علی افتخاری: پارسال «زندگی پی» بود و امسال «کاپیتان فیلیپس»، «همه چیز از دست رفته» و از همه هیجان‌انگیز، «جاذبه»، تازه‌ترین ساخته آلفونسو کوارون فیلمساز مکزیکی. تلاش برای بقا، موضوع اصلی همه این فیلم‌هاست، اما آنچه در «جاذبه» می‌بینیم، چیزی فراتر از این است.
همان طور که عنوان فیلم نشان می‌دهد با یک ماجرای فضایی روبرو هستیم که مقاومت در برابر آن کار دشواری است. تا قبل از این خیلی کم پیش آمده بود که یک بلاک‌باستر سه‌بعدی تا این حد علوم و فناوری فضایی را جدی بگیرد و کوارون این را با نوشته‌های آغازین فیلم خود مورد تاکید قرار می‌دهد: «در 600 کیلومتری بالای سیاره زمین، حرارت بین 258+ تا 148- درجه فارنهایت در نوسان است... هیچ صدایی نیست... هیچ فشار هوا... هیچ اکسیژن... زندگی در فضا غیرممکن است.»
طبعا در این شرایط یک سفر فضایی هیچ شباهتی به یک سفر تفریحی ندارد.
داستان «جاذبه» درباره پیامدهای یک ماموریت فضایی نافرجام است. فیلم با یک شاتل فضایی آغاز می‌شود. سه فضانورد در حال تعمیر تلسکوپ هابل هستند. یکی از آن‌ها مت کوالسکی (جرج کلونی) فضانورد کهنه‌کار است که آخرین ماموریت خود را انجام می‌دهد و رفتار و حرکاتش نشان می‌دهد تجربه سال‌ها کار از او مردی ساخته که می‌داند هنگام وقوع بحران چطور باید درست‌ترین کار را انجام بدهد.
کوالسکی را در این ماموریت، شریف، متخصص ماموریت فضایی (پهالدات شارما) و دکتر رایان استون، دکتر مهندسی پزشکی (ساندرا بولاک) که اولین ماموریت فضایی خود را انجام می‌دهد، همراهی می‌کنند. در شرایطی که در 13 دقیقه اول همه چیز عادی و کنترل‌شده به نظر می‌رسد، ناگهان زنگ خطر به صدا درمی‌آید و مرکز کنترل ماموریت گزارش می‌دهد تکه‌پاره‌های یک ماهواره روسی که نزدیک آن‌هاست، با سرعت به سمت آن‌ها می‌آید.
آنچه در ادامه اتفاق می‌افتد یک تراژدی فضایی است. شاتل نابود می‌شود و استون و کوالسکی، ناگهان خود را در فضا تنها می‌یابند، آن هم در شرایطی که امکان هیچ تماس رادیویی با زمین نیست.
تلاش برای بقا
از اینجا به بعد جنبه تلاش برای بقا در داستان پررنگ می‌شود، چیزی که پیش از این نمونه‌اش را کمتر دیده‌ایم. وضعیت زمانی بدتر می‌شود که عملا همه چیز از اکسیژن و سوخت گرفته تا سلامت عقل رو به پایان می‌رود.
کوارون - که «جاذبه» این اولین فیلم او پس از فیلم تحسین‌شده «فرزندان بشر» در سال 2006 است - تردیدی برای تماشاگر باقی نمی‌گذارد که وقت برای قهرمانان فیلم، تنگ است.
او که بجز کارگردانی، تهیه‌کننده و یکی از فیلمنامه‌نویسان «جاذبه» هم هست، می‌گوید: «همیشه مجذوب فضا و کاوش‌های فضایی بودم. ایده جدا شدن از زمین، سیاره مادر جنبه‌ای اسطوره‌ای و رمانتیک دارد، اما در حال اصلا منطقی نیست که وقتی زندگی این پایین در جریان است به آن بالا بروید.»
کوارون فیلمنامه «جاذبه» را با همکاری پسر 22 ساله‌اش جوناس نوشت و ابتدا سعی کرد این پروژه را با همکاری شرکت یونیورسال پیکچرز به سرانجام برساند. پروژه او چند سال معطل ماند، اما در نهایت حقوق آن فروخته شد و از این جا به بعد شرکت برادران وارنر وارد عمل شد.
پیش از انتخاب بولاک برای نقش استون بازیگرانی چون آنجلینا جولی، ماریون کوتیار، اسکارلت جوهانسن، بلیک لیولی و در نهایت ناتالی پورتمن برای این نقش مورد نظر بودند، اما در نهایت قرعه به نام بولاک افتاد.
ساندرا بولاک در صحنه‌ای از فیلم «جاذبه»
«جاذبه» همان قدر که داستانی درباره بقاست، درباره احساسات مهم مانند انزوا، تنهایی و ترس هم هست که هر سه آن‌ها در استون دیده می‌شود. او زنی است که هنوز از یک اتفاق تلخ در زندگی شخصی‌اش (مرگ فرزند) رنج می‌برد و حتی در شرایطی که مستقیم با مرگ رودررو شده، مطمئن نیست برای زنده ماندن چه بهانه‌ای دارد.
چالش بزرگ بولاک برای بازی نقش استون این بود که باید از پرسونای سرزنده و قبراق خود که او را یکی از بزرگ‌ترین ستاره‌های زن دهه 1990 کرد، فاصله می‌گرفت.
او درباره فیلم می‌گوید: «فکر می‌کنم این داستانی درباره چیزی است که ما را وادار می‌کند، در شرایطی که هیچ نوری در انتهای تونل نیست، تلاش کنیم.»
بولاک با اشاره به غم بزرگ شخصیت استون می‌گوید: «وقتی درباره این شخصیت تحقیق می‌کردم، از خودم پرسیدم اگر من جای او بودم چه می‌کردم و به این نتیجه رسیدم که من هم همان کار را می‌کردم: جا می‌زدم. وقتی آلفونسو و من درباره استون شروع به صحبت کردیم، برایمان کاملا آشکار شد که هر دو نگاهی یکسان به او و همان پرسش‌ها را درباره او داریم. چرا وقتی یک تراژدی روی می‌دهد، جا می‌زنیم؟ چرا در این موارد کمک نمی‌خواهیم؟ آنچه استون از آن گذر می‌کند یک تمثیل جالب برای این نصیحت است: «مراقب باش چه آرزویی می‌کنی.» استون می‌خواست تنها باشد و آن را به دست می‌آورد.»
برخلاف انتظار، نقش کلونی در «جاذبه» یک نقش فرعی است. او دلیل مشارکت خود در این فیلم را کیفیت فیلمنامه آن می‌داند و می‌گوید: «حداقل 15 سال است دنبال فیلمنامه‌های خوب هستم تا ببینم چه کار می‌توانم در آن‌ها انجام بدهم.»
البته فیلمنامه تنها دلیل حضور کلونی در این پروژه نبود. او می‌گوید: «من با رقابت‌های فضایی بزرگ شدم. من بچه آن دوران هستم. همیشه عاشق کاوش‌های فضایی و شیفته آدم‌هایی بودم که این کار را انجام می‌دهند. آن‌ها واقعا آخرین پیشگامان بزرگ هستند.»
کار در یک مکعب 9 در 9 فوتی
فیلمبرداری «جاذبه» اواخر ماه مه 2011 با بودجه‌ای حدود 100 میلیون دلار شروع و در استودیوهای پاین‌وود و شپرتن در بریتانیا انجام شد.
چالش بزرگ بازسازی شرایط فضا به حالت کاملا طبیعی بود. سازندگان فیلم مجبور بودند برای چالش‌های تکنیکی پیچیده فیلمبرداری از شخصیت‌هایی که در فضا شناور هستند، راه حل‌های ابتکاری پیدا کنند.
کوارون می‌گوید: «سعی کردیم تا حد امکان دقیق باشیم، بی‌آنکه تظاهر کنیم فیلمی مستند ساخته‌ایم تا کمی آزادی داشته باشیم. به توصیه‌های فضانوردان عمل کردیم، آدم‌هایی که تجربه حضور در فضا را دارند، همین طور کارشناسان فضایی، اما مهم‌ترین نقش را کارشناسان فیزیک داشتند. آن‌ها سعی کردند به ما توضیح بدهند کنش‌ها و واکنش‌ها در فضا چگونه است.»
بولاک در بخش زیادی از مرحله فیلمبرداری تنها بود و هفته‌ها به تنهایی در داخل یک مکعب 9 در 9 فوتی کار می‌کرد که این کار را برای او بسیار سخت کرده بود.
کوارون می‌گوید: «کار برای بازیگران تا حد زیادی شهودی بود. آن‌ها باید تمام این اطلاعات را جذب و به شکلی بسیار ابزورد اجرا می‌کردند. اگر می‌توانستید ببینید چطور این فیلم را فیلمبرداری کردیم، از نتیجه کار حیرت‌زده می‌شدید.»
در نهایت، «جاذبه» اولین بار در دنیا اوت پیش در افتتاحیه جشنواره ونیز به نمایش درآمد و بسیار مورد استقبال تماشاگران و منتقدان قرار گرفت.
فیلم در گیشه‌های فروش هم بسیار موفق عمل کرد. «جاذبه» تا دوم ژانویه 255.1 میلیون دلار در آمریکای شمالی و 407.8 میلیون دلار در بازار بین‌المللی به دست آورد. فیلم با 662.9 میلیون دلار توانست هفتمین فیلم پرفروش دنیا در سال 2013 شود.
گذشته از این، به نظر می‌رسد «جاذبه» در جوایز اسکار امسال بخت زیادی در بخش‌های مختلف بخصوص در بخش‌های فنی از جمله فیلمبرداری و جلوه‌های تصویری داشته باشد.
5858
نظر شما