۳۳۰۰سخنرانی‌ در دانشگاه‌ها در انتخابات ۹۲/ از ۸۰سال اختلاط‌‌ جنسیتی چه‌ خیری دیدیم؟/ مشروح‌ برنامه‌‌مناظره

تولید علم و نشاط سیاسی در واقع دو موتور اساسی پیشرفت در دانشگاهها هستند اگر بخواهیم بگوییم آموزش عالی دو بال می خواهد یکی تولید علم و دیگری نشاط سیاسی است. نظام آموزش عالی در کشور ما در حدود 25 سال اخیر دچار تحجر و واپس گرایی عجیبی شده است که من اسم آن را انحطاط می گذارم. علیرغم همه حرفهای خوبی که می زنند بحث تولید علم و فناوری و آنچه که در درون آموزش عالی ما شاهد آن بودیم پسرفت بوده است آن گونه که دو موتور (تولید علم و نشاط سیاسی) خوب نچرخیده و به عقب رفته ایم. 

 در سال 72 و 73 می بینیم که اقتصاد ممکلت ما دچار تورم 47 درصدی بود همان سالها مقام معظم رهبری بحثی را مطرح کردند با این موضوع که خدا لعنت کند دستهایی که نمی خواهند دانشگاه سیاسی باشد. چرا این موضوع را مقام معظم رهبری مطرح می کنند. این مسئله باید آسیب شناسی شود. آن زمان که این تورم رخ می دهد اساتید اقتصاد دانشگاهها انتقاد می کنند. رئیس بانک مرکزی می گوید اساتید درس خود را بدهند ما بلدیم اقتصاد را مدیریت کنیم. سال 81 نمونه دیگری رخ می دهد یک فردی در جایی از کشور همدان صحبتی در مورد ائمه می کند قاضی نیز حکمی می دهد. در آن زمان دانشگاه‌های تهران مدتی تعطیل می شوند و قلمرو یکته تازی یک عده می شوند که چرا یک چنین صحبتی زده شده است. همان سال مقام معظم رهبری خطاب به جنبش دانشجویی اعلام می کنند انتظار ما از جنبش دانشجویی، عدالتخواهی است حال مقایسه کنید چقدر فضا برای این یکته تازی ها در دانشگاهها باز شد و چقدر اجازه داده شد در زمینه عدالتخواهی فضا ایجاد شود؟

ما آن زمان در شریف که بودیم نتوانستیم کانون عدالتخواهی ایجاد کنیم حتی نشریه دوستان ما در دانشگاه علم و صنعت لغو مجوز شد. مگر ما می خواستیم در مورد چه مطلبی صحبت کنیم آیا می خواستیم اصل نظام را زیر سئوال ببریم، خیر. ما می خواستیم درباره مفاسد اقتصادی و پرونده هایی که 10 -15 سال در قوه قضائیه مانده و خاک خورده صحبت کنیم اما فضایی نداشتیم که در این زمینه فعالیت کنیم. من اسم آن را تحجر می گذارم.

باید پرسید تولید علم و نشاط سیاسی در دانشگاهها گفت با هم در تضاد هستند؟ آیا نمی شود هم به علم توجه داشت و هم در فضای سیاسی فعالیت کرد. در جواب باید بگویم انسان یک بعدی نیست که فقط بعدی ذهنی وی رشد کند. وجود انسان ابعاد دیگری نیز دارد باید به مسائل روحانی خود، فرهنگی و دیگر مسائل توجه کند. بایستی دقت کند علم را بر اساس چه چیزی می آموزد؟ علم برای علم مردود است.

علم برای کاربردی است که دارد همان گونه که مقام معظم رهبری عنوان کرده اند که علم باید هدفمند باشد بایستی ببینیم کشور در چه موقعیتی است پرچمی که بالا رفته است پرچم عدالت خواهی، پیشرفت، انسانیت است. در این دنیا می بینیم استکبار با ما در مقابله است. در حال حاضر صد درصد علم باید کاربردی باشد. در راستای ایجاد اقتدار و توانمندی و مقابله کشور با تهاجمات و فشارهای بین المللی باشد. در این فضا دانشجوی ما باید بداند درسی که باید بخواند تحقق عملی داشته باشد و بتواند تجلیات علم در رابطه با محصولاتی که تولید می کند را ببیند و کاملا توجه کند که اقتدار ملی ایجاد کند. از فرصت ها و منابع زمانی استفاده کند. علاوه بر این باید بصیرت یابد.

وسایل ارتباط جمعی بسیار پیچیده شده است. دنیا تحمل شنیدن یک صدا از جمهوری اسلامی را ندارد دنیا به دنبال این است که اجازه حرف حق و حقانیت را نمی دهد. در این فضا کسی که علم آموز ما است باید بتواند با رصد کردن اخبار، اتفاقات و تحلیل آنها به کنه مسائل پی ببرد و با بصیرت خود محل استفاده از علم را نیز تشخیص دهد. در این صورت است که الزام علم و سیاست کاملا علمی و قابل لمس است.

اگر می خواهیم دانشگاهی داشته باشیم که برای حل مشکلات کشور فعالیت کرده و پاسخگوی نیازهای جامعه باشد و در عین حال مرکز تولید علم، فکر و اندیشه ای که مراقب صحنه سیاست باشد داشته باشیم و دانشگاهی که حتی به سیاستمداران راه نشان دهد باید ما بتوانیم خود دانشگاه را تعریف کنیم، سیاست و الزامات عرصه سیاست را تعریف کنیم به تبع آن نشاط سیاسی ایجاد می شود. نشاط سیاسی که ارتباطی با رفتار احساسی، غیر عقلانی و علمی ندارد. دانشگاه ساحت تولید علم است و رفتار غیرعلمی مطلوب آن نیست.

همان گونه که جامعه نشاط سیاسی می خواهد دانشگاه نیز نشاط سیاسی می خواهد این نشاط سیاسی کمک فراوانی به تولید علم خواهد کرد. طی این 10 سال اخیر پیشرفت های زیادی در عرصه علمی صورت گرفته است که خود بیانگر نشاط سیاسی در دانشگاهها است. طبق آخرین آماری که در دست است 27 هزار مقاله علمی تولید شده که باعث شده در دنیا رتبه 15 را کسب کنیم همچنین در منطقه رتبه اول را به خود اختصاص دهیم. در داخل کشور نیز مقالات زیادی تولید شده است. در حماسه سیاسی 3 هزار و 300 سخنرانی تبلیغاتی توسط نامزدهای ریاست جمهوری در دانشگاهها انجام شد که حتی یک جلسه آن به ناامنی کشیده نشد که این خود نشان از نشاط سیاسی موجود است.

ما در دانشگاه‌ها فعالیت های چشمگیری داشتیم و با کمک دولت سرمایه گذاری های خوبی کرده ایم که می توانیم خیلی بهتر از این باشیم. می توانیم نشاط سیاسی و تولید علم بهتری در دانشگاه‌ها داشته باشیم. عنصر اصلی نشاط ، نشاط دانشجویی است. باید به فعالیت های دانشجویی به دید باز نگاه کنیم. باید اجازه فعالیت به تشکل های دانشجویی بدهیم. طی 8 سال گذشته برخی مواقع حتی انجمن های اسلامی نیز در برخی مواقع اجازه فعالیت نداشتند باید به نشاط سیاسی در دانشگاهها رونق بدهیم. باید سرمایه گذاری در دانشگاه‌ها بیشتر شود. در دنیا سرمایه گذاری در تولید علم بسیار وسیع است و باید در کشور ما نیز سرمایه گذاری در زمینه علمی افزایش یابد. پایه گذاری پیشرفت هایی که طی 10 سال گذشته انجام شده در سالهای قبل بوده است، یک فعالیت تحقیقی 5-10 سال طول می کشد که نتیجه دهد.

پیشرفت علمی فقط تولید انبوه مقاله نیست در قدم اول تولید آی اس آی خوب است وی تولید علم واقعی زمانی است که نوآوری و خلاقیت در جامعه داشته باشیم یعنی در زمینه پزشکی خود داروهای جدید تولید کنیم. یکی از مشکلات ما این است که نخبگان درجه یک را نمی توانیم در دانشگاهها نگاه داریم فضای دانشگاهی ما فضایی نیست که بتواند آنها را نگه دارد و ما این ثروت های خود را که استعدادهای درجه یکمان هستند از دست می دهیم.

باید محیط دانشگاه‌ها محیط بازتری شود، از حالت امنیتی خارج شود و به تشکل ها فضای فعالیت داده شود.

در مقوله نشاط سیاسی و تولید علم ما باید به کارکردهای دانشگاه بپردازیم لذا بحث اول در رابطه با کارکردهای دانشگاهی است. دانشگاه محل تضارب آرا و محل تولید اندیشه و محلی درباره ایده هاست و لذا چند کارکردی است به طور کلی می توان برای آن 4 کارکرد در نظر گرفت. تولید و توزیع مصرف دانش در چرخه تولید علم، تربیت نخبگان فکری و اجرایی نظام دانش افزایی عمومی جامعه و جامعه پذیری که مهمتر از همه است. دانشگاه نقش مهمی در فرآیند جامعه پذیری سیاسی دارد که در درجه اول درباره دانشجویان و در درجه دوم در مورد کل جامعه است.

در هر نظام سیاسی بازتولید جامعه از طریق بازتولید نظام فکری و عقیدتی آن جامعه صورت می گیرد که بی تردید دانشگاه نقش اصلی را برعهده دارد. در نظام سیاسی ایران نیز این بازتولید از طریق دانشگاه‌ها و حوزه‌های علمیه رخ می دهد لذا کارکردهای سیاسی دانشگاه‌ها در خدمت کارکرد علمی و کارکرد علمی در خدمت بازتولید نظام سیاسی اجتماعی دانشگاهها قرار دارد.

ما در ایران چرخه علمی نداریم . آنچه در دانشگاه ما می گذرد یک مسابقه سرسام آوری است برای تولید آی اس آی نه مقالات علمی پژوهشی که مشکلات جامعه را حل کند. دانشگاههای ما بایداز وضعیتی که به آن دچار شده اند بیرون آیند و به حل مشکلات بپردازند. دانشگاه‌های ما باید به صورت استانی به حل مشکلات استانی بپردازند آیا این گونه بوده است؟ دانشگاههای سیستان و بلوچستان، کردستان، بوشهر در راستای حل مشکلات بومی حرکت کرده اند خیر این گونه نبوده است در واقع به یک سری مقولات ترجمه ای اروپایی ناقص می پردازند که کل نظام دانشگاهی درگیر چنین مسئله ای است.

وزیر سابق کار اعلام کرد بیکاری تحصیلکرده ها 10 برابر دیپلمه هاست و در کشاورزی 6 برابر شده است، ما تعداد دانشجویان را زیاد کردیم اما آیا مشکلات حل شده است؟ آیا کشاورزی تبدیل به دانش بنیانی شده؟ ما چه میزان مهندس و دکتر پرورش دادیم و چه میزان از این افراد وارد صنعت کشور شده اند؟ آیا برای این دانشجویان سه واحد درسی مدیریت صنعت و فناوری گذاشتیم که اگر در آینده خواستند با یک خارجی مناظره کنند، کم نیاورند؟

بودجه پژوهشی را باید به چه کسی داد؟ دولت اگر دوست داشته باشد، بودجه می دهد اما بودجه ای که می دهد نتیجه اش این می شود که پژوهش در کتابخانه خاک بخورد، ما از 80 سال گذشته دانشگاه داریم اما در بدیهیات خود مانده ایم، الان در کشورمان مستعد تولید برق خورشیدی هستیم اما به نحو شایسته ای از آن استفاده نمی کنیم و توانایی به کار گیری آن را نداریم.دانشگاه جایی برای حل شدن مسائل مملکت است.

ما به غلط به بچه هایی که بهتر تست می زنند می گوییم نخبه درحالی که آنها به ربات تست زن بدل شده اند و پس از پایان لیسانس از رشته های فنی و پزشکی به سمت علوم انسانی می روند. بیشترین آمار تغییر رشته به علوم انسانی در تحصیلات تکمیلی در میان فارغ التحصیلان فنی و مهندسی است.

این تعریف از نشاط سیاسی غلط است که احزاب یارگیری های انتخاباتی خود را به صورت کانالیزه در دانشگاهها انجام دهند. نشاط سیاسی به این معنی است که دانشگاه سهم خودش را در اداره جامعه پیدا کند. دعواهای سیاسی به معنی نشاط نیست، هم دانشجو ها از آن خسته هستند و هم مردم. نشاط سیاسی دانشگاه به این معنی که حاکمیت دست خود را در برابر استاد پزشکی، استاد صنعتی و علوم انسانی دراز کند و بگوید دانشگاه به دولت کمک کن و در عین حال به متخصصین احترام بگذارد. 

بحث این نیست که گروه های سیاسی زیادی در دانشگاه درست کنیم. بحث این است که انتقاد استاد و دانشجو را تحمل کنیم . ضمن اینکه آنجه "ایزدخواه" می گوید که استاد متن قدیمی درس می دهد باید بگویم استادی که نتواند مطالب جدید و به روز تدریس کند نام اش استاد نیست 

دکتر رضا روستاآزاد، رئیس دانشگاه صنعتی شریف

همین الان در دانشگاه صنعتی شریف، بین 20 تا 30 برنامه فوق دانشجویی فعال است و انجمن اسلامی یکی از این تشکلهاست و هر از گاهی هم نوازشی به مدیر می رسانند و پرخاشگری هم می کنند که عیبی ندارد، ما هر ماه با این دانشجویان جلسه ای می گذاریم، بالاخره جوان جوان است و گاهی باید دلش را خالی کند. تمام ذهنها به سمت انجمن اسلامی و بسیج متمرکز شده در حالیکه انجمن اسلامی و بسیج تنها یکی از اقسام بروز نشاط سیاسی در دانشگاه است.

از کدام دانشگاه است که کسی برای ادامه تحصیل به خارج نرود؟ ظرفیت ارشد 150 هزار نفر و در دکتری 5 هزار نفر یعنی نسبتی معادل یک به 30 است. خب طبیعی است که دانشجو برود دنبال دانشگاه های خارج. درست است که همه فارغ التحصیلان ارشد علاقه ندارند وارد دکتری شوند، اما باید تناسبی هم باید. ضمن انکه اگر هم عده ای از دانشگاه بیرون می روند خب به نظر من عیبی ندارد. اما ما باید روی این نکته تمرکز کنیم که چرا وقتی می روند دیگر بر نمی گردند؟

بحث اصلی در انجام کار کاربردی، بخش اجرایی است وقتی دستگاه اجرایی مراجعه ای به دانشگاه ندارد نمی تواند به دانشگاه خرده ای گرفت.

از نظر پیشرفت علمی موسساتی در دانشگاه تهران وجود دارد که حتی از رویان نیز بهتر کار می‌کنند و 300 پیوند سلول بنیادی داشته‌اند.

دانشگاه MIT عنوانی به نام "پست داک" دارد که در آنجا با بودجه های خوب اساتید جوان به سمت صنعتی شدن علم خود پیش می روند. معتقدم در دانشگاههای ایران هم اگر استادیاری نتواند پیشرفت کند و درجا بزند باید اخراج شود که البته این کار کمتر انجام می شود.

نمی‌شود پروسه صنعتی را در کشوری که همه چیز آن بر اساس نفت است در دانشگاه انجام داد، ما طرح‌های موفقی در دانشگاه داریم که اگر صنعت اطمینان کند می‌توانیم انجام دهیم. 

به نظر می رسد دولت و صنعت نیز برای واردات که زحمت کمتری دارد راحت تر هستند اما همین میزان تولیدات علمی ما به صنعت تبدیل نمی شود به دلیل این است که رابطه دانشگاه و صنعت عمیق نیست.

می توانیم هم تولید علم داشته باشیم و هم نشاط سیاسی به شرط اینکه همدیگر را تحمل کنیم. مسئولان سیاسی، دانشگاهیان، استاد و دانشجو را تحمل کنند و آنها را مثل فرزندان شان بدانند. مدیران صنعتی و نفتی هم به دانشگاهها اعتماد کنند.

این موضوع که می گویند یک جریان اقلیت می خواهند حاکم شوند بحث انحرافی است و اصلا این طور نیست. دانشجویان می خواهند تشکل و کمپین برای روش های تدریس، سیلابس هایی که 40 سال تغییر نکرده اند یا انتقاد به نظام ارتقای استاد و مشکلات نظام اموزشی تشکیل دهند.

اگر نظام آموزشی ما درست بود پس چرا پس از ترور احمدی روشن ها و شهریاری ها متوجه شدیم که آنها نخبه بودند. نظام آموزشی که استاد آمار در کلاس دکتری دیکته می گوید نمی تواند بگوید کامل است.

خواسته های دانشگاه ها این است که دولت فعلی اجازه دهد هسته های دانشجویی مسایل واقعی دانشگاه ها را بیان کنند و سیاست را در سیاست زدگی و خاله بازی سیاسی خلاصه نکنند.