خوش اخلاقی دیپلماتیک

 اما فارغ از این گونه امور تشریفاتی که در دنیای دیپلماتیک نیز مهم هستند آمریکا از اینکه ایران قبول کرد در جلسه ۱+۵وزیر خارجه اش با وزیر خارجه آمریکا گفتگو کند بدهی بزرگتری به ایران داشت که با تلفن زدن اوباما به روحانی در آخرین لحظات اقامتش در نیویورک فارغ از هر گونه محتوائی که ممکن است داشته باشد تا حدی جبران شد. ایران و امریکا به یکدیگر نیازمندند. یک قدرت جهانی با یک قدرت منطقه ائی در صورتیکه اهداف و راهبردهای شفافی در برابر یکدیگر طراحی کنند میتوانند با یکدیگر همکاریهای مثبتی داشته باشند به شرط آنکه زمینه های بی اعتمادی و سوء ظن مفرط را از خود و سیاستهایشان بزدایند.
راهبرد اصلی هیئت ایرانی در اجلاس شصت و هشتم مجمع عمومی سازمان ملل متحد و تحرکات و جلسات جانبی مطمئن ساختن جامعه بین‌المللی از صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران در پرتو زمانبندی مشخص و کوتاه مدت بود تا به رفع تحریمهای یکجانبه و بین المللی بیانجامد. مهمتر از نفس شرکت ظریف در جلسه وزرای خارجه ۱+۵ملاقات خصوصی او با کری بود که بعد از سه دهه اتفاق افتاد. آخرین دیدار مستقیم وزیران خارجه ایران آمریکا به گفت‌وگوی ابراهیم یزدی و سایروس ونس در سال ۱۹۷۹ برمی‌گردد. اما وزیر امور خارجه آمریکا درباره محتوای صحبتش با همتای ایرانی اش گفت که " این یک ملاقات و تغییر لحن که از آن استقبال می‌کنیم، هنوز پاسخگوی سوالات نیست، کار زیادی داریم و به تلاشمان ادامه می‌دهیم تا برای یافتن راهی ملموس برای پاسخ‌دادن به سوالات گروه ۱+۵ در مورد برنامه اتمی ایران پیدا شود زیرا ظریف راه‌حل‌های احتمالی بیشتری مطرح کرده و حالا بخش دشوار کار این است که ببنیم چه می توان کرد."
اما اولا" اختلاف ایران و آمریکا فقط مسئله هسته ائی نیست و ثانیا" در مساله هسته ای نیز مانند روابط ایران وآمریکا، اهداف سیاست خارجی این دو کشور و منافعی که در پرتو این اهداف دارند و یا منافع ژئوپلیتیکی آنان سطح بالایی از بی اعتمادی وجود دارد. یعنی حتی پرونده هسته ائی تنها یک پرونده حقوقی نیست، بلکه عوامل متعددی از فاکتورهای منطقه ای و بین المللی در آن نقش دارند که زمان برای رسیدگی به آن را افزایش داده و یک دهه طول کشیده است. من همیشه متعجب بوده ام که این گذشت زمان به نفع سیاستهای غرب بوده که منتظر تاثیر تحریمها بر بنیه اقتصادی کشور هستند و چرا مذاکره کنندگان ایرانی به آن تن داده اند؟ و خوشبختانه الان هر دو طرف به جدول محدود زمانبندی در مذارکات روی آورده اند.
البته آمریکا نیز اوضاع خوبی در منطقه ندارد و سیاستهایش در منطقه بجای ترویج ازادی و دموکراسی در خاورمیانه به بی نظمی، اغتشاش و درگیریهای بیشتر و افزایش خشونت و کشتار منتهی شده است. و در این حال اگر عقل حکم می کند که اشتیاق از سوی واشنگتن برای تغییر نگاه نسبت به تهران دیده شود که هم منطقه را بهتر می شناسد و هم میتواند کمک موثری در برقراری صلح و ارامش در کشورها بنماید، اما موضع گیری های امریکا در قبال ایران صرفا خصمانه است. آمریکا توان تخریبی در کشورهای این منطقه دارد ولی باید باور کند که توان ایجاد هیچ گونه نظم جدید در خاورمیانه را بطور عام و بدون کمک ایران بطور خاص ندارد. تجربه بد اعتماد به ترکیه، قطر و عربستان در قضیه سوریه ثابت کننده این ادعاست. نیروهای قدرتمندی در جهان اسلام فعالیت دارند که عامل تغییرات در خاورمیانه هستند و امریکا هیچ درک صحیحی از این نیروها نداشته و نمی تواند آنها را کنترل و یا هدایت کند. آمریکا باید از سلطه گرائی و حس تاریخی مستثنی بودن دوری گزیند و به راحتی امنیت سایر مناطق را به امنیت ملی خود پیوند نزند.
متاسفانه به دلیل عدم ارتباط معقول بین دو کشور بدور از مسائل سیاسی و اهداف خاص لابیها در آمریکا آنچه که حافظه تاریخی آمریکا از ایران به یاد دارد با آنچه که ایرانی ها در ذهن دارند متفاوت است. هرطرف حافظه و تاریخ خود را دارد که مملو از پیش داوری ها و سوء ظن هاست . ولی دو طرف میتوانند با نگاه مثبت به تجربه حاصل از این دور از فعالیتهای دیپلماتیک و بهبود زمینه های تحرکات بیشتر مشکلات و مسائل بین خود را در قالب حل بسته های معضلات فیمابین در میان مدت پشت سر بگذارند. دست اندرکاران سیاست خارجی نیز نه تنها باید راهبردهای صحیحی طراحی کنند تا با تخریب این روند اغاز شده مقابله کنند بلکه سعی کنند اجازه ندهند که کورسوی ایجاد شده در این فعالیت دیپلماتیک رو به خاموشی رود. کم کردن تنشهای خارجی ایران در صحنه بین المللی و روابط دوجانبه زمینه مناسبی برای بهبود وضعیت اقتصادی و معیشتی مردم و ایجاد آرامش خیال آنها است و از همین رو است که مردم عزیز ایران نیز این تحرکات دیپلماتیک را با حساسیت دنبال می کردند.