رییس دانشگاه مذاهب اسلامی گفت: تکفیر می‌کوشد دامنه مجموعه امت اسلامی را محدود کند و تقریب می‌کوشد، این دامنه گسترده‌تر شود و چتر امت اسلامی بر روی همه اتباع و اعضای آن پهن شود.
حجت‌الاسلام والمسلمین احمد مبلغی، با تحلیلی از وجود دو رویکرد، نگاه و عملیات در دنیای اسلام با عنوان «تقریب» و «تکفیر» و نسبت میان آن دو اظهار کرد: در بیان نسبت تکفیر و تقریب می‌توان گفت اینها دو قطب فکری و عملیاتی مخالف هم هستند.
وی ادامه داد: تکفیر می‌کوشد تا در درون جامعه اسلامی نه تنها اختلافات موجود را ریشه‌دار، عمیق و برجسته کند بلکه فراتر از آن اختلافات را توسعه بخشد و آنها را از حالت‌های روحی و ارتباطی به یک وضعیت به شدت ناهنجار، مستدام و تقابل عملی و حتی گاه به وضعیت‌های خطرناک‌تر و وحشتناک‌تری همچون تقابل، برادرکشی و کشتار سوق دهد.
رییس دانشگاه مذاهب اسلامی افزود: در مقابل این دیدگاه، تقریب می‌کوشد اختلافات موجود را کاهش داده و محدود کند و در جهت از بین رفتن این اختلافات تلاش کند.
تقریب می‌کوشد اختلافات عملی را در جهت رشد امت اسلامی قرار دهد
مبلغی با بیان اینکه «تکفیر می‌کوشد تا اختلافات فکری را تبدیل به اختلاف عملی کند» گفت: برخلاف تکفیر، دیدگاه تقریب تلاش می‌کند اختلافات عملی را از میان بردارد و اختلافات فکری را در جهت رشد جامعه و امت اسلامی قرار دهد و در حقیقت از آن یک فرصت عملی در خدمت پویایی مجموعه امت استفاده کند به رغم اینکه همه مذاهب در فضاهای مربوط به خود حضور دارند و به تعالیم خود عمل می‌کنند، اما در فضای مشترک اختلافات عملی و فکری آنها تبدیل به فرصتی برای مجموعه امت می‌شود.
وی خاطرنشان کرد: تکفیر عملا در جهت مشوش و مشوه‌سازی چهره اسلام می‌کوشد و فعالیت می‌کند و رهاورد و فرآورده‌ای جز ایجاد چهره‌ای خشن، بی‌رحم، غیرعقلانی، غیراخلاقی و غیرانسانی برای اسلام ندارد.
وی با اشاره به رویکرد و نگاه تقریب در مقابل تکفیر، گفت: تقریب می‌کوشد هر چه بیشتر اخلاق در عرصه روابط درون امت اسلامی استقرار پیدا کند و زیبایی‌های یک مناسبات مسالمت‌آمیز، پرجاذبه و مثال زدنی را میان امت ایجاد کند و متقابلا چهره اسلام چهره‌ای پرتحمل، پررافت و پرجاذبه‌ای در انظار جهانیان شود و از طرفی مسلمانان از این خاستگاه وارد یک گفت‌وگوی اخلاقی و انسانی در سطح جهان شوند.
به خاطر تلاش جریان تکفیری نتوانسته‌ایم چهره اخلاقی از اسلام ارائه کنیم
مبلغی تصریح کرد: امروزه متاسفانه به خاطر تلاش‌های جریان تکفیری که چهره‌ای خشن و غیرعقلانی از اسلام به دنیا ارائه کرده‌اند نتوانسته‌ایم از خود یک چهره اخلاقی ارائه کنیم و برداشت و نگاه غلطی متوجه به امت اسلامی در سطح جهان و میان افکار عمومی وجود دارد.
وی با بیان اینکه «در چنین شرایطی دیگر فرصتی برای ورود در یک گفت‌وگوی اخلاقی، انسانی و معنویتی را از دست داده‌ایم» خاطرنشان کرد: دعا و اخلاق همراه با لطافت و چهره انسانی است که پیامبر اسلام (ص) از دین خود یک چهره اخلاقی و پرجاذبه ساخت بنابراین در شرایطی که چهره خشن از ما توسط جریان‌های تکفیری ارائه شده امکان حضور در هیچ گفت‌وگوی تاثیرگذار در سطح جهان برای امت نیست.
رییس دانشگاه مذاهب اسلامی در ادامه یادآور شد: جریان تکفیر می‌کوشد تا دین را دین جامد، خشک و غیرمعقول جلوه دهد در حالی که تقریب یک فرصت استثنایی برای بروز دادن آن تحمل‌های تعبیه شده و نهادینه شده در آموزه‌های دینی است تحملی که در مناسبات اجتماعی میان اصحاب فکر برقرار است و در آیه «فبشر عبادی الذین یستمعون القول فیتبعون احسنه» متجلی است.
مبلغی با طرح این سوال که در دو گفتمان رویکرد و عملیات موجود در میان امت اسلامی یعنی تکفیر و تقریب کدام موفقیت‌آمیزتر بوده است؟ گفت: تقریب به لحاظ اینکه یک ذات اخلاقی، عقلانی و عقلایی و اسلامی دارد از جاذبه‌های زیادی برای مورد پذیرش قرار گرفتن برخوردار است اما آنچه شعاع تاثیرگذاری تقریب را محدود کرده است دو عامل مهم و اساسی است.
در شناسایی لوازم تقریب و عمل به آن کوتاهی کرده‌ایم
وی افزود: عامل اول اینکه تقریب به لحاظ اینکه ذاتا یک عمل اخلاقی، عقلایی و عاطفی است از حساسیت‌های زیادی برخوردار است و لوازم مهمی دارد که اگر به این لوازم تن داده نشود تلاش برای تقریب عقیم خواهد ماند، لذا ما در شناسایی این لوازم و در عمل به آنها کوتاهی کرده‌ایم.
رییس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس با اشاره به اینکه «اگر شعار تقریب بر عمل به آن و حساسیت‌های تقریب سبقت بگیرد نه تنها مفید نخواهد بود بلکه در مواردی مضر هم خواهد بود» تصریح کرد: تقریب از مقوله‌هایی نیست که شعار دادن پای آن منهای عمل کم، مفید باشد. به نظر می‌رسد تقریب نیاز به گام‌های عملی‌تر، اجتماعی‌تر با نفوذ در لایه‌های مناسبات اجتماعی دارد و اکتفا کردن به یکسری شعارها و یا فزونی گرفتن شعار از عمل هر دو مضر است.
مبلغی خاطرنشان کرد: در مقابل تقریب، رویکرد تکفیر به رغم فقدان جاذبه و از آنجا که ذات آن با سر و صدا، هیاهو و ترساندن همراه است همیشه می‌تواند انصاری از انسان‌های خشک مغز، غیرمعقول و قابل خریده شدن را پیدا کرده و تلاش‌های خود را دنبال کند.
حجم عملیات تقریب اندک و مربوط به حوزه‌های خاص است
وی عامل دوم در محدود بودن تاثیرگذاری تقریب را حجم عملیات اندک آن عنوان کرد و گفت: تقریب در حوزه‌های خاصی است و حجم عملیات آن بسیار اندک است، بنابراین اگر تقریب بخواهد جامعه اسلامی را تحت تاثیر قرار دهد باید به صورت کلان و حاضر در همه صحنه‌ها باشد لذا در پاره‌ای از صحنه‌ها حضور یافتن نمی‌تواند تقریب را موفق کند و این مشکلی در فضای تقریب است که حجم عملیات آن در قلت به سر می‌برد.
رییس دانشگاه مذاهب اسلامی همچنین تاکید کرد: با توجه به اینکه تکفیر کار خود را با هیاهو به پیش می‌برد می‌تواند جو را سریع به دست گیرد و نیازی ندارد در همه بدنه جامعه حضور پیدا کند بلکه لازم است شرایطی را ایجاد کند که بدنه جامعه را ساکت یا منفعل کند در حالیکه تقریب نشانی همانند قسط و عدل دارد که باید در جامعه استقرار یابد و همه نسبت به برپایی آن قیام کنند.
مبلغی در پایان اظهار کرد: اگر تقریب به تمام معنا شکل گیرد و از حالت فرمالیته بودن خارج شود بهترین راهکار مبارزه با تکفیر است.
/6262
نظر شما