حدود سه ماه پیش که من با یک اتوبوس گردشگری به دریاچه ارومیه رفتم ،چون حدود 70 درصد دریاچه خشک شده بود توانستیم با ماشین وارد دریاچه شویم که این جای تاسف دارد، چون تا 5 سال قبل وقتی به نقاطی که با قایق برای حلقه گذاری فلامینگوها می رفتیم، عمق دریاچه به 13 متر هم می رسید و اگر آن روزها کسی به من می گفت روزی این دریاچه خشک می‌شود، هرگز باور نمی کردم.
اما چند روز پیش عده ای از دوست داران محیط زیست ارومیه با من تماس گرفتند و ابراز خوشحالی می کردند که در اطراف دریاچه حدود یک متر برف آمده و امیدوار بودند که تا پایان زمستان دریاچه پرآب شود چون در این سرما امکان تخریب آب وجود ندارد و دریاچه تا حدودی می تواند احیا می شود.
از سوی دیگر همانطور که می دانید یکی از علل خشکی دریاچه ارومیه حقابه بود چون حقابه آن را نداده بودیم. دریاچه ارومیه سالانه 5/7 میلیارد مترمکعب آب نیاز دارد و حوزه دریاچه هم 7 میلیارد مترمکعب آب دارد. یعنی برای تأمین حقابه ارومیه به منابع آب خارجی نیاز نداریم. اما با بستن 40 سد روی 11 رودخانه‌ای که به ارومیه می‌ریختند، حقش را گرفتیم.
از طرف دیگر یک میلیارد مترمکعب هم آبهای جاری و سطحی مثل چشمه‌ها و چاههای قدیمی داشتیم که آب دریاچه را تأمین می‌کرد و آن را هم از دریاچه دریغ کردیم؛ کم‌آبی و خشکسالی هم به خشک شدن این دریاچه کمک کرد. اما مشکل دریاچه ارومیه به همین خشک شدن منحصر نمی‌شود و 7 تا 12 میلیون نفر در منطقه تحت تأثیر عوارض و مسائل خشکسالی دریاچه، خشکی هوا، خشکی چاه‌ها، قنوات و چشمه‌ها هستند. حدود 73 هزار چاه اطراف دریاچه وجود دارد که بسیاری از آنها غیرمجاز است و آب دریاچه را به باغ‌ها و تاکستان‌ها می‌برد.
با این اقدامات همه سهم آب ارومیه به زراعت داده شد و وسعت اراضی کشاورزی منطقه از 350 هزار هکتار به 750هزار هکتار رسید.این موضوع به ظاهر خیلی عالی است و وضع مالی مردم منطقه خوب شده اما این شرایط تا وقتی ادامه دارد که دریاچه پر آب باشد چون با از بین رفتن دریاچه، زراعت هم از بین می‌رود.
متأسفانه مردم نمی‌دانند که تمام این نعمات کشاورزی و زراعت مرهون دریاچه ارومیه است.خوشبختانه اکنون با تصمیم دولت حق آبه دریاچه دو برابر شده و از حدود یک میلیارد و 300 میلیون متر مکعب آب به 2 میلیارد و 700 میلیون متر مکعب رسیده است، چون با کشاورزانی که چاههای غیر مجاز حفر کرده بودند برخورد شده است. در گذشته زمانی که وزارت نیرو مقداری از آب پشت سدها را رها کرد مردم از این وضعیت با پمپ آب‌ها را به زمین‌های کشاورزی خود می کشیدند در حالیکه این کار دزدی و سوء استفاده از بیت المال است.
همچنین افزایش زمین‌های کشاورزی اطراف دریاچه ارومیه از 350 هزار هکتار به 750 هکتار باعث شده کشاورزان برای آبیاری این زمین‌ها 23 هزار چاه غیرمجاز حفر کنند. از سوی دیگر چهار پروژه سدسازی در اطراف دریاچه ارومیه به دلیل مخالفت طرفداران محیط زیست و نبود آب متوقف شده است.
این دریاچه برای کشور ما اهمیت فراوانی دارد و تمام دوستداران محیط زیست امیدوارند که در آینده دوباره این دریاچه را در کشور داشته باشیم، بنابراین اگر چنانچه یک فصل بارش خوب هم داشته باشیم می توانیم امیدوار باشیم که اردیبهشت و خرداد سال بعد 60 درصد آب دریاچه باز می گردد و تا 5 سال بعد دوباره دریاچه احیا می شود .
دولت هم بر این عزم است،چون بعد از انتخاب آقای روحانی به عنوان رئیس جمهور، یکی از کارگروهای ایشان در حوزه محیط زیست بود و برنامه هایی برای احیای این دریاچه ارائه کرده بودند که اکنون هم طبق همان برنامه ها پیش می روند.
* مشاور رییس سازمان محیط زیست
نظر شما