امروزه بحث نرم‌افزارهای تلفن همراه بیشتر از شبکه‌های اینترنتی مورد گفت‌وگوی مسئولان و کارشناسان است. سوال من این است که به جای کشاندن مطلب به رسانه‌ها چرا یک بار برای همیشه کارشناسان و سیاستگذاران روبه‌روی هم قرار نمی‌گیرند تا دلایل یکدیگر را برای بودن یا نبودن یا اصولا چگونه بودن اینگونه ابزار گوش کنند سپس بر اساس یک برنامه جامع تصمیم‌گیری کنند؟
تمام آسیب‌هایی که به بدنه اجتماعی ما وارد شده، از تصمیمات احساسی و مقطعی است. یک بار تصمیم گرفته می‌شود برای کنترل هیجان‌های رفتاری مراکزی تاسیس شوند، یا برای ازدواج جوانان چنین و چنان شود، فلان شبکه فیلتر شود یا نشود. هیچوقت فراموش نمی‌کنیم که مقابله سلبی با ماهواره یکی از دلایل گسترش آن شد و هیچوقت سیاست مدونی برای برخورد با این پدیده نداشتیم. البته قوانین و استانداردها به خوبی تدوین میشد و می‌شود اما در اجرا گرفتار دست‌اندازهایی می‌شوند که پیش‌بینی نشده‌اند.
یک بار دیگر توسط نرم‌افزارهای اجتماعی غافلگیر شدیم. اصل غافلگیر شدن برای ما مخصوصا در دهه اخیر تبدیل به یک اصل سیاسی و اجتماعی شده است. این نرم‌افزارها زلزله یا آتش‌فشان نیستند که قابل کنترل یا پیش‌بینی نباشند. از حدود پنج سال پیش اینگونه نرم‌افزارها در اروپا و امریکا و در بسیاری از کشورها شروع به تولد و رشد کردند بنابراین ورود آنها به کشور ما کاملا قابل پیش‌بینی بود. متاسفانه دولت دهم مثل بسیاری از ابعاد و زمینه‌های اجتماعی در این مورد هم غافلگیر شد یعنی از در و دیوار نرم‌افزارهای عجیب و غریب وارد کشور شدند، تا دورترین شهرها و روستاها رسیدند و حالا ما تصمیم گرفته‌ایم با آنها برخورد کنیم.
همانطوری که فیلتر کردن، راهکار مقابله با فیسبوک و توییتر و یوتیوب نبود و قوی‌ترین فیلترشکن‌ها به سادگی و ارزانی در اختیار تقریبا همه کاربران قرار گرفته و می‌گیرد، در مورد اینگونه شبکه‌ها باید عرض کنم که فیلتر کردن آنها باعث ایجاد هیجان رفتاری مبنی بر پیدا کردن راهکار مقابله خواهد شد که همینطور هم شده است.
بنابراین، این اصل منطقی و آشکار را بپذیریم که با فناوری نمی‌توانیم مقابله کنیم مگر آن که از نگاه رفتارشناسی با آن همسو شویم و خود و فرهنگمان را در مقابل آن واکسینه کنیم. بسترسازی فکری به خصوص برای نوجوانان و جوانان و آموزش‌های لازم به آنها می‌تواند تا حدودی از ناهنجاری‌های پیش‌بینی شده کاهش دهد.
متاسفانه امروزه در هر خانه و خیابان و کوچه، گوشی‌های موبایل مجهز به انواع نرم‌افزارها در دست کاربران وجود دارد. البته امتیازات مثبت و محاسن اینگونه نرم‌افزارها مانند ارتباط سریع و آسان باعث استقبال مردم و جوانان شده و نباید فرایندهای مثبت اینگونه نرم‌افزارها را نادیده گرفت.
به هر حال هر اختلالی که در این گونه فرآیندها و ابزار اتفاق بیفتد، اگرچه از جانب خود مدیران آن باشد، به حساب نهادهای متولی داخلی گذاشته می‌شود اما یکی از مسئولین گفته بودند که همه ویچت فیلتر نمی‌شود. درست است، اگر ما همه برنامه‌های ماهواره را منفی قلمداد نمی‌کردیم امروز دسترسی به شبکه‌های ماهواره‌ای اینقدر ساده نمی‌شد. بنابراین باید رسانه‌ها و در صدر آنها صدا و سیما به فکر آموزش و رشد فکری نوجوانان و جوانان باشند، زیان‌های آنها را با زبان منطق بیان کنند، فرزندان ما منطقی هستند و هنگامی که در مقابل حرف حساب قرار بگیرند تسلیم می‌شوند اما اگر بخواهیم آنها را بدون منطق و دلیل از بعضی مزایا محروم کنیم بلافاصله راهکارش را پیدا می‌کنند.
امروزه این ابزار وارد خانواده‌ها شده و کسانی که این نرم‌افزارها را نصب می‌کنند هیچوقت حوصله مطالعه نوشته‌های بسیار ریز قبل از نصب را ندارند. در میان همان عبارات ما به ویچت و وایبر و تانگو اختیار می‌دهیم که از نظر قانونی دسترسی به اطلاعات تلفن ما داشته باشند یعنی اگر دلشان خواست و لازم بود شماره‌ها و عکس‌های ما را بردارند. متاسفانه بعضی از فرزندان ما همانطور که یارانه‌های خود را تبدیل به آلبوم شخصی و خانوادگی کرده بودند، حالا موبایل‌هایشان را آلبوم عکس‌های خصوصی کرده‌اند و معلوم نیست اگر این عکس‌ها با هدف سوءاستفاده به دست بعضی از افراد بیفتند، چه حوادثی در انتظار ما خواهد بود.
عوارض جسمی و عصبی و روحی ناشی از کاربری این نرم‌افزارها به گونه‌ای است که بعد از چند جلسه تبدیل به اعتیاد می‌شود یعنی کاربر وقتی به هر علت نمی‌تواند به این برنامه‌ها دسترسی داشته باشد دچار اضطراب و در پاره‌ای از موارد افسردگی می‌شود بنابراین گوشه‌گیری، انزوا، دور شدن از روابط عاطفی و اجتماعی، افتادن در دام افرادی با هویت قلابی و دروغین اولیه‌ترین آسیبهای ناشی از استفاده از این نرم‌افزارها است.
همین دیروز دخترخانمی برای مشاوره به من مراجعه کرده بود که به عنوان دختر با فردی گفتگو و دوستی وایبری آغاز کرده بوده که بعد از چند جلسه داد و ستد عکس و آدرس و خاطره تازه می‌فهمد رویا، نام پسر جوانی است که در آن سوی خط قرار گرفته است، حالا ترس، اضطراب و دلهره این دختر جوان را فرا گرفته و نمی‌داند چه باید کند.
تا از این دیرتر نشده باید کارشناسان دلسوز و متخصص به دور از هرگونه جار و جنجال و فضاسازی‌های منفی با دست‌اندرکاران و اولیای امور گرد هم آیند و برای اینگونه ابزارها برنامه‌ریزی کنند وگرنه فیلتر کردن و حذف آسانترین راه مقابله است که در هر زمانی میسر است.
نظر شما