برنامۀ ناتو برای سوریه چیست؟/اروپا برای حمله مردد است

محمود فاضلی

راسموسن دبیرکل سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) در جدیدترین مواضع اعلام کرده است این سازمان وضعیت کنونی در سوریه و استفاده از تسلیحات شیمیایی در حملات به اطراف دمشق را مورد بررسی قرار داده و این حملات خشونت‌آمیز را محکوم کرده است.

به گفته وی هم‌پیمانان ناتو حمایت خود را از بازرسی‌های کنونی سازمان ملل متحد اعلام کرده‌اند. بازرسان گفته‌اند که دولت سوریه از فراهم آوردن امکان دسترسی سریع و امن برای تیم بازرسی سازمان ملل متحد به محل حملات بازمانده است.وی بمنظور فضاسازی علیه سوریه ادعا کرده است دولت سوریه زرادخانه‌های تسلیحات شیمیایی در اختیار دارد و منابع نشان می‌دهد دولت سوریه مسئول استفاده از تسلیحات شیمیایی در این حملات بوده است.
به ادعای راسموس این اقدام نقض آشکار اصول و معیارهای بین‌الملل است. هر نوع استفاده از تسلیحات شیمیایی غیرقابل قبول است و بدون واکنش نمی‌ماند. افراد مسئول باید مسئولیت خود را بپذیرند.ناتو استفاده از تسلیحات شیمیایی را به عنوان تهدیدی برای امنیت و صلح بین‌المللی در نظر می‌گیرد و رایزنی‌ها را از وضعیت سوریه تحت بازبینی دقیق قرار خواهد داد. ناتو همچنان به ترکیه کمک خواهد کرد و از مرزهای جنوب‌شرقی این کشور هم‌پیمان حفاظت می‌کند.
انگلیس
مواضع دبیر کل ناتو در حالی است که 28 عضو ناتو برای حمله به سوریه به اجماع نرسیده‌اند.مخالفت پارلمان انگلیس بعنوان عضو ناتو با اقدام نظامی علیه سوریه بازتاب وسیعی داشته است. مجلس نمایندگان انگلیس با ۲۸۵ رای مخالف در برابر ۲۷۲ رای موافق با طرح دولت دیوید کامرون، نخست وزیر انگلیس مخالفت کرد. رای مجلس عوام که از آن به عنوان یک شکست سنگین برای سیاست خارجی کامرون نام برده شده است، مانع از شرکت انگلیس در اقدام نظامی احتمالی آمریکا و متحدانش علیه حکومت سوریه می‌شود.
دولت انگلیس پیش از رای‌گیری پارلمان در پاسخ به نگرانی‌های حزب کارگر بخش‌هایی از طرح خود را اصلاح کرده بود.حزب کارگر نیز اصلاحیه‌ای را بر این طرح درباره ضرورت ارائه شواهد قانع کننده از سوی دولت ارائه کرده بود که با اختلاف ۱۱۴ رای رد شد. این طرح اقدام نظامی در سوریه را در صورتی که بازرسان سازمان ملل متحد کاربرد تسلیحات شیمیایی به وسیله حکومت بشار را تایید کنند، مجاز می‌دانست.فیلیپ هاموند، وزیر دفاع انگلیس گفته است که کشورش در اقدام نظامی علیه سوریه شرکت نخواهد کرد اما این اقدام بدون حضور انگلیس هم صورت خواهد گرفت. به ادعای وی،عدم مشارکت انگلیس در اقدام نظامی علیه سوریه مانع از انجام آن نخواهد شد، ولی آمریکا و متحدانش را مایوس خواهد کرد.این موضوع به روابط لندن و واشنگتن آسیب خواهد زد. از نگاه وی جنگ عراق افکار عمومی در انگلیس را در رابطه با هر اقدام نظامی در خاورمیانه مسموم کرده است.
آلمان
خانم مرکل صدراعظم آلمان نیز معتقد است پایان دادن به جنگ داخلی سوریه تنها از طریق یک راه حل جامع سیاسی میسر خواهد بود. در سوریه یک جنگ داخلی وحشتناک در جریان است که حاصل آن تاکنون بیش از یکصد هزار کشته و میلیون‌ها نفر آواره بوده است. به گفته وی شاهد تصاویر وحشتناکی از کشتار مردم منطقه‌ای در دمشق بودیم که به ظاهر قربانی استفاده از گازهای سمی شده بودند. واکنش جامعه بین‌المللی به این مساله ضروری است. برلین تمام تلاش خود را برای پایان دادن به جنگ داخلی سوریه انجام خواهد داد و در این مسیر با شرکای اروپایی و آمریکا هماهنگ بوده و درحال رایزنی است. ما باید طرفین جنگ داخلی در سوریه را بر سر میز مذاکره بیاوریم. سخنگوی وزارت خارجه آلمان نیز وضعیت سوریه را حساس و خطرناک توصیف کرد و حمله شیمیایی در حومه دمشق،را وسیع‌ترین حمله شیمیایی در قرن اخیر دانست. به ادعای برلین بحران سوریه باید در شورای امنیت سازمان ملل مورد رسیدگی قرار گرفته و درمورد آن تصمیم گیری شود. اعضای شورای امنیت باید درمورد سوریه به صورت یکصدا و هماهنگ تصمیم گیری کنند و امیدواریم برخی از اعضای دائم شورای امنیت(روسیه و چین) نیز مواضع خود در قبال سوریه را تغییر دهند» طبق یک نظرسنجی جدید در آلمان شصت و نه درصد مردم آلمان مخالف حمله غرب به سوریه هستند.
ایتالیا
وزیر خارجه ایتالیا هر گونه مداخله نظامی در سوریه را رد و تاکید کرد خارج از چارچوب شورای امنیت سازمان ملل حتی به آمریکا و انگلیس اجازه استفاده از پایگاه های نظامی‌اش را برای حمله به سوریه نخواهد داد. حتی مجوز سازمان ملل نیز به معنای مشارکت ایتالیا در حمله به سوریه نخواهد بود چرا که بحران این کشور راه حل نظامی ندارد.با مجوز سازمان ملل راه برای یک گفتگوی جدی در پارلمان بازمی‌شود و تنها شورای امنیت سازمان ملل است که باید مسئولیت مداخله در سوریه را بر عهده بگیرد.در صورت اقدام نظامی احتمالی علیه سوریه خارج از چارچوب سازمان ملل، این کشور پایگاه‌های خود را در اختیار آمریکا قرار نخواهد داد. اگر کسی ادعا می‌کند که اسناد و مدارکی دال بر حمله شیمیایی در حومه شهر دمشق در اختیار دارد، باید آن را در اختیار مراجع ذیصلاح قرار دهد. ماریو مائورو، وزیر دفاع ایتالیا نیز در زمینه پیامدهای حمله نظامی به سوریه هشدار و تاکید کرد «پیش از چنین اقدامی باید میلیون‌ها بار در مورد آن فکر کرد».
اسپانیا
وزارت امور خارجه اسپانیا قاطعانه استفاده از سلاح شیمیایی در سوریه را محکوم کرد و مراتب تسلیت خود را بخاطر شمار بالای شهروندانی که درآخرین حمله شیمیایی در اطراف دمشق جان باختند، ابراز داشت.دولت اسپانیامعتقداست مساله استفاده ازسلاح شیمیایی درهرگونه درگیری مسلحانه باید با حداکثر سرعت روشن شود و در این راستا،ازاقداماتی که هیات اعزامی تحقیقاتی سازمان ملل برای تحقق این هدف درسوریه انجام می‌دهد،حمایت می‌کند. از نگاه مادرید حملاتی که با سلاح‌هایی شیمیایی در سوریه انجام شده است، نیازمندپاسخ قاطع جامعه بین‌الملل است. در بیانیه وزارت خارجه اسپانیا هرگونه حمله علیه هیات تحقیقاتی اعزامی سازمان ملل به سوریه محکوم شده و یادآوری شده است که همه طرف‌های درگیر در این کشور باید بتوانند انجام فعالیت این هیات را به شیوه امن و موثر تضمین کنند. اسپانیا استفاده از سلاح‌های شیمیایی را در هر شرایطی و توسط هر کسی تجاوز به حقوق بین‌المللی می‌داند و جامعه جهانی را به اجرای کنوانسیون ممنوعیت سلاح‌های شیمیایی و احترام به اصول آن فرا خوانده است.
اسپانیا امیدوار است شورای امنیت بتواند نقشی را که منشور سازمان ملل به آن داده است، در این مساله ایفا کند و تصمیماتی بگیرد که در نتیجه آن،قوانین بین‌المللی به اجرا درآید. دولت اسپانیا برخلاف برخی دیگر ازکشورهای غربی، در بیانیه خود به صراحت اشاره‌ای به اینکه سلاح‌های شیمیایی از سوی دولت سوریه استفاده شده است، ندارد و صرفا لزوم روشن شدن نتایج تحقیقات سازمان ملل را مورد تاکید قرار داده است.
ترکیه
شواهد نشان می دهد دولت ترکیه آماده است تا با حمایت از ائتلاف ناتو،در اقدامات نظامی ناتو علیه سوریه مشارکت نماید. ترکیه که اقدامات دفاعی را علیه هرگونه حمله شیمیایی در سراسر مرز این کشور با سوریه را به اجرا درآورده است، اقدامات بیشتری را در استان‌های هاتای، کیلیس و شانلی‌اورفا واقع در جنوب ترکیه آغاز کرده است تا در حملات شیمیایی احتمالی سوریه از آمادگی کافی برخوردار باشد. عبدالله گل، رئیس جمهوری ترکیه در پی حمله شیمیایی تاکید دارد:«جامعه بین‌الملل باید اقدامات مناسب و مستحکمی را برای جلوگیری از درگیری‌های بیشتر در سوریه اتخاذ کند». رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه نیز سازمان ملل را به دلیل عدم انجام اقدامی مناسب در مقابل این رویداد مورد انتقاد قرار داده است.
یونان
یونان بعنوان یکی از اعضای ناتو مواضع غیرشفافی در رابطه با حمله نظامی علیه سوریه داشته است. روزنامه راستگرای «کاتی مرینی» این کشور فاش ساخت آمریکا در سایه تهدید خود به حمله نظامی به سوریه، از مسئولان یونانی خواسته است تا از دو پایگاه نظامی در جنوب یونان و جزیره کرت استفاده کند. به ادعای این روزنامه، پروازهای نظامی از طریق حریم هوایی یونان به سمت شرق دریای مدیترانه افزایش یافته و آمریکا خواستار استفاده از پایگاه سودا در غرب کرت و فرودگاه کالاماتا شده است.
آقای ونیزلوس وزیر خارجه یونان مدعی شد باید تمام تلاش‌ها برای حل بحران سوریه به وسیله دیپلماسی صورت گیرد. یونان دارای موضعی بسیار مشخص در رابطه با بحران سوریه است و به وظایف بین‌المللی خود عمل خواهد کرد. آقای آوراموپولوس وزیر دفاع نیز تاکید دارد«یونان به عنوان یکی از اعضای سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) به وظایف بین‌المللی خود عمل خواهد کرد».رسانه‌های یونان در روزهای اخیر مدعی شده‌اند در صورت حمله نظامی ناتو به سوریه، یونان موظف است که پایگاه‌های نظامی ناتو در یونان را در اختیار نیروهای عمل کننده قرار دهد.

4949