محمود حاج‌زمان: یکی از بزرگ‌ترین سوالاتی که درباره دایناسورها وجود دارد این است که دیرینه‌شناسان هنوز نمی‌توانند با اطمینان بگویند که دایناسورها «خونسرد» بودند یا «خونگرم». اکنون، یک متخصص محیط‌زیست با رنج و زحمت فراوان داده‌هایی را جمع‌آوری کرده تا بتواند به سوالی مرتبط با این موضوع پاسخ دهد: با فرض یکی بودن اندازه بدن، کدام‌یک در نبرد رو در رو پیروز می‌شد؛ دایناسور خونسرد یا دایناسور خونگرم؟
به گزارش پاپ‌ساینس، بر اساس مجموعه‌ای از آزمایش‌های انجام شده به رهبری راجر سیمور در دانشگاه آدلاید استرالیا، بدون شک برنده این نبرد «دایناسور خونگرم» خواهد بود. بر همین اساس، سیمور در مقاله‌ای که در مجله PLOS ONE منتشر کرده، نتیجه گرفته که به احتمال فراوان دایناسورها باید خونگرم بوده باشند. اگر آنها می‌خواستند در رقابت با همنوعان خود، موفقیت‌شان در رقابت با پستانداران دوره مزوزوئیک را تکرار کنند؛ به مزایای خونگرم بودن احتیاج داشته‌اند.
قبل از اینکه بخواهیم بحث را ادامه دهیم، بهتر است ابتدا خونگرم بودن و خونسرد بودن را تعریف کنیم. حیوانات خونگرم، یا آن‌طور که در ادبیات علمی گفته می‌شود: حیوانات درون‌گرم (Endotherm)، از فرایندهای پیچیده زیستی استفاده می‌کنند تا دمای بدن خود را ثابت و بالا نگاه دارند. پرنده‌های امروزی و پستانداران در زمره حیوانات درون‌گرم قرار می‌گیرند. در مقابل؛ حیوانات خونسرد یا حیوانات برون‌گرم (Ectotherm)، نمی‌توانند با استفاده از فرایندهای داخلی دمای بدن خود را به دقت تنظیم کنند. به همین دلیل، کروکودیل‌های امروزی یا سایر حیوانات برون‌گرم برای حفظ دمایی که سلامت آنها را حفظ می‌کند، از حمام آفتاب یا سایه گرفتن استفاده می‌کنند.
دمای بدن حیوانات برون‌گرم لزوما سردتر از حیوانات درون‌گرم نیست. جانور برون‌گرمی که در آب و هوای داغ زندگی می‌کند، می‌تواند دمایی به اندازه جانوری درون‌گرم داشته باشد. همچنین، یک جانور برون‌گرم با اندازه‌ای بزرگ می‌تواند به دلیل فیزیک خاص بدن، درجه حرارت بدن خود را حتی در آب و هوای سرد به میزان قابل توجهی بالا نگاه دارد.
کروکودیل‌ها و پرندگان بازمانده نوادگان دایناسورها به حساب می‌آیند. به همین دلیل سیمور تصمیم گرفت تا برای انجام تحقیقات خود، نرخ توانایی تولید انرژی را در کروکودیل‌ها و پستانداران اندازه‌گیری کند؛ و از آن به عنوان معیار قدرت دایناسور برون‌گرم در مقابل دایناسور درون‌گرم استفاده کند.
سیمور با استفاده از معادلاتی که محققان پیش از وی کشف کرده‌اند، قدرت پستاندارانی با اندازه‌های مختلف را به صورت ریاضی محاسبه کرد. وی هر دو جنبه قدرت هوازی و قدرت بی‌هوازی پستانداران را در نظر گرفت. تا اینجای کار همه چیز به خوبی پیش رفت. اما زمانی‌که نوبت به محاسبه قدرت کروکودیل‌ها رسید، وی مجبور بود تا شخصا دست به کار شود.
برای سنجیدن تولید انرژی هوازی در کروکودیل‌ها، وی تنفس 44 کروکودیل در اسارات با اندازه‌های مختلف را اندازه‌گیری کرد. برای محاسبه تولید انرژی بی‌هوازی کروکودیل‌ها، وی مجبور بود تا اندازه‌گیری‌های مربوط به ماهیچه‌ها و خون کروکودیل‌ها در زمان اوج کارکردشان انجام دهد. اما چطور می‌شود کروکودیلی را مجبور کرد تا با تمام توان خود کار کند؟ سیمور نحوه این کار را در آزمایشی که سال 1995 / 1374 به کمک دو همکار دیگرش انجام داده است، این‌گونه شرح می‌دهد:
«هنگام شب به کروکودیل‌های وحشی (با جرم بین 0.24 تا 188 کیلوگرم) نزدیک می‌شدیم و با استفاده از یک قلاب، سیم نازکی را دور بدن آنها می‌بستیم. این کار باعث می‌شد تا جانور به طرز وحشیانه‌ای تقلا کند، تا اینکه در نهایت از خستگی از پا در می‌آمد و دیگر نمی‌توانست با موفقیت خود را به ساحل برساند. زمان این مانور اندازه‌گیری می‌شد، و نمونه‌هایی از خون و ماهیچه دم در زمان خستگی جانور از وی گرفته می‌شد.»
پس از انجام تمام اندازه‌گیری‌ها و محاسبات، سیمور مشخص کرد که جانوران برون‌گرم و درون‌گرم کوچک قدرت مساوی دارند؛ اما در خصوص جانوران بزرگ‌تر، درون‌گرم‌ها به میزان قابل توجهی قدرتمندترند. وی توانست بسته به استراتژی سوخت و ساز بدن (متابولیسم)، اعداد دقیقی را برای میزان قدرت جانوری با اندازه مشخص به دست آورد. بر اساس نتایج سیمور، هر چقدر حیوان بزرگ‌تر باشد، مزایای بیشتری از درون‌گرمی (Endothermy) به دست می‌آورد.
اگر نتایج وی درست باشند، پس کروکودیل‌ها چگونه توانسته‌اند زنده بمانند؟ استدلال سیمور این است که کروکودیل‌ها اغلب گوشه‌ای می‌نشینند و منتظر طعمه‌های سرگردان عبوری می‌مانند؛ بنابراین نیازی ندارند تا قادر باشند انرژی دائمی تولید کنند. از طرف دیگر، دایناسورهای پر انرژی نیازمند این بودند که درون‌گرم باشند.
53275
نظر شما