چند پرسش درباره مفاهیم انتظار و غیبت در گفت وگوی خبرآنلاین با آیت الله کورانی در سالروز آغاز ولایت حضرت صاحب الزمان (عج)

آیت الله علی کورانی عاملی، یکی از علمای برجسته لبنان و ساکن شهر قم است. تا کنون ده‌ها عنوان کتاب دربارۀ تاریخ اسلام و کلام شیعه منتشر کرده، نخستین مرکز نرم افزاری اسلامی جهان را در ایران بنیان گذاشته و در چند شبکه ماهواره ای به زبان عربی و فارسی برنامه دارد. اما در ایران بیش از هر چیز، با کتاب «عصر ظهور» شناخته می‌شود.
همان چهره برجسته و محققی که تولید کنندگان "سی دی ظهور" تمام اعتبار حرف های خود را به وی منتسب می کردند اما وی سخنان منتسب به خود را رد کرد. در سالروز آغاز ولایت حضرت صاحب الزمان (عج) چند پرسش را درباره مفاهیم انتظار و غیبت مطرح کرده ایم. گفت وگوی خبرآنلاین را با آیت الله کورانی می خوانید:

تعریف مشترک از انتظار نزد شیعیان چیست؟ تعریفی که مورد اتفاق تمام فقهای شیعه باشد.
انتظار دو بُعد و تعریف دارد. بُعد اول: گاهی انتظار یعنی منتظر بمانید، دولت تشکیل ندهید تا امام مهدی بیاید. یعنی صبر کن و دست نگه دار. زیرا شما نمی‌توانید دولتی عادل تشکیل دهید. پس هیچ دولتی تشکیل ندهیدو مسئولیت آن را به عهده نگیرید. بعضی از فقهای ما قائل به این رأی هستند و تشکیل دولت را قبل از ظهور امام زمان قبول نمی‌کنند. می‌گویند تکلیف ما نیست. بعضی‌هایشان حرام می‌دانند، بعضی‌هایشان می‌گویند جائز است ولی وظیفه نیست. اما بعضی‌ها هم تشکیل حکومت را جایز می‌دانند. بعضی از باب حِسبه، یعنی أحیاناً برای نظم جامعه جایز می‌دانند، مانند آیت‌الله عظمى خویی؛ و بعضی هم از باب ولایت فقیه، نه تنها جایز، بلکه وظیفه و واجب می‌دانند، مانند امام خمینی.
پس نظر این‌ها دربارۀ انتظار با هم فرق دارد. از نظر امام خمینی یعنی انتظار داشته باشید ولی در عین حال فعالیت کنید و در خط امام مهدی(ع) دولت تشکیل بدهید، اما بعضی می‌گویند نه وظیفه ما این نیست. پس انتظار دو معنی دارد. انتظار با انقلاب و تشکیل حکومت، و انتظار بدون تشکیل حکومت که می‌گوید نه ما نمی‌توانیم دولت عدل تشکیل دهیم، پسبا حکومت‌هایی که هست می‌سازیم تا امام زمان بیاید. البته همزمان می‌کوشیم تا به حکومت جهت دهیم و راهنمایی‌اش کنیم تا از ظلمش بکاهیم.
این یک بُعد از انتظار بود. این که حکومت تشکیل بدهیم یا ندهیم. بُعد دیگر که مورد اتفاق همه شیعیان است، انتظار به معنی امید و توقع است. یعنی یقینی عمیق به این که آینده از آنِ دولت عدل الهی است. یعنی به جای یأس و ناامیدی، امید داشته باشید، شاید هر لحظه خدا این کار را شروع کرده و ظهور امام را آغاز کند.

-می‌شود توضیح دهید که منظور از این بُعد چیست؟ آیا فعالیت خاصی را نمی‌طلبد؟
بعضی‌ها وقتی می‌بینند چه قدر فساد و ظلم هست، چه قدر مردم بی دین شده‌اند، مأیوس می‌شوند. این باور می‌گوید مأیوس نشوید. کار جهان به دست خداست. خدا این اجازه را داده، اما در نهایت نقشه و برنامۀ دیگری دارد.

-پس یعنی اعتقاد به این که این سیر تاریخ بشر، هدفی داشته و نهایت خوشی دارد.
احسنت. یعنی «الخط البیانی»، یعنی سیر تاریخی امت اسلامی، حتماً باید به اوج خود، یعنی شمول اسلام بر کل جهان برسد. «لِیُظهِرَهُ عَلَی الدّینِ کُلِّه» هدف است و حتمی و قطعی است. کی اتفاق می‌افتد؟ نمی‌دانیم. ولی توقع داریم شاید امسال باشد، شاید سال آینده، شاید هم هزار سال دیگر.

-خب این بُعد انتظار، تکالیف خاصی را ایجاب نمی‌کند؟
هرگز. هیچ یک از فقهای ما نگفته که ما برای انتظار، تکالیف خاصی داریم.

-پس این همه که می‌گویند و می‌نویسند و کتاب و جزوه منتشر می‌کنند که وظایف منتظران چیست، چه می‌شود؟
خب چه کسی فتوا داده که چنین کاری باید کرد؟ هیچ کس. سخن این نظریه پردازان دربارۀ «واجبات انتظار»، سخنی غیر فقهی است؛ یا اخلاقی است، یا انشائی، یا خیالی. و منشأ آن از این جاست که نویسنده یا گوینده، مفهومی بیش از ظرفیت متن آیه و حدیث را بر متن تحمیل می‌کند. معمولاً سخنشان منبعی ندارد و از خودشان است.

-یعنی کاری فقهی و فقاهتی نیست.
نه. هرگز. ما چیزی به عنوان «تکالیف زمان غیبت»، «به علت غیبت» یا «در انتظار» نداریم. تکلیف واجب برای مکلّف، همان تکالیف عمومی زمان حضور امامان است و نه چیزی بیشتر. فقط همان است.
تکلیف ما در زمان غیبت و حضور معصوم فرقی نمی‌کند. متون رسیده از اهل بیت تأکید دارد که تنها کار واجب در زمان غیبت امام این است: ایمان و انتظار فرج او. فقط ما راتشویق کرده‌اند که برای او دعا کنیم و با او ارتباط روحی داشته و به او توسل کنیم.

-پس وظیفه فرد منتظر که بعضی همه اش روی آن تأکید می کنند؟...
وظیفه ای که مربوط بشود به جامعه، نداریم. هیچ وظیفه‌ای برای انتظار و مخصوص آن نداریم.

-پس وظیفه منتظر شد فقط انجام واجبات و ترک محرّمات و دعا.
همین تکالیف شرعی ثابت شده است. یعنی حلال و حرام و واجب و مستحب و مکروه. هر کس که به این‌ها عمل کند، واجبات را انجام دهد و گناهان را ترک کند، یعنی منتظر است و مورد قبول.

-پس فرق کسی که به امام زمان اعتقاد دارد و کسی که ندارد در چیست؟
خب این منتظر است و توقع دارد امام ظهور کند، ولی آن، توقع ندارد.

-یعنی تفاوتشان تنها در یک حالت روحی است؟
تفاوت آن‌ها در باورها و عواطف است. و این کم چیزی نیست. این یک تفاوت اساسی است. این [=منتظر] اعتقاد دارد که خط سیر جهان به طرف تکامل و به طرف دولت عدل الهی است.

-آخر می‌گویند اگر کسی اعتقادی داشته باشد باید عملی را متناسب با اعتقادش انجام دهد.
خیر. این یک قاعدۀ کلی نیست. مثلا ما به آسمان‌های هفتگانه معتقدیم، حال، تکلیف متناسب با آن چیست؟! اعتقاد به امام مهدی(ع) ، تکالیف ویژه ای را که موازی با آن باشد، ایجاب نمی‌کند. حداکثر می‌توان گفت ایمان به او، دعا برای او، و احساس آمادگی برای کمک به او در صورت ظهورش، موازی با اعتقاد به اوست.

-یعنی بخشی از دین داری شیعه است و چیزی مستقل نیست که فعالیت مستقلی را بطلبد.
همین طور است. هرگز.

-پس نظر قائلان به تشکیل حکومت چه می‌شود؟ آن را وظیفه منتظران در زمان غیبت نمی‌دانند؟
این هم مختص به زمان غیبت نیست. غیبت وظیفه خاصی را ایجاب نمی‌کند. حتی ولایت فقیه هم از نظر قائلان به آن، هم در حضور و هم در غیبت معصوم مطرح است. و در مورد نیابت فقیه از معصوم به حدیث «جَعَلتُهُ عَلَیکم حاکماً» از امام صادق(ع) استناد می‌کنند که به زمان حضور امام هم برمی گردد.

/6262

کد خبر 331997

برچسب‌ها

خدمات گردشگری

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
4 + 0 =

نظرات

  • نظرات منتشر شده: 17
  • نظرات در صف انتشار: 0
  • نظرات غیرقابل انتشار: 0
  • بی نام IR ۰۴:۵۱ - ۱۳۹۲/۱۰/۲۱
    79 17
    خدايا ما را همواره به ياد آن امام سر خوش و زنده دل نگه دار
  • سعیده اسدی A1 ۰۵:۴۵ - ۱۳۹۲/۱۰/۲۱
    36 4
    سلام صحبتهای جالبی بود در روایات داریم تقوی داشته باشین و به فکر مومنین باشید و...و برای فرج دعا کنید البته به نظر میرسه همین که میگیم دعا خودش یه وظیفه و عمل مهمه و ایشون اینو قبول داره. اما ایشون میگه وظایف اجتماعی خاصی به عنوان زمان غیبت نداریم.
  • مسعود A1 ۰۶:۴۶ - ۱۳۹۲/۱۰/۲۱
    70 14
    پس اين همه آقاياني كه ما را سرزنش مي كردند كه براي ظهور سرور خود چه كرده‌ايم، اشتباه مي كرده‌اند؟ پس ما اشتباه مي كرديم كه احساس گناه مي كرديم از اين كه كاري نكرده‌ايم و ديگران دارند كاري مي‌كنند؟ تازه ديگراني كه كاري كردند چكار كردند مثلا!؟ ممنون از حضرت علامه، خيال ما را راحت كردند.
    • بی نام IR ۱۰:۴۶ - ۱۳۹۲/۱۰/۲۱
      15 2
      برادر عزیز انجام واجبات و ترک محرمات و انجام امور یک شیعه تمام عیار و دعا برای ظهور حضرتش به فرموده این آیت الله گرامی کار ساده ای نیست . بنده و شما اگر این امور را انجام دهیم به لطف خدا هیچ کم کاری نکرده ایم .
  • بی نام A1 ۰۷:۰۲ - ۱۳۹۲/۱۰/۲۱
    12 10
    1. «هرگز. ما چیزی به عنوان «تکالیف زمان غیبت»، «به علت غیبت» یا «در انتظار» نداریم. تکلیف واجب برای مکلّف، همان تکالیف عمومی زمان حضور امامان است و نه چیزی بیشتر. فقط همان است.» «همین تکالیف شرعی ثابت شده است. یعنی حلال و حرام و واجب و مستحب و مکروه.» 2. « فقط ما راتشویق کرده‌اند که برای او دعا کنیم و با او ارتباط روحی داشته و به او توسل کنیم.» سوال: این که تشویق شده ایم که برای او دعا کنیم یعنی مستحب است؛ این خودش یک تکلیف در زمان غیبت هست یا همان تکلیف زمان حضور امام است و در زمان حضور امام هم باید دعا کنیم تا ظهور کند؟!!! کسانی که کتابهای تکالیف منتظران را نوشته اند هم همین دعاها و کارهایی را که معصومین، به خصوص خود امام زمان گفته را نوشته اند نه بیشتر.
  • پرسشگر A1 ۰۷:۴۵ - ۱۳۹۲/۱۰/۲۱
    3 1
    واجبات و مستحبات در دین دارای 2 بعد هستند. ابعاد فردی و اجتماعی. حال اگر فرض کنیم که ابعاد فردی در غیاب حکومت اسلامی کاملا عمل شوند (که در واقعیت اینگونه نیست!) چگونه میتوان تضمین کرد که واجبات و محرمات اجتماعی در غیر از ساختار حکومت اسلامی رعایت شود؟؟ جناب آیت الله کورانی شما تضمین می فرمایید که حلال و حرام خداوند در سطح اجتماعی آن، در غیاب حکومت الهی اجرا شود؟ این در حالی است که حرام و حلال خدا اموری ثابت هستند که در حضور یا غیبت امام هر امتی تغییر نمی کنند!!!! اگر نمی توانید تضمین کنید طبیعتا تشکیل حکومت اسلامی برای اجرای احکام امری واجب می شود!!!!! "ان الله لا یغبر ما بقوم حتی یغیروا ما بانفسهم"
  • بی نام IR ۰۷:۵۷ - ۱۳۹۲/۱۰/۲۱
    18 4
    اتفاقا"‌ اگر كسي بگويد فرد منتظر بايد كار خاصب بكند انگار به حي و حاضر بودن امام اعتقاد ندارد ! فرض كنيد امام زمان ظهور كرد آيا در تعداد نمازها وروزهاي روزگي يا آيات قرآن تغييري ايجاد مي شود ؟ اكنون هم امام حضور دارد ، هيچگاه زمين از حجت خدا خالي نبوده و نخواهد بود . شرط انتظار ايمان است و تبيين كننده ايمان ، ثقلين است والسلام
  • بی نام IR ۰۸:۲۲ - ۱۳۹۲/۱۰/۲۱
    3 0
    از مهم‎ترین واجبات شناخت و معرفت به امام، مقابله به هجمه دشمنان به خصوص در زمینه اعتقادی و فرهنگی، امر به معروف و نهی از منکر، دستگیری از نیازمندان جامعه (مادی و معنوی)، به فریاد و یاری مسلمانان رسیدن، جلوگیری از بی‌عدالتی و ترویج ظلم و اقامه حق، اقامه نماز و بزرگداشت شعائر دینی است، که برای همه آنها مستند قرآنی و روایی وجود دارد. در کنار اینها دعا برای ظهور حضرت از موضوعات بسیار مهمی است که از توصیه‌های پیامبر اسلام و سایر معصومین است. آیا «تکالیف زمان غیبت» چیزی جز موارد یاد شده(که از جمله موارد انجام واجبات و ترک محرمات است)می‌باشد؟ ظاهرا بحث پیرامون یک موضوع دقیق فقهی و روایی است که در روایات به طور خاص نداریم که فلان عمل در زمان غیبت امام معصوم تکلیف است و در زمان ظهور خیر! نه چیز دیگری
  • بی نام IR ۰۹:۰۲ - ۱۳۹۲/۱۰/۲۱
    7 4
    همانطور که در غیبت پیغمبران گذشته امت آن پیغمبر وظیفه ای جز انتظار نداشتند در این امت هم جنین است. اما نکته ای که وجود دارد فردی که منتظر خلاصه همه پاکیها و خوبیها و عصاره همه فضائل و کمالات است نمی تواند خود شخص لا ابالی باشد و حتما خط زندگی او خط صلاح خواهد بود و حتما تا جایی که بتواند به تکالیف فردی خود عمل می کند لز جمله خود را آماده می کند که اگر امام ظهور کرد از یاوران و مومنان به او باشد و همچنین تا جایی که بتواند مناقب و شرافت های آقا و مولای خود را منتشر می کند و نام و ذکر آن بزرگوار را بلند و رفیع می گرداند دوستان آن بزرگوار را یاری و دستگیری می کند و از دشمنان آن حضرت بیزاری می جوید و افراد تحت نفوذ خود را امر به معروف و نهی از منکر می نماید. این گوند انتضار خود باعث گشایش می شود
  • بی نام A1 ۰۹:۱۱ - ۱۳۹۲/۱۰/۲۱
    1 1
    حدیث جَعَلتُهُ عَلَیکم حاکماً» از امام صادق(ع) بدین معناست که چه در زمان غیبت و چه در زمان حضور امام هم باید یک فقیه حاکم جامعه باشدو خود امام نیازی به حکومت ندارد؟
  • احمدی US ۱۰:۲۳ - ۱۳۹۲/۱۰/۲۱
    1 3
    البیعت لله ...
  • مهدی IR ۱۰:۳۰ - ۱۳۹۲/۱۰/۲۱
    7 1
    تولید کنندگان سی دی ظهور اعتبار حرف خود را از آقای کورانی نمی گرفتند بلکه روایات را مطرح و تفسیر خود و بعضی افراد مانند آقای کورانی را در کنار آن بیان می کردند. انشا ا... همه ما در مسید عدالت چه در عمل و چه در نوشتن و گفتن گام برداریم.
  • سامان IR ۱۱:۰۶ - ۱۳۹۲/۱۰/۲۱
    1 0
    مگه میشه کسی به ظهور اعتقاد داشته باشه اما در راستای اون حرکت نکن چه در زمینه فردی و چه اجتماعی این یک استلال عقلیه ظهور با زمینه سازی و ایجاد امادگی در خود و جامعه به وجود میاد اگر غیر از این بود خدا 1000 سال پیش به امام اجازه ظهور می داد فرق مردم عصر ظهور با مردم سایر عصر ها در چیه باید فرقی باشه با کمال احترام به این عالم بزرگوار این بخش های صحبت های ایشون در مورد عدم وظیفه اجتماعی در عصر غیبت به لحاظ عقلی اصلا قابل قبول نیست
  • بی نام A1 ۱۱:۲۷ - ۱۳۹۲/۱۰/۲۱
    0 0
    تندروی در دین در جامعه ما کاملا آشکار است در حالی که اسلام یعنی تسلیم در برابر خدا و نه چیز دیگر
  • حقیقت A1 ۱۱:۳۹ - ۱۳۹۲/۱۰/۲۱
    0 0
    پس تکلیف اختیار چیه اسلام سکولار نیست؟ کاری به حاکمیت نداشته باش خدا درست میکنه...
  • بی نام A1 ۱۱:۴۴ - ۱۳۹۲/۱۰/۲۱
    2 1
    وظیفۀ ما در دروان غیبت مولا(عج) همان است که خود حضرت مهدی (عج) فرمود: هر یك از شما باید عملى را انجام دهد كه سبب نزدیكى به ما و جذب محبّت ما گردد؛ و باید دورى كند از كردارى كه ما نسبت به آن، ناخوشایند و خشمناك مى باشیم. پس چه بسا شخصى در لحظه اى توبه كند كه دیگر به حال او سودى ندارد و نیز او را از عِقاب و عذاب الهى نجات نمى بخشد. به عبارت دیگر همان چیزی است که پدران بزرگوار آن حضرت فرموده اند اعینونا بورع و اجتهاد و عفه و سداد. اعینونا بورع و تقوی
  • بی نام US ۰۶:۲۵ - ۱۳۹۲/۱۱/۱۸
    0 0
    تکليف در دوران انتظار دعا بر فرج است چنان که خود حضرت فرمودند :واکثرو الدعا بتعجيل الفرج