پیشین کشورمان در سازمان همکاری‌های اسلامی، آخرین تحولات لبنان را مورد بررسی قرار داده است که در ادامه می‌خوانید:
گفته می‌شود عامل درگیری‌های اخیر در لبنان، تحرکات فردی به نام احمد الاسیر است، کمی دربارۀ عاملان این ناآرامی‌ها برایمان بگویید.
احمد الاسیر یکی از طلبه‌های مساجد اهل سنت در صیداست و به طور مستمر ارتباط نزدیکی با عربستان سعودی دارد و مورد حمایت تشکیلات سعودی به خصوص سازمان‌های امنیتی این کشور است.
چرا صیدا شاهد این ناآرامی‌هاست؟
لازم می‌دانم به توضیحاتی دربارۀ موقعیت صیدا اشاره کنم. صیدا یک منطقۀ مهم در جنوب لبنان است که به مرزهای جنوبی لبنان با فلسطین اشغالی نزدیکتر است و در نتیجه می‌تواند از یک موقعیت حساسی برخوردار باشد. ترکیب جمعیتی این شهر از اکثریت اهل سنت تشکیل می‌شود اما پیروان سایر مذاهب در این شهر از قدیم الایام حضور داشتند. تشکیلات مختلف مذهبی در این منطقه و به خصوص در این شهر وجود داشته است مانند جماعت علمای مسلمان و تشکیلات مختلف فلسطین و...
از لحاظ سیاسی نیز نمایندگان این شهر در پارلمان لبنان حضور دارند. افراد شاخصی مثل فواد سینیوره و دومین نمایندۀ این شهر خانم بهیه الحریری، خواهر نخست وزیر مرحوم لبنان رفیق حریری. این دو نماینده به خصوص آقای سینیوره، ارتباطات مشخصی با حکومت سعودی داشته و دارند و مورد حمایت مستقیم سعودی‌ها هستند. بنابراین این تحرکات یک جریان سیاسی است که همواره از عربستان تغذیه کرده است.
احمد الاسیر دارای شذوذات خاصی است و تلاش کرده چندبار مسیر رفت و آمد شمال به جنوب لبنان را قطع کند و جاده‌های رابط شهرها را با نوعی تحصن و اشغال بند بیاورد. او از تردد مردم ممانعت به عمل آورده تا نام خود را در حوادث لبنان بر سر زبان‌ها بیندازد. او علاوه بر سخنرانی‌هایی که علیه احزاب اسلامی و مقاومت ایراد می‌کرد، جهت گیری خود را مشخص‌تر کرده است.
با علم به اینکه علمای بزرگی از اهل سنت نیز در آنجا حضور دارند همانند علامه احمد الزین و علامه ماهر حمود و تجمع علمای مسلمان که یک گروه روشنی از علمای اهل سنت هستند، همۀ اینها با رفتارهای احمد الاسیر مخالفت می‌کردند و سعی می کردند او را به سر عقل بیاورند. اما در فضای فراگیر شدن هیجانات عمومی، تشدید جنگ و درگیری‌های سوریه، کنترل حوادث طرابلس و شمال لبنان و پس از آن آزادسازی منطقۀ القُصیر وضعیت تغییر کرد. با کنترل درگیری‌ها از سوی ارتش تا اندازه‌ای عقبۀ ارتباط نیروهای امنیتی سعودی از آنجا مهار شد، لذا طرح دوم سعودی‌ها با حضور بندر بن سلطان در منطقه، لبنان و اسراییل انتقال درگیری‌ها از شمال لبنان به جنوب لبنان آغاز شد.
فرصت‌های به آشوب کشیدن این منطقه چه می‌تواند باشد؟
حساسیت این منطقه به خاطر ارتباط آن با با فلسطین اشغالی است. در واقع اگر گروههای مختلف مثل جبهة النصره و یا القاعده می‌توانستند به بهانۀ بحران سوریه دست به هر تحرکی در شمال لبنان بزنند، اما در جنوب لبنان هیچیک از این بهانه‌ها وجود ندارد و تنها یک واقعیت روشن می‌شود؛ اینکه هرگونه تنش در شهرهای جنوبی لبنان تنها و تنها در خدمت امنیت اسراییل قرار خواهد گرفت. لذا از یک طرف ملاحظه می‌کنیم که علمای مسلمان اعم از شیعه و سنی تلاش کردند این نوع رفتارها را با هشدار متوقف کنند اما با توجه به اینکه تشکیلات امنیتی سعودی به دنبال ایجاد تنش‌های شدیدتر بودند، احمد الاسیر را وادار کردند علاوه بر بستن جاده‌های شمال-جنوب اقدامات دیگری هم انجام دهد. در همین راستا آنها تعدادی از افراد را گروگان گرفتند تا تنش‌ها، فرقه‌ای، طائفی و مذهبی بشود.
ظاهراٌ نوک حمله الاسیر به سمت حزب الله است.
آنها چندی پیش به افرادی که ادعا می‌شد وابسته به جنبش امل و یا حزب الله بودند، تیراندازی کردند. حزب الله، آن اقدامات را کنترل کرد و از اینکه عکس العمل مسلحانه در برابر آنها نشان دهد، پرهیز کرد تا درگیری طائفه‌ای- آنگونه که سعودی‌ها می‌خواستند- کشیده نشود. پس از اینکه الاسیر و افراد وابسته به او دیدند که اقداماتشان نتیجه نداد، به بهانه تراشی روی آوردند مبنی بر اینکه تعدادی از آپارتمان‌های شهر صیدا در اختیار حزب الله است و برخی از مساجد به عنوان مراکز تجمیع سلاح حزب الله مورد استفاده قرار می‌گیرد و آنها سعی کرده اند به آن مساجد حمله کنند.
تا این زمان ارتش لبنان وارد قضایا نشده بود، اما وقتی که مسئله حادتر شد و تیراندازی به آپارتمان‌های مختلف در مناطق مختلف شهر توسعه یافت، برای ارتش لبنان معلوم شد که الاسیر تنها خواهان پاسخگویی شیعیان نسبت به مسائل شیعیان لبنان نیست، بلکه به دنبال ایجاد فتنۀ گستردۀ نظامی و طائفه‌ای است.
اینجا بود که ارتش وارد معرکه شد و آنطوری که توانست در طرابلس تا حدودی اوضاع را کنترل کند در صیدا نیز تلاش کرد افراد مسلح الاسیر را محاصره کند که با عکس العمل‌های الاسیر تعدادی از نیروهای ارتش لبنان به شهادت رسیدند. با این اقدام، الاسیر از یک معترض ساده به یک معترض مسلح علیه حزب الله و شیعه نقل مکان کرد و اخیراً به یک شورشی مسلح که علیه ارتش ملی لبنان اقدامات جنایتکارانه انجام می‌دهد، تغییر جایگاه داده است. این موضع مورد تنفر و اعتراض همۀ اقوام و مولفه‌های اجتماعی و سیاسی لبنان قرار می گیرد.
آیا لبنان باز هم شاهد پس لرزه های بحران سوریه خواهد بود؟
طبعاً با پیروزی‌هایی که ارتش سوریه در الُقصیر بدست آورده است، بخشی از توطئه‌ها و سرنخ‌های توطئه‌های بعدی نیز مشخص شده که به تدریج کشف و اعلام خواهد شد. دخالت برخی از نیروهای وابسته به جناح‌های مختلف فلسطینی در این حوادث مشخص‌تر شد.
طبیعی است نسبت به موضع گیری گوناگون جناح‌های مختلف فلسطینی نیز عکس‌العمل‌هایی بروز کرده و باز هم بروز خواهد کرد. شکستی که در القُصیر، جبهۀ النصره و القاعده و نیروهای مسلح وابسته به سازمان‌های امنیتی وابسته به اسراییل، عربستان، قطر و ترکیه متحمل شدند و با اقدام اخیر اجلاس وزراء در دوحه و رسیدن تسلیحات جدید به دست این نیروها، پیش بینی می‌شود آنها باز هم دست به اقدامات مختلف مسلحانه، انفجارها و درگیری‌ بزنند.
از سویی دلایلی که حزب الله برای عدم ورود به درگیری‌های داخلی داشت، ممکن است که آن دلایل دیگر پابرجا نباشد. باید توجه داشت که استقرار لبنان از لحاظ داخلی بسیار ضروری است برای اینکه لبنان بتواند در مقابل توطئه‌های اسراییل ایستادگی کند. بنابراین کنترل اوضاع در نقاط مختلف بحرانی ضرورت می‌یابد تا انسجام داخلی در برابر اسراییل نیز حفظ بشود.
فرمودید ملاحظاتی مانع از ورود حزب الله به درگیری‌ها شده است و احتمال دارد آن ملاحظات دیگر پابرجا نباشد، منظورتان اینست که احتمال ورود حزب الله به این ناآرامی‌ها وجود دارد؟
اطلاعاتی که بدست حزب الهت رسیده، کم کم اعلام خواهد شد و مشخص خواهد شد. این یک هماهنگی مشخص با اعداد، ارقام، اسامی و مشخصات میان سازمان‌های امنیتی اسراییل، سازمان امنیتی عربستان سعودی، سازمان امنیتی قطر و سازمان امنیتی ترکیه است در حال شکل گیری و اقدامات عملیاتی است.
اگر این موضوع به این صورت نتیجه گیری شود، در واقع این اسراییل بوده است که سعی کرده است درگیری‌ را از داخل فلسطین اشغالی به داخل سرزمین لبنان منتقل کند، بنابراین موضوع متفاوت خواهد بود.
باید توجه داشت که درگیری‌های قومی و خانوادگی در لبنان وجود داشته است، اما این سلسله ارتباطات و عملیات نشان می‌دهد که برنامه‎‌ریزی و همکاری و هماهنگی فراتر از درگیری‌های متعارف و سنتی درون جامعۀ لبنان در حال شکل گیری است.
5252