چند نکته خواندنی از زندگی و مبارزات آیت الله مشکینی(ره)

به گزارش خبرآنلاین، نویسنده کتاب «زندگی و مبارزات آیت الله مشکینی»، پژوهشی پیرامون این فقید سفر کرده انجام داده و طی 9 فصل ابعادی چند از زندگی ایشان را مورد توجه و مطالعه قرار داده است که از آن جمله می توان به «ویژگی های اخلاقی، تدریس و عالم پروری، تألیف و پژوهش و فعالیت های اجتماعی_ سیاسی» اشاره کرد.

در مقدمه کتاب می خوانیم: «تکریم عالمان و انسان های وارسته، نشان پویایی و کمال طلبی جامعه می باشد. تاریخ انقلاب اسلامی ایران روایت گر مبارزات شخصیت های مختلفی است که هر یک در گوشه ای به گونه ای به باروری اندیشه اسلامی پرداخته اند. ستون خیمه انقلاب، حضرت امام خمینی(ره) بودند و در کنار ایشان شاگردان بسیاری تلاش هایی بی وقفه در ترویج و نشر افکار و عقاید انقلابی قائد خود انجام می دادند. از میان شاگردان حضرت امام(ره) آیت الله میرزا علی فیض مشکینی از جایگاه خاصی برخوردار است.»

کتاب زندگی و مبارزات آیت الله مشکینی، پس از بخش های مقدمه، پیش گفتار، درآمد و نگاهی به جغرافیای تاریخی، در فصل اول خود تحت عنوان زندگی نامه، به وضعیت خانوادگی، ولادت، ازدواج و فرزندان ایشان پرداخته است. خانواده حضرت آیت الله مشکینی، چندین نسل روحانی پشت سر خود داشتند و در میان مردم منطقه از احترام ویژه ای برخوردار بودند. در بخشی از فصل اول کتاب می خوانیم: حضرت آیت الله میرزا علی اکبر فیض، معروف به مشکینی در سال 1300 هجری شمسی در یک خانواده مذهبی و اهل علم، در روستای آلنی، یکی از روستاهای مشکین شهر استان اردبیل متولد شد و در 8 مرداد 1386، مصادف با نیمه رجب دار فانی را وداع گفت. ایشان آموزش های اولیه را در نجف اشرف هم زمان با حضور پدر بزرگوارشان برای تحصیل علوم دینی در آن حوزه مقدس آغاز کرد و پس از بازگشت به ایران نیز فراگیری علوم دینی را در نزد پدر ادامه داد. آیت الله مشکینی پس از فوت پدرش برای ادامه تحصیل راهی حوزه علمیه اردبیل شد و چند ماهی در آنجا به آموختن دروس مقدماتی مشغول بود و پس از آن به قم مهاجرت کرد و درحوزه علمیه آن، نزد حضرات آیات: حجت، محقق داماد، بروجردی و امام خمینی رحمهم الله، تلمذ کرد.

بنابراین گزارش در فصل دوم کتاب که حیات علمی نام گرفته است، ابتدا تحصیلات حوزوی ایشان را مورد مطالعه قرار داده، سپس حوزه درسی ایشان که فوق العاده مورد استقبال طلاب بوده مرور می شود. جدیت ایشان در امر تحصیل و تدریس و نیز نوآوری در تألیف دروس حوزوی موجب شده بود که سال های زیادی در شمار استادان و فضلای طراز اول حوزه علمیه قم به حساب آیند. آیت الله مشکینی از جمله محققان و نویسندگان در مباحث علوم دینی بودند که تحقیقات و تألیفاتشان را به تناسب نیازی که وجود داشت انجام می دادند.
در سومین فصل از کتاب به بررسی اندیشه ها و روش های حضرت آیت الله مشکینی پرداخته شده است. ایشان علاوه بر تدریس درس های متعارف حوزه، مثل رسائل، مکاسب و غیره یک وی‍ژگی خاص نیز داشتند که مربوط به تفسیر قرآن بود. آیت الله مشکینی از جمله فقهایی بودند که در تدریس فقه، روش جامع و کامل استاد مرحومش، حضرت آیت الله العظمی بروجردی را انتخاب کرده و طبق آن تدریس می کردند. بدین صورت که در کنار فقه شیعه، فقه اهل سنت را نیز بیان می کردند. ایشان از جمله علمایی بودند که بنا بر دلایلی طرح اصلاح حوزه را نپذیرفتند و از این رو نتیجه فعالیت های هیئت حاکمه یا هیئت مصلحین با شکست مواجه شد.
بنابراین گزارش، خصوصیات اخلاقی حضرت آیت الله مشکینی، موضوعی است که در فصل چهارم به آن پرداخته شده است. آیت الله مشکینی به عموان یک فقیه، معلم اخلاق، مفسر قرآن، مدرس نستوه و برجسته حوزه علمیه قم، مدافع امام خمینی (ره) و مؤلف ده ها کتاب، از شخصیت و جایگاه خاصی برخوردار بود که علی رغم محدودیت ها، زندان و تبعید های مکرر توانست در دو قلمرو «اخلاق» و «سیاست» نقش تأثیر گذاری را در جریان انقلاب اسلامی و تبیین آن ایفا نماید و همواره چون زاهدی وارسته زندگی و منش طلبگی خویش را حفظ کند. یکی از نکاتی که درباره بی اعتنایی ایشان به دنیا و مقام های دنیوی باید مورد توجه قرار بگیرد این است که ایشان با این که سابقه تدریس شان از همه مراجع فعلی بیشتر بود و بعد از آیت الله گلپایگانی و آیت الله اراکی، انتظار خیلی از بزرگان حوزه این بود که ایشان رساله منتشر کنند و خودشان را د رمقام مرجعیت قرار دهند، اما چنین نکردند.

فعالیت ها و اقدامات اجتماعی آیت الله مشکینی، فعالیت های سیاسی قبل و بعد از انقلاب و مسئولیت های ایشان در سالهای پس از انقلاب محتواب فصل های پنجم تا هشتم کتاب را تشکیل می دهد. آخرین فصل کتاب هم با عنوان «راویان» ناگفته هایی از زندگی ایت الله مشکینی را از زبان شاگردان و همراهان وی همچون «حجت الاسلام سلیمان حیدری، آیت الله شیخ محمد مؤمن، حجت الاسلام شیخ ابوذر بیدار، حجت الاسلام سید علی اکبر اجاق نژاد، آیت الله سید جعفر کریمی، آیت الله محمد یزدی،آیت الله ناصر مکارم شیرازی، آیت الله رضا استادی و ... » بیان می کند. در بخشی از این فصل، تحت عنوان بهره ای از درس اخلاق آیت الله مشکینی 12 درس مختصرا گنجانده شده است.

در ادامه برش هایی از فصل های مختلف کتاب را می خوانیم:
«یکی از نکاتی که در روش تدریس ایشان قابل توجه بود، این بود که ایشان اهمیت زیادی به وقت طلبه ها می دادند. تلاش می کردند که مطالب زاید یا کم فایده در جلسه درس مطرح نشود، به همین جهت بخشی از مطالب مکاسب، رسائل و معالم را که زاید می دانستند، حذف کرده بودند و به طلبه ها نمی گفتند. اصولا معتقد بودند باید تحولی در کتاب های درسی حوزه به وجود بیاید، و روشی که در گذشته برای درس و تدریس مرسوم بوده است، باید مطابق با نیازهای روز متحول شود.»
*
«همه ما، برنامه های روزانه ای داریم که ممکن است با کوچک ترین سرماخوردگی به هم بخورد. ایشان با این همه بیماری و مشکلات، وقتی می دیدند توان راه رفتن ندارند، می گفتند که: « بایستی قدم بزنم». غذا خوردن ایشان هم سر موقع بود. من شاهد بودم ایشان، این سفارش ائمه(ع) را رعایت می کردند که غذا به مقدار اندک و در زمان طولانی، خورده شود. شاید ایشان پنج لقمه صبحانه نمی خوردند، ولی حدود بیست دقیقه طول می کشید. این هم نشان دهنده تحت کنترل بودن حرکات و سکنات و روح و جسم ایشان بودند.»
*
«با محدودیت هایی که ساواک کرمان و شهربانی ماهان برای آیت الله مشکینی به وجود آورده بودند- به خصوص بعد از استقبالی که از نماز جماعت و دعای ندبه ایشان مشاهده شد- وی را ممنوع المنبر کرده و آن چنان برایش محدودیت درست کرده بودند که حتی چندیدن بار خواسته بودند تا نماز جماعت هم برگزار نکنند.»

کتاب زندگی و مبارزات آیت الله مشکینی تدوین علی درازی است که در ۵۴۱ صفحه و با قیمت 19 هزار تومان و شمارگان دو هزار نسخه از سوی مرکز اسناد انقلاب به بازار کتاب عرضه شده است.

6060