فاطمه استیری: تشکیل گروه دوستی پارلمانی ایران و آمریکا برای دومین بار طی 6 سال اخیر مطرح شده است. موضوعی که اولین بار از سوی 15 نماینده مجلس هفتم در دستور کار قرار گرفت. این اقدام پارلمان نشینان هفتم به دنبال درخواست غیررسمی 60 نماینده کنگره آمریکا برای برقراری روابط پارلمانی دو کشور صورت گرفته بود. این طرح اما به سرعت مسکوت ماند و اجازه طرح در صحن را پیدا نکرد.
داریوش قنبری از امضاکننده این طرح، معتقد است فضای مجلس اصولگرای هفتم و گفتمان دولت احمدینژاد در آن زمان فضای نامناسبی برای این موضوع فراهم کرده بود. وی میگوید مجلس و دولت فعلی همپای یکدیگر رویکرد متعادل و منطقی به دیپلماسی کشور دارند و میتوانند همپای یکدیگر تحرکات دیپلماتیک کشور را پیش ببرند. گفتوگوی خبرآنلاین با نماینده سابق مجلس را بخوانید؛
مدتی است که موضوع تشکیل گروه دوستی - پارلمان ایران و آمریکا برای دومین بار طی چند سال گذشته مطرح شده است. برای اولین بار شما و عده‌ای دیگر از نمایندگان مجلس هفتم طرحی را در این خصوص ارائه دادید که سریع مسکوت ماند و به سرانجام نرسید. این طرح با چه هدفی در مجلس هفتم مطرح شد و چرا به سرانجام نرسید؟
در مجلس هفتم تعدادی از نمایندگان در راستای کاهش تنش‌ها با امریکا درصدد تهیه طرح تشکیل گروه دوستی - پارلمانی بین دو کشور برآمدند. البته این موضوع تنها مربوط به فضای داخلی کشور ما هم نبود، خاطرم هست در آن زمان تعدادی از نمایندگان کنگره آمریکا هم ابراز تمایل کرده بودند که به ایران سفرهایی داشته باشند و تمایلاتی از سوی آنها برای ایجاد روابط پارلمانی وجود داشت. شاید اگر آن زمان فضا برای شکل‌گیری این روابط ایجاد می‌شد زمینه‌ها برای کاهش تنش‌ها نیز فراهم می‌شد و خیلی از اتفاقات و تحریم‌های سال‌های اخیر هم رخ نمی‌داد.
اما در آن زمان دو مشکل وجود داشت، در یک سو افراطیونی در مجلس اجازه به سرانجام رسیدن این طرح را ندادند در دیگر سو هم فضای آن روز کشور و گفتمان سیاسی دولت وقت مناسب ایجاد این نوع از روابط پارلمانی و رابطه بین دو کشور نبود. باید بپذیریم که شرط این موضوع هم همراهی گفتمان سیاست خارجی دولت با این قسم اقدامات بود. اما دولت آقای احمدینژاد در سمت و سویی دیگر حرکت می‌کرد. در حالیکه اگر اجازه این کار داده می‌شد شاید در کاهش تنش‌ها و پیشبرد مذاکرات هسته‌ای تاثیر زیادی می‌گذاشت.
یعنی بر فرض تشکیل این گروه دوستی - پارلمانی، چندان نمی‌توانست در روابط دو کشور تاثیرگذار باشد؟
بله گفتمان دولت در آن زمان چندان همسو با این طرح نبود و اگر این گروه تشکیل می‌شد هم به نتیجه‌ای نمی‌رسید. هرچند همین دولت در اواخر دوره حضورش بر مشی ای دیگر حرکت می‌کرد و بی تمایل به برقراری رابطه بین دو کشور نبود. به نوعی واقع گرا شده بود اما آن موقع دیگر دیر شده بود. احمدی نژاد در بیشتر دوران ریاست جمهوری‌اش به گونه‌ای در سیاست خارجی و مشخصا درخصوص روابط ایران و آمریکا موضع گیری کرده بود که همان نیمچه فضایی که در زمان آقای خاتمی شکل گرفته بود از بین رفت و شرایط برای اقدامات دیپلماتیک فراهم نبود چه در سطح وزارت خارجه و دولت چه در سطح پارلمان‌ها.
آقای روحانی در دیدار اخیرشان با نمایندگان مجلس از تمایل تعدادی از نمایندگان کنگره آمریکا برای برقراری روابط پارلمانی با ایران خبر دادند. بعد از اظهارات رییس جمهور بحث شکیل گروه دوستی پارلمانی ایران و آمریکا دوباره مطرح شد. فضای فعلی را برای طرح این موضوع چطور ارزیابی می‌کنید؟
دولت فعلی خوشبختانه رویکرد و گفتمان منطقی مبتنی بر عقلانیت را در مذاکرات و سیاست خارجی در پیش گرفته است. معتقدم که زمینه شکل‌گیری این گروه دوستی - پارلمانی در این دولت بیش از گذشته فراهم است. در شرایط فعلی به خوبی می‌شود مراودات دیپلماتیک بین پارلمان‌ها و مجالس دو کشور شکل بگیرد که می‌تواند کمک خوبی به پیشبرد مذاکرات و تعامل دولت‌های دولت کشور و مراودات اقتصادی باشد. باید بپذیریم در دنیای امروز مراودات دیپلماتیک در سطح مجالس نقش تاثیرگذاری می‌تواند در روابط سیاسی کشورها داشته باشد.
متاسفانه در کشور ما نقش مجلس در سیاست خارجی آنگونه که در خیلی از کشورهای توسعه یافته پررنگ است، به رسمیت شناخته نشده است. نمایندگان مجلس ما هم علاقه چندانی برای ورود به مباحث حوزه سیاست خارجی ندارند و بیشتر درگیر مسائل حوزه انتخابیه هستند که ناشی از شناخت نادرست آنها به وظایف نمایندگی است که خود را بیشتر درگیر مسائل اجرایی حوزه‌های انتخابیه خود می‌کنند و وظیفه نمایندگی در مجلس را فراموش می‌کنند.
از این رو معتقدم مجلس فعلی باید در حوزه سیاست خارجی فعال‌تر شود و نقش بیشتری را عهده‌دار شود. البته فعالیت در چارچوب گروه‌های دوستی - پارلمانی به شیوه فعلی که تنها نامی از این گروه‌ها وجود دارد و تاثیرگذاری اندکی دارند هم چندان به روابط دیپلماتیک کشورها کمک نخواهد کرد. بلکه رویکرد این گروه‌ها باید به سمتی باشد که در پشبرد منافع ملی کشور تاثیرگذار باشند.
از جمله مخالفت‌هایی که با این موضوع می‌شود این است که تا زمانیکه روابط بین دولت‌های دو کشور به سرانجامی نرسد نمی‌توان وارد روابط پارلمانی شد. فکر می‌کنید باید این پیش زمینه فراهم شود یا مجلس و دولت به موازات هم میتوانند تحرکات دیپلماتیک را دنبال کنند؟
اقدامات دیپلماتیک دولت و مجلس مکمل یکدیگر هستند و قطعا نمی‌توانند جدا از هم حرکت کنند. برای مثال در مجلس هفتم که ما طرح تشکیل گروه دوستی-پارلمانی را مطرح کردیم گفتمان سیاست خارجی آقای احمدینژاد هم به گونه ای نبود که در کنار این تلاش قرار گیرد. فضای فعلی اما تغییر کرده است و اگر نمایندگان نیز همپای دولت فعال شوند و روابط دیپلماتیک پارلمانی را جدی تر پیگیری و ایجاد کنند بسیار تاثیرگذار خواهد بود.
باید بپذیریم که لابی صهیونیست‌ها در کنگره آمریکا بسیار قوی است و این امر می‌طلبد که ما نیز از ظرفیت مجلس برای خنثی‌سازی این لابی‌ها و توطئه‌ها بهره بگیریم. شکل دادن این گروه دیپلماسی پارلمانی شاید در شرایط فعلی بسیار تاثیرگذار باشد.
از این رو مجلس نباید منتظر باشد که دولت ایران و آمریکا همه روابط را سر و سامان دهند و بعد ورود کند. در شرایط حاضر نیاز است که مجلس به کمک دولت برود تا این موضوع را سروسامان دهد.
در آن زمان امضاکنندگان طرح تشکیل گروه دوستی-پارلمانی ایران و آمریکا متهم به خیانت و وطن‌فروشی شدند، آن فضا چقدر در عقب نشستن شما از این ایده تاثیرگذار بود؟
در مجلس هفتم فضای اصولگرایانه شدیدی حاکم بود و برخوردها با ما به عنوان امضاکنندگان این طرح که اکثرا اصلاح طلب بودیم سیاسی و جناحی بود. در واقع اصولگرایان مجلس هفتم اجازه ندادند این طرح به سرانجام برسد. حتی خاطرم هست طرحی که نوشته شده بود در آن زمان از سوی اقای نجابت که عضو هیات رییسه بود اجازه طرح نیافت. کارشکنی‌های زیادی شد که اجازه داده نشد کار به نتیجه برسد. درست است که ما جمعی اصلاح‌طلب بودیم اما برای ما منافع ملی مهم بود اما این اجازه را به ما ندادند.
در مجلس و دولت فعلی زمینه بهتری برای کار در این زمینه وجود دارد. خصوصا اینکه مجلس فعلی باوجود آنکه اصولگرا است اما حساسیت‌های سیاسی کمتری دارد و کار راحت‌تر انجام شود. گفتمان سیاست خارجی کشور هم با رویکرد مجلس فعلی هماهنگ است. در آن زمان فضای سیاسی کشور مانع ما می‌شد اما فضای سیاسی فعلی شرایط را برای تشکیل این گروه فراهم‌تر می کند.
در جزئیات این طرح به چه مواردی اشاره شده بود، فقط مباحث هسته‌ای بود یا روابط تجاری و اقتصادی و ... هم مدنظر بود؟
هدف ما از تشکیل این گروه دوستی - پارلمانی کاهش تنش‌های بین دو کشور بود. خصوصا اینکه ادبیات آقای احمدی نژاد هم فضای تندی را در سیاست خارجی علیه ما ایجاد کرده بود و دشمنی‌ها و تقابل‌ها علیه ایران افزایش یافته بود. در همین راستا ما تلاش کردیم که فضا تلطیف شود ولی این اجازه به ما داده نشد.
امضاکنندگان طرح، رایزنیای هم با وزارت خارجه داشتند؟
نه رایزنی صورت نگرفت. یعنی نیازی به این کار نبود. مجلس در ارتباط با تشکیل گروه‌های پارلمانی نیازی به رایزنی با وزارت خارجه ندارد.
مصداقا در مورد این گروه به خاطر حساسیت‌هایی که نسبت به رابطه ایران و آمریکا وجود داشت هم مذاکرهای نداشتید؟
نه رایزنی خاصی نبود. همانطور که گفتم در آن زمان از سوی برخی نمایندگان کنگره آمریکا برای تشکیل این گروه دوستی پارلمانی ابراز تمایل شده بود. این نشانه‌های خاص از سوی آمریکا دیده شده بود که تلاش می کند روابط دو کشور تغییر پیدا کند. لذا ما هم تلاش کردیم در پاسخ به این تمایل اقدامی را انجام دهیم تا شاید از این طریق بتوانیم لابی‌های ضد ایرانی در کنگره آمریکا را خنثی کنیم.
از سوی شورای عالی امنیت ملی مخالفتی با این موضوع نشد؟
خیر شورای عالی امنیت اظهارنظری در این مورد نکرد. اصلا بحث به آنجا کشیده نشد. چون بخاطر برخوردهای سلیقه‌ای در هیات رییسه مجلس هفتم با شکل‌گیری این گروه دوستی پارلمانی موافقت نشد. برخورد جناحی شدند و طرح مسکوت ماند. ربطی به نهادهای دیگر نداشت.
/29220
نظر شما